Afscheidsbericht voor media politiek en samenleving
Actioma
Het bestuur van de Samenwerkende Organisaties voor Maatschappelijk Activeringswerk (SOM)
heeft, vanwege de stopzetting van de subsidiëring door het ministerie van VWS,
besloten om de werkzaamheden van de SOM te beëindigen. Volgens het ministerie 'sluit
de aard van de gesubsidieerde activiteiten van de SOM niet meer aan bij het beleid dat in
de nota 'Vrijwillige Inzet' van het Departement is uiteen gezet'. VWS beschouwt de
activiteiten van de SOM als overlappend met die van de reguliere aanbieders:
'Levensbeschouwelijke organisaties hebben over het algemeen dezelfde problemen als de
algemene vrijwilligersorganisaties. (...) Daarmee is het algemene ondersteuningsaanbod
ook bruikbaar voor de levensbeschouwelijke vrijwilligersorganisaties'.
Met het wegvallen van de subsidiëring door het ministerie van VWS is de
financiële pijler onder een uniek samenwerkingsverband weggevallen. De SOM verbindt
een vijftal levensbeschouwelijke organisaties, die door de tijden heen een breed scala
van maatschappelijke initiatieven hebben opgezet, welke nu nog in allerlei vormen van
professioneel welzijnswerk en zorg voortleven.
In de afgelopen jaren is de SOM een belangrijke motor geweest van levensbeschouwelijk
geïnspireerd vrijwilligerswerk ter ondersteuning van maatschappelijke
(achterstands-)groepen. Deze grote maatschappelijke inzet bleek mogelijk vanwege de
aanwezigheid van een coherente achterban. De vele duizenden leden van deze achterban
laten zich vrijwel uitsluitend onder de noemer van levensbeschouwing activeren. Nu de
financiering onder de SOM weggetrokken wordt, dreigt ook een maatschappelijke
infrastructuur met tal van regionale afdelingen, instellingen voor maatschappelijk
activeringswerk en diensten voor diaconaal werk ondermijnd te worden. Daarmee worden de
werving en activering van (potentiële) vrijwilligers uit levensbeschouwelijke kring
bemoeilijkt.
De SOM en daarmee ook de regionale instellingen voor maatschappelijk activeringswerk,
leveren een belangrijke bijdrage aan de Civil Society, ofwel aan een betrokken
samenleving waarin burgers zich belangeloos inzetten voor kwetsbare mensen. Zo dragen zij
er toe bij dat anderen die moeilijk mee kunnen komen sociaal worden 'ingesloten'in plaats
van uitgesloten. Geen sociale uitsluiting derhalve, maar in plaats daarvan sociale
cohesie. Geen desintegratie maar integratie. Dit is de invulling die de SOM geeft aan het
veelbesproken begrip 'burgerschapszin', waar ook de rijksoverheid mee doende zegt te zijn.
De SOM staat daarbij voor een mix van professionele zorg en gedegen vrijwillige inzet.
De SOM was niet alleen een samenwerkingsverband van de klassieke - uit de Verzuiling
ontsproten- levensbeschouwelijke organisaties, maar de SOM vormde ook de kraamkamer voor
Ihsan, het islamitisch instituut voor maatschappelijk activeringswerk. Ihsan levert een
belangrijke bijdrage aan de maatschappelijke integratie, waarbij het een unieke invalhoek
kiest: niet die van etniciteit, maar die van islamitische sociale waarden als grondslag
voor sociaal handelen van moslims in de moderne Nederlandse samenleving Met de SOM dreigt
ook deze vrucht van eigentijds maatschappelijk activeringswerk te verdwijnen. En wat
eenmaal afgebroken is, wordt niet weer zo gemakkelijk opgebouwd.
De SOM verenigt twee humanistische organisaties (Humanitas en het Humanistisch Verbond),
twee protestantse organisaties (het Hervormd Werkverband Maatschappelijk Activeringswerk
en de Gereformeerde Raad voor Samenlevingsaangelegenheden, kortweg GSA) die beide zijn
opgegaan in de Protestantse Kerken Nederland, Actioma, het landelijke katholieke
instituut voor activering, innovatie en onderzoek, en Ihsan, het islamitisch instituut
voor maatschappelijk activeringswerk.
Met het wegvallen van de rijkssubsidie vervalt ook de financiering van gezamenlijke en
daarmee grensoverschrijdende programma's van de SOM. In deze programma's kwamen
verschillende levensbeschouwelijke uitgangspunten samen in een concrete aanpak van
maatschappelijke problemen. Met het wegvallen van de subsidie verdwijnt een uniek
samenwerkingsverband. 'Iedereen moet meedoen' is het motto waarmee de VWS-beleidsbrief
'Vrijwillige Inzet'opent. De SOM doet helaas niet meer mee.
12 juli 2007
Noot voor de redactie,