De Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
der Staten-Generaal 2509 LV Den Haag
Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1 A Telefoon (070) 333 44 44
2513 AA S GRAVENHAGE Fax (070) 333 40 33
www.szw.nl
2513AA22XA
Contactpersoon Ons kenmerk SV/R&S/06/48858
Doorkiesnummer Datum 7 juli 2006
Onderwerp Onderzoek "Effectiviteit van sancties bij
arbeidsmarkt- en reïntegratiebeleid"
Hierbij bied ik u aan het onderzoek(srapport) "Effectiviteit van sancties bij arbeidsmarkt- en
reïntegratiebeleid". Het onderzoek is uitgevoerd door SEOR, Erasmus Universiteit Rotterdam.
Het betreft een vergelijkend literatuuronderzoek en landenstudies van Denemarken,
Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk. Via interviews met medewerkers van het
Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) is voor het onderzoek ook gekeken
naar de bestaande situatie in Nederland.
Dit onderzoek voorziet in de behoefte aan beter inzicht in de effecten van het
sanctieinstrumentarium op het terrein van het activerend arbeidsmarkt- en reïntegratiebeleid.
Daarbij is in het bijzonder aandacht besteed aan de effecten van hoge sancties, de vorm of
manier waarop de uitvoering sancties oplegt en het kosten - batenaspect.
Resultaten van het onderzoek
Het sanctiebeleid bij arbeidsmarkt- en reïntegratiebeleid is in de onderzochte landen op
vergelijkbare wijze vorm gegeven. Er bestaan veel overeenkomsten, zoals in taakverdeling van
de uitvoering, de communicatie met cliënten, de sanctiegronden en uitvoeringsprocedures.
Verschillen in hoogte en duur van de sancties en de sanctiegronden tussen de onderzochte
landen zijn verklaarbaar vanwege met name de sociaal-culturele en organisatorische aspecten.
Wel is op hoofdlijnen een logisch verband tussen de ernst van de sanctie en het type
overtreding te ontdekken. Het niet voldoen aan procedurele voorschriften leidt doorgaans tot
een minder zware sanctie dan onvoldoende inspanningen voor het verkrijgen van werk,
weigeren van deelname aan maatregelen of weigeren van een baan. Recidive leidt tot een in
ernst toenemende mate van sanctioneren. In alle onderzochte landen is het maatschappelijk
draagvlak voor sanctiebeleid groot.
Sancties werken positief op baankans. Daarnaast werken sancties ook preventief vanwege het
afschrikkingseffect. Van actieve monitoring van werklozen en/of met dreiging van sancties
blijkt een met sancties vergelijkbare prikkel uit te gaan. Hierbij ligt de nadruk op het nakomen
van afspraken in het kader van reïntegratie. Voorts bevestigt het onderzoek het belang van
Ons kenmerk SV/R&S/06/48858
adequate communicatie over het systeem van rechten, plichten en sancties. Voor effectieve
preventie is het niet alleen een vereiste dat mensen voldoende op de hoogte zijn van het
systeem, maar ook dat sancties daadwerkelijk worden toegepast.
Sancties zijn op microniveau kosteneffectief. Kosten die een uitvoeringsorgaan moet maken
om een sanctie op te leggen worden gemakkelijk terugverdiend. Op macroniveau is echter nog
te weinig bekend om via vergelijking van (marginale) kosten en opbrengsten te kunnen
bepalen waar het omslagpunt (maatschappelijk optimum) ligt.
Conclusie
Uit de onderzoeksresultaten kan worden geconcludeerd dat, in samenhang met een goede
voorlichting over rechten en plichten, de preventieve werking van sancties vooral wordt
versterkt door een strikte en consequente uitvoering van het sanctiebeleid. Bovendien blijken
sancties een positief effect te hebben op de terugkeer naar de arbeidsmarkt. De vaak
veronderstelde invloed van hogere sancties wordt niet bevestigd door het - overigens relatief
schaarse - onderzoek dat hierover is aangetroffen.
De bevindingen uit dit onderzoek ondersteunen de inzet van UWV en SVB op systematische
voorlichting over rechten en plichten in combinatie met deskundigheidsbevordering van
medewerkers op het vlak van risicogericht controleren. In het verlengde daarvan zal ik de
bevindingen betrekken bij de nadere vormgeving van het sanctiebeleid (zoals het
Maatregelenbesluit socialezekerheidswetten).
De Minister van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(mr. A.J. de Geus)
Bijlage(n): Onderzoeksrapport
---
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid