drieluik asielzoekers en criminaliteit

19.01.2007 / 13:00 / Rubriek: Binnenland / Organisatie: Politie en wetenschap

Politie en wetenschap

Uitnodiging Persconferentie Politie en Wetenschap

Datum : vrijdag 19 januari om 11.00 uur
Locatie : Nieuwspoort, den Haag; zaal Wandelganger 2

Onderwerp : Publicatie onderzoeksdrieluik: 'Asielzoekers en criminaliteit', nieuwe uitgaven in de reeks Politiewetenschap van het Onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap

Het vraagstuk van asielmigratie staat al jaren hoog op de politiek-maatschappelijke agenda. De betrokkenheid van asielzoekers bij criminaliteit is onderwerp van een beladen discussie. Toch is er in het verleden nauwelijks goed empirisch onderzoek naar gedaan. In die omissie wordt voorzien door een bijzonder drieluik waarin zowel de feitelijke aard en omvang van betrokkenheid bij criminaliteit van asielzoekers in kaart wordt gebracht als mogelijke verklaringen daarvoor worden belicht. In het drieluik worden een onderscheid gemaakt in asielzoekers in procedure, (ex-) asielzoekers die een formele status hebben verworven en 'illegalen': asielzoekers wier asielaanvraag is afgewezen maar die - vermoedelijk - nog in ons land verblijven.

De drie 'luiken' zijn:

a.Asielmigratie en criminaliteit, uitgevoerd door een team o.l.v. prof.dr. Godfried Engbersen van de Erasmus Universiteit en RISBO, Rotterdams Instituut voor Sociaal-wetenschappelijk Beleidsonderzoek;
b.Criminaliteitspatronen en criminele carrières van asielzoekers, uitgevoerd door een team o.l.v. prof.dr. Willem de Haan van de Rijksuniversiteit Groningen; c.Ik probeer alleen maar mijn leven te leven. Uitgeprocedeerde asielzoekers en criminaliteit, uitgevoerd Drs. A. Leerkes van het RISBO en Universiteit van Amsterdam.

Enkele belangrijke uitkomsten, die tijdens de persconferenties nader zullen worden toegelicht, zijn:


- In de periode 1995-2004 hebben 235.000 migranten asiel aangevraagd hebben; daarvan verblijven er begin 2005 ruim 108.000 rechtmatig in Nederland. Meer dan de helft (126.000) van de asielmigranten heeft per 2005 geen geldige verblijfsvergunning en is ook niet 'in procedure'. Indien zij nog in Nederland verblijven, zijn ze hier dus onrechtmatig of illegaal. Het onderzoek schat hun aantal op 24.000.

- Van de totale Nederlandse bevolking van 12 jaar en ouder wordt in 2004 anderhalf procent verdacht van een misdrijf. Asielmigranten met een verblijfsvergunning (3,4% verdacht) en in procedure (5,4% verdacht) worden aanzienlijk vaker verdacht van criminele activiteiten dan de gemiddelde Nederlander, maar zijn gemiddeld minder vaak verdacht van criminaliteit dan veel (traditionele) allochtone herkomstgroepen, zoals bijvoorbeeld Antillianen (7,5%) of Marokkanen (6,1%). De geschatte criminaliteitsgraad van onrechtmatig verblijvende asielmigranten is met 10 procent hoger dan bij veel allochtone herkomstgroepen (zie tabel 1).

- Verklaringen voor de betrokkenheid bij criminaliteit van asielzoekers kunnen zowel gelegen zijn in kenmerken van de asielprocedure en het gedwongen langdurige verblijf in asielzoekerscentra als in kenmerken van de persoon (zoals onverwerkte trauma's uit het verleden).

- Er zijn asielzoekers die van meet af aan betrokken zijn bij zware en/of georganiseerde criminaliteit. Deze groep verblijft meestal niet (meer) op een asielzoekerscentrum en werkt samen met landgenoten of personen met dezelfde etnische of culturele achtergrond die deel uitmaken van criminele groepen of netwerken.


- Uit een kwalitatief onderzoek onder 26 afgewezen asielzoekers ('illegalen')met een strafblad blijkt dat de term 'overlevingscriminaliteit' niet goed de lading dekt. Zij maken zich schuldig aan drie vormen van criminaliteit: verblijfscriminaliteit (erop gericht om in Nederland, of een ander westers land, te verblijven), bestaanscriminaliteit (wetschendingen om in elementair geachte levenstandaard te kunnen voldoen) en verslavingsgerelateerde criminaliteit (criminaliteit die voortvloeit uit verslaving; het betreft veelal vermogensdelicten).

De uitkomsten van de drie deelstudies worden nog eens samengevat en voorzien van een aantal conclusies en aanbevelingen (beleidsimplicaties) in een gezamenlijke slotbeschouwing, die ook los verkrijgbaar is. Aanbevelingen hebben betrekking op de asielprocedure, het terugkeer en uitzettingsbeleid en het vraagstuk van integratie. De resultaten van het onderzoek ondersteunen de noodzaak tot een snelle beslisprocedure. Langdurig verblijf in de opvang bevordert criminaliteit. Het feit dat de betrokkenheid bij criminaliteit van asielmigranten toeneemt als men geen verblijfsrecht heeft, pleit voor een effectief terugkeerbeleid. Het ontbreekt nu aan inzicht in de omvangrijke groep asielmigranten die 'administratief'zijn 'verwijderd'maar waarvan onduidelijk is of zij het land hebben verlaten.

De rapporten zijn uitgegeven in de reeks Politiewetenschap van het Onderzoeksprogramma Politie & Wetenschap. P&W is zelfstandig onderdeel van de Politieacademie.

Persexemplaren van het rapport zijn vanaf 8.00 uur te verkrijgen bij de Politieacademie in Apeldoorn (locatie de Kleiberg 15) en vanaf 10.30 uur bij Nieuwspoort.

Nadere informatie kan worden verkregen:

Van de zijde van de onderzoekers:
Godfried Engbersen (EUR) 010-4082085
Willem de Haan (RUG) 050-3635630 of 06-15035279
Arjen Leerkes (UvA) 020-5257380 of 06-26074339

Van de zijde van het Programma Politie en Wetenschap :
Frits Vlek: tel. 055 - 5397215 of 06 - 22778644

Godfried Engbersen en Willem de Haan (2006). Asiel en criminaliteit. Samenvattende beschouwing en enkele beleidsuggesties. Politie & Wetenschap, Apeldoorn/Elsevier Overheid den Haag, 2006.

Jan de Boom, Godfried Engbersen en Arjen Leekes (2006). Asielmigratie en criminaliteit. Politiewetenschap 36a, Politie & Wetenschap, Apeldoorn/Elsevier Overheid den Haag, 2006

Althoff, Martina en Willem de Haan (2006). Criminaliteitspatronen en criminele carrières van asielzoekers, Politiewetenschap 36b, Politie & Wetenschap, Apeldoorn/Elsevier Overheid den Haag, 2006

Arjen Leerkes (2006). Ik probeer alleen maar mijn leven te leven. Uitgeprocedeerde asielzoekers en criminaliteit. Politiewetenschap 36c, Politie & Wetenschap, Apeldoorn/Elsevier Overheid den Haag, 2006