19 januari 2007
`Team Jelicic' van UM genomineerd voor Academische Jaarprijs
Foutieve herinneringen met gevolgen voor de rechtspraak
Een website waar het geheugen van bezoekers gemanipuleerd wordt. En
een documentaire over foutieve herinneringen en hun consequenties voor
de rechtsgang. Als het aan het Maastrichtse `Team Jelicic' ligt,
worden deze plannen volgend jaar gerealiseerd met het prijzengeld van
de Academische Jaarprijs 2006-2007. Zij zijn samen met zes andere
voorstellen van vijf andere universiteiten genomineerd voor de prijs
en gaan dus door naar de tweede ronde van deze `battle of the
universities'.
Het team bestaat conform het wedstrijdreglement voor de helft uit
studenten, terwijl de overige leden tot de wetenschappelijke staf
behoren. Candy Gijssen, Sandra Martens en André de Zutter studeren
alledrie psychologie. De stafleden zijn dr. Marko Jelicic, drs.
Maarten Peters en drs. Tom Smeets. Zij hebben een plan ingediend om
een recente publicatie van Smeets e.a. in het tijdschrift Applied
Cognitive Psychology (gepubliceerd in mei 2006) onder de aandacht te
brengen van het grote publiek.
De publicatie toont aan dat foutieve herinneringen eenvoudig zijn uit
te lokken bij gezonde proefpersonen. De deelnemers werd gevraagd of
zij zich de amateurbeelden van de moord op Pim Fortuyn op 6 mei 2002
nog konden herinneren. Van deze moord bestaan geen videobeelden. Toch
meende een aanzienlijk deel van de proefpersonen de niet-bestaande
amateurbeelden te hebben gezien. Waarschijnlijk hebben veel mensen de
gebeurtenissen op 6 mei 2002 "in hun hoofd" gereconstrueerd. Deze
reconstructie wordt dan verward met het zien van beelden op televisie.
Het onderzoek wees uit dat het herinneren van de niet-bestaande
beelden van de moord op Fortuyn op grote schaal voorkomt en deels te
maken heeft met de manier waarop de vraag over de beelden wordt
gesteld. Bij de vraag "heeft u de amateurbeelden gezien waarop Volkert
van der G. Pim Fortuyn neerschiet?" wordt een specifieke suggestie
gewekt, terwijl de vraag "heeft u amateurbeelden gezien van de moord
op Pim Fortuyn?" een nogal vage suggestie bevat. De vraag met de
specifieke suggestie bracht minder foutieve herinneringen teweeg dan
de vraag met een nogal vage suggestie.
Deze bevindingen hebben grote consequenties voor de rechtspraak. Het
komt regelmatig voor dat verdachten worden veroordeeld louter en
alleen op basis van ooggetuigenverklaringen. Bij suggestieve vragen
(vooral van een vaag kaliber) door de politie kunnen bij ooggetuigen
foutieve herinneringen ontstaan. Als gevolg hiervan kan een
onschuldige als dader worden aangewezen.
Het team wil foutieve herinneringen, de manier waarop zij worden
uitgelokt en de consequenties voor de rechtspraak op verschillende
manieren onder de aandacht van het grote publiek brengen. Het
projectvoorstel voorziet in een website waarbij bezoekers door middel
van een geheugenmanipulatie een foutieve herinnering gaan rapporteren.
Vervolgens krijgen zij uitleg over hun geheugenfout en de
consequenties voor de rechtspraak. Ook wordt er een documentaire
gemaakt over foutieve herinneringen en hun gevolgen voor de
rechtsgang.
De Academische Jaarprijs is bestemd voor de beste vertaling van
wetenschappelijk onderzoek naar een breed publiek. De winnaar met het
beste voorstel ontvangt 100.000,- euro om het plan te verwezenlijken.
Vorig jaar won het project `City of Insects' van Wageningen
Universiteit de eerste editie van deze wedstrijd. De tweede editie
startte op 4 september 2006 met de opening van het academisch jaar en
eindigt op 6 juni 2007 met de bekendmaking van de winnaar. Morgen (20
januari) wordt in NRC Handelsblad bekendgemaakt welke teams doorgaan
naar de tweede ronde. De jury, onder voorzitterschap van Rick van der
Ploeg, heeft zeven voorstellen genomineerd. Het UM-team onder leiding
van Marko Jelicic concurreert met teams van de universiteiten van
Rotterdam, Leiden, Delft, Utrecht en de Vrije Universiteit Amsterdam.
Noot voor de pers:
Meer informatie over de Academische Jaarprijs:
www.academischejaarprijs.nl
Voor meer informatie over de inhoud van dit persbericht kunt u terecht
bij dr. Marko Jelicic, tel 043 388 1904, e-mail
m.jelicic@psychology.unimaas.nl.
De afdeling Communicatie & Relatiebeheer van de UM is bereikbaar via
043 388 5222, e-mail pers@bu.unimaas.nl. Voor urgente zaken buiten
kantooruren: 06 4602 4992. De persberichten van de Universiteit
Maastricht staan op internet: http://www.pers.unimaas.nl/
Zie ook het Research Magazine voor meer interessant onderzoek aan de
UM: http://www.unimaas.nl/researchmagazine
Maastricht University
Maastricht University is a Dutch university with a strong European and
international outlook. Cherishing and stimulating talented people and
creating opportunities for innovative education and research relevant
to society's needs are core values of Maastricht University.
Universiteit Maastricht