Opslag broeikasgassen in Siberisch hoogveen
5 januari 2007
Natte hoogveengebieden vormen een duurzame opslagplaats van het
broeikasgas koolstofdioxide, maar zijn ook bron van het veel sterkere
broeikasgas methaan. Volgens NWO-onderzoeker Wiebe Borren gaan
hoogveengebieden onder de huidige klimaatsomstandigheden het
broeikaseffect tegen. Bij verdere opwarming van het klimaat kan het
broeikaseffect tijdelijk versterkt worden. Borren onderzocht de
koolstofuitwisseling tussen West-Siberische hoogveengebieden en de
atmosfeer. Hij promoveert op 19 januari aan de Universiteit Utrecht.
Het West-Siberische veenlandschap is de laatste 10.000 jaar tijdens
het Holoceen gevormd en beslaat ongeveer een miljoen vierkante
kilometer. Anders dan veel Europese hoogveengebieden die zijn
ontgonnen of sterk worden beïnvloed door de mens, kunnen de
West-Siberische gebieden zich ongestoord ontwikkelen en uitbreiden.
Bij het aangroeien van hoogveen wordt koolstof gevormd. Dat wordt
eerst door planten opgenomen in de vorm van koolstofdioxide (CO2) en
daarna met een deel van het afgestorven plantenmateriaal bewaard onder
waterverzadigde, zuurstofloze omstandigheden. Een deel van de koolstof
komt door langzame afbraak van veen vrij in de vorm van methaan (CH4),
dat net als koolstofdioxide een broeikasgas is.
Tot nu toe was niet duidelijk op welke manier hoogveengebieden het
broeikaseffect beïnvloeden. Volgens Borren hangt de bijdrage van een
hoogveengebied aan het broeikaseffect af van de uitwisseling van
koolstofdioxide en methaan. Methaan is een sterker broeikasgas dan
koolstof maar verblijft veel korter in de atmosfeer. Die twee
karakteristieken bepalen het effect in de atmosfeer.
Atmosferische voorraden
Borren berekende met een 3D-model de veranderingen in de atmosferische
voorraden van koolstofdioxide en methaan op basis van
uitwisselingsfluxen door veenvorming gedurende de afgelopen 9000 jaar.
Met dit model heeft hij ook de effecten van ontwatering van venen op
de CO2-uitstoot en die van klimaatverandering gesimuleerd. Bij dat
laatste hield Borren rekening met het noordwaarts opschuiven van
bioklimaatzones in West-Siberië als gevolg van opwarming. Uit de
resultaten blijkt dat de hoogveengebieden vanaf het Holoceen tot op
heden als netto-opslagplaats van broeikasgassen het broeikaseffect
tegengaan; er wordt meer CO2 opgeslagen dan methaan uitgestoten, ook
als rekening wordt gehouden met het sterkere broeikaseffect van
methaan.
Broeikasgasdepot
Om de betekenis voor het klimaat te bepalen heeft Borren een nieuwe
berekeningsmethode ontwikkeld. Tot dusver worden beperkingen van de
broeikasgas emissies (Kyoto protocols) berekend op basis van
instantane emissies en niet van geleidelijk veranderende emissies
zoals het geval bij bossen en natuurlijke venen. Met deze nieuwe
methode kon de onderzoeker duidelijk aantonen dat niet-gedraineerde
venen op den duur uitermate belangrijke netto opslaggebieden zijn voor
broeikasgassen uit de atmosfeer, ook bij opwarming van het klimaat.
Opwarming zorgt voor omslag
Bij een verdere opwarming van het klimaat en verschuiving van
bioklimaatzones zullen hoogveengebieden het broeikaseffect echter
versterken, aldus Borren. Na ongeveer 250 jaar wordt dit effect weer
omgekeerd omdat de toegenomen koolstofdioxide-opname groter zal zijn
dan de toegenomen methaanuitstoot. Ontwatering draagt altijd bij aan
versterking van het broeikaseffect. Borren vindt daarom ontginning van
veengebieden zorgwekkender voor het broeikaseffect dan de natuurlijke
veranderingen die hij in zijn proefschrift beschrijft.
Symposium
De Universiteit Utrecht organiseert rond Borrens promotie op 19
januari een symposium over onderzoek naar veenvorming. Sprekers zijn
Dan Yeloff (Universiteit van Amsterdam), Harri Vasander (University of
Helsinki), Kelman Wieder (Villanova University, USA), Wladimir Beuten
(Universiteit Utrecht en Ugra University, Rusland). De bijeenkomst
duurt van 9.00 tot 12.00 uur, waarna er een lunch plaatsvindt. Om
14.30 uur verdedigt Borren zijn proefschrift.
..............................
Meer informatie bij:
* Drs. Wiebe Borren
* t: +(0)30 256 4745
* wiebe.borren@tno.nl
* Promotie 19 januari
* Promotoren prof. dr. Peter Burrough en prof. dr. Wladimir Beuten
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek