Kunstenaar van de droom
5 januari 2007
Het Nationale Monument op de Dam is zijn bekendste werk, maar zeker
niet zijn beste. Beeldhouwer John Rädecker (1885-1965) was naast
succesvol beeldhouwer ook schilder, tekenaar en graficus. Volgens
kunsthistoricus Ype Koopmans geldt Rädecker als een van de
belangrijkste vernieuwers van de twintigste-eeuwse Nederlandse kunst.
Koopmans' publicatie 'John Rädecker, De droom van het levende beeld'
geeft voor het eerst een volledig overzicht van het leven en werk van
Rädecker, aan wie het Museum Moderne Kunst Arnhem deze maand een
expositie wijdt.
De titel van Koopmans' eenmalige publicatie (monografie) verwijst naar
Rädeckers gelijknamige lithotekening uit 1924 van een
vrouwenfiguurtje, dat opstijgt uit een dromende kop. De tekening
symboliseert de geest van de kunstenaar als een broedplaats vol
beelden die in materie tot leven moeten worden gebracht. Het
onbewuste, de mythologie en niet-westerse kunst vormden aanvankelijk
een belangrijke inspiratiebron voor Rädecker. Zijn dromerige koppen en
figuren voegden nieuwe elementen toe aan de beeldhouwkunst. Ook
verwerkte Rädecker elementen uit moderne kunststromingen als
jugendstil, expressionisme en kubisme tot een eigen stijl.
Van abstract naar realisme
Rädecker was volgens Koopmans één van de eerste kunstenaars die
volledig abstract werkte maar ook één van de eersten die daarvan
terugkwam. Vanaf eind 1920 ontwikkelde hij een naturalistische stijl
en richtte hij zich op het maken van realistische portretten. In dat
genre ontwikkelde hij zich tot één van de belangrijkste Nederlandse
beeldhouwers. Zijn werk vond gretig aftrek bij musea en verzamelaars
en hij kon zich meten met de internationale top. Eind jaren twintig
ging hij ook weer schilderen. Vanaf de jaren dertig verwierf hij
bekendheid met dromerige tekeningen van gekleurd krijt, levensgrote
naakten en portretten. Werk dat zowel qua techniek als formaat voor
die tijd vrij ongewoon was.
Monument op de Dam
Vanwege zijn reputatie als beeldhouwer kreeg Rädecker in 1946 van het
Plaatselijk Comité Oorlogsmonumenten Amsterdam (COMA) opdracht voor
ontwerp van een monument van de oorlogsslachtoffers 1940-1945. Vier
maanden voordat het Nationale Monument op de Dam op 4 mei 1956 door
koningin Juliana werd onthuld, stierf Rädecker aan de gevolgen van
stoflongziekte. Koopmans betreurt het dat Rädecker altijd wordt
geassocieerd met dit later veelbekritiseerde werk, waarvan de
beeldhouwer zelf zei dat de opdracht daarvoor voor hem te laat kwam.
Een kunstenaar moet men afrekenen op zijn beste werken, aldus
Koopmans.
Expositie
Koopmans is als conservator verbonden aan het Museum Moderne Kunst
Arnhem en promoveerde eerder als NWO-onderzoeker op zijn proefschrift
Muurvast en gebeiteld. Beeldhouwkunst in de bouw van 1840 tot 1940.
Aansluitend bij zijn Rädecker-monografie zijn in Arnhem tot 28 januari
negentig sculpturen en tachtig tekeningen, prenten en schilderijen van
Rädecker te zien.
Omslag John Rädecker, De droom van het levende beeld, door Ype
Koopmans
De monografie met volledige oeuvrecatalogus is mede mogelijk gemaakt
door een NWO-vervangingssubsidie. Deze biedt onderzoekers op het
gebied van geesteswetenschappen gelegenheid om een belangrijke
wetenschappelijke publicatie in de vorm van een boek of proefschrift
af te ronden.
..............................
Meer informatie bij:
* Dr. Ype Koopmans (Museum Moderne Kunst Arnhem)
* t: +31(0)26 351 2431
* ype.koopmans@arnhem.nl
* Zie ook www.mmkarnhem.nl en www.waanders.nl
Boekinformatie:
* John Rädecker, De droom van het levende beeld, door Ype Koopmans
(Waanders, Zwolle 2006). ISBN 9040082618, 384 blz., 44,95 euro.
* Het boek is het 22e deel in een monografieënreeks over Nederlandse
beeldhouwers die Waanders Uitgevers samen het Prins Bernhard
Cultuurfonds uitgeeft.
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek