Radboud Universiteit Nijmegen
Do 06-07-2006 Hoe hoort het eigenlijk: ken uw grammaticaal geslacht
13:30 uur Drs. G.J. Rutten (Letteren)
Titel proefschrift: De Archimedische punten van de taalbeschouwing. David van
Hoogstraten (1658-1724) en de vroegmoderne taalcultuur
Promotor: Prof. dr. G.R.W. Dibbets
E-mail: g.rutten@let.ru.nl
In het dagelijks leven was David van Hoogstraten (1658-1724) conrector van de Latijnse school in Amsterdam.
In zijn vrije tijd boog hij zich over poëzie en taalkunde. Het baarde hem zorgen dat steeds meer Nederlandse
auteurs moeite hadden het geslacht van het zelfstandig naamwoord correct te gebruiken. Hij besloot er iets aan
te doen. Een alfabetische lijst van zelfstandige naamwoorden met vermelding van het juiste geslacht was het
resultaat. De lijst kende succes. Tijdens Van Hoogstratens leven verschenen drie drukken en later in de
achttiende eeuw nog eens drie. Het boekje heeft daarmee grote invloed gehad op de ontwikkeling van het
Standaardnederlands.
In een brede, cultuurhistorische analyse van de vroegmoderne taalkunde toont dit boek aan dat we de
taalkundige activiteiten van Van Hoogstraten moeten opvatten als onderdeel van een algemeen streven naar een
cultuur van geletterdheid. Van Hoogstraten wilde dat de Nederlandse taalcultuur zich zou kunnen meten met die
van vergelijkbare groepjes in Frankrijk en Duitsland. Onmisbaar voor een gecultiveerd taalgebruik vond hij een
correct gebruik van het grammaticaal geslacht.
Gijsbert Rutten (Heerlen, 1977) promoveert bij de afdeling Nederlands van het Institute for Historical, Literary
and Cultural Studies van de Radboud Universiteit. Rutten is bestuurslid van het Peeter Heynsgenootschap voor
de geschiedenis van het talenonderwijs (zie www.peeterheynsgenootschap.nl) en redactiesecretaris van
Nederlandse Taalkunde. Momenteel werkt hij als docent Nederlands en NT2 in het voortgezet onderwijs en in
de volwasseneneducatie. Zie ook www.gijsbertrutten.nl.
De academische plechtigheden worden gehouden in de Academiezaal van de Aula, Comeniuslaan 2 (tenzij
anders vermeld). Als u meer informatie wenst over (een van) deze gebeurtenissen kunt u contact opnemen
met de wetenschapsredactie van de Radboud Universiteit Nijmegen, telefoon (024) 361 60 00, e-mail:
info@communicatie.ru.nl. De wetenschapsagenda is ook te vinden op internet: www.ru.nl/agenda en onder de
rubriek Onderzoek op www.ru.nl/onderzoek.
---- --