CULTUREN ROND BESTUREN; BESTUURSKRACHT EN BESTUURSCULTUUR IN
GEDUALISEERDE GEMEENTEN
Vierde Jaarbericht van de Begeleidingscommissie Vernieuwingsimpuls
Dualisme en lokale democratie
Voorbij het structuurdebat
Structuren en spelregels stonden de afgelopen jaren centraal in het
lokaal bestuur.
De invoering van het duale bestel heeft in de raadsperiode 2002-2006
veel energie gevergd. Het is tijd om de aandacht te verplaatsen van
bestuursstructuur naar bestuurscultuur. Het duale bestel is overal
ingevoerd, en er is op ruime schaal geëxperimenteerd en
gediscussieerd. In de raadsperiode 2006-2010 komt het erop aan over
bestuurscultuur en bestuurskracht te discussiëren. Voor het aangaan
van lokale uitdagingen is meer nodig dan goede structuren.
Onderzoek in vier gemeenten laat in dit vierde Jaarbericht zien, dat
de invloed van structuurveranderingen van de afgelopen jaren
gerelativeerd moet worden. Tussen gemeenten bestaan grote verschillen
in aanpak en competentie, ook al kennen ze dezelfde duale structuur.
Het onderzoek laat tevens zien dat lokale tradities en
omstandigheden, maar ook bestuursstijlen en omgangsvormen sterk
bepalend zijn voor de ontwikkeling van bestuurskracht.
Vragen die bij het schrijven van dit jaarbericht centraal staan zijn:
- Op welke wijze draagt bestuurscultuur bij aan de
ontwikkeling van bestuurskracht, en wat is daarbij de rol van
dualisering?
- Waarin schuilt de bijdrage van bestuurscultuur aan
bestuurskracht van gemeenten?
- Wat is de bijdrage van dualisering aan bestuurskracht?
- Op welke specifieke manieren wordt in concrete gemeenten
bestuurskracht
ontwikkeld?
Deze vragen zijn beantwoord door in vier specifieke gemeenten
onderzoek te doen: in de gemeente Enschede, die krachtig op de
vuurwerkramp heeft gereageerd; in Roosendaal, waar de dualisering zelf
als uitdaging is aangenomen en krachtig is aangepakt; in Rotterdam,
waar vooral veiligheid- en leefbaarheidproblemen stevig zijn
aangepakt; en in de gemeente Delfzijl waar het mobiliseren van
bestuurskracht als een uitdaging op zichzelf kan worden beschouwd.
Belangrijkste conclusies en aanbevelingen
De grote verschillen in bestuurstradities, bestuursstijlen en
bestuurlijke gebruiken tussen gemeenten dwingen om terughoudend te
zijn met algemene aanbevelingen en conclusies. Gemeenten zullen zelf
de bestuursstijl moeten ontwikkelen die bij hun bestuurscultuur past.
Enkele conclusies en suggesties uit het jaarbericht:
* Bestuurskracht is in de onderzochte gemeenten vooral een zaak van
bestuurderskracht. Dat is niet alleen een kwestie van doortastend
optreden, maar vooral ook van een gedeeld gevoel van
verantwoordelijkheid en de bereidheid om anderen ruimte te gunnen.
* Bestuurskracht is gebaat bij het creëren van een gevoel van
urgentie, het scherp benoemen van gedeelde uitdagingen, het
stellen van duidelijke prioriteiten en het vast stellen van
concrete targets.
* Duale structuren en spelregels kunnen strategisch worden ingezet
om uitdagingen te lijf te gaan. Dualisering biedt ruimte voor het
ontwikkelen voor bestuurskracht, maar de bijdrage van dualisering
moet niet worden overschat. Dualisering is geen panacee en,
omgekeerd, ook geen excuus voor bestuurlijk falen.
* Bestuurskracht werd in de onderzochte gemeenten versterkt door het
koppelen van binnen en buiten, door het benoemen van wethouders
van buiten, door het inschakelen van derden en door het aangaan
van allianties met partners van buiten het stadhuis.
Het jaarbericht wordt op 23 maart 2006 aangeboden door de voorzitter
van de begeleidingscommissie Vernieuwingsimpuls Dualisme en lokale
democratie, burgemeester de Vet van Leusden, aan minister Pechtold
tijdens een bijeenkomst in perscentrum Nieuwspoort. Deze bijeenkomst
begint om 14.00 uur en wordt afgesloten met een debat onder leiding
van R.J.J.M. Pans, voorzitter directieraad VNG. Deelnemers aan dit
debat zijn wethouder Bolsius uit Rotterdam, wethouder Pelle uit
Roosendaal, en van de Utrechtse school voor Bestuurskunde en
Organisatiewetenschap, Prof. Bovens en dr. Noordegraaf.
Dit debat vindt plaats tussen 14.45 uur en 15.45 uur.
Vereniging Nederlandse Gemeenten
Vereniging Nederlandse Gemeenten