Ingezonden persbericht
Landschapswacht en Vereniging Agrarisch Natuurbeheer (VAN) Berkel en Slinge vragen aandacht voor onderhoud van een Landweer in Gelderland
Financiering onderhoud schiet ernstig tekort
Komende donderdag 25 januari om 11.00 uur wordt in Eibergen aan de Nieuwenkampsweg een oude landweer gerestaureerd. Met deze speciale onderhoudsactie van de Landschapswacht en VAN Berkel en Slinge wordt aandacht gevraagd voor het behoud van deze waardevolle landschapselementen. Op dit moment zijn de huidige landelijke financiële regelingen voor het onderhoud verre van toereikend. Behoud van deze cultuurhistorische landschapselementen is van belang voor de identiteit en streekeigenheid van het gebied, maar zeker ook voor de biodiversiteit. Een afdoende en structurele vergoeding zou soelaas bieden, immers, molens, grachtenpanden, kerken en monumentale boerderijen worden ook niet beheerd voor een jaar en voor een dubbeltje op de eerste rang. Voor het onderhoud van de naar schatting 200 kilometer aan landweren in Gelderland bedraagt het jaarlijkse tekort maar liefst E 114.000,- .
Geschiedenis
In de 14e en 15e eeuw was het op het platteland vaak niet pluis. Om rondtrekkende plunderende bendes tegen te houden en als grenzen tussen landen werden landweren aangelegd. We vinden ze vaak in die delen van Nederland waar het gezag werd uitgeoefend door verschillende plaatselijke heren en er dus geen krachtig centraal gezag was, met name in het huidige Gelderland, Overijssel en Limburg.
Een landweer bestaat uit één of meer aarden wallen; aan één of beide zijden van de wal ligt een (droge) sloot. De wal was begroeid met een heg die gevlochten was. De heg bestond uit eikenhakhout en uit doornstruiken, zoals de meidoorn. De takken werden doorgaans ineengevlochten om de sterkte van de heg te vergroten. De landweren werden onderhouden door de boeren uit de omgeving die het hout, wat van de landweer af kwam, goed konden gebruiken op de boerderij.
Waar een weg de landweer kruiste was een doorgang gemaakt, die door een slagboom werd afgesloten. Hier kon ook tol worden geheven. Regelmatig vond men uitkijkposten langs de landweer.
Helaas zijn de meeste landweren tegenwoordig verdwenen. Ze zijn vaak alleen nog te herkennen aan veldnamen als Lanwer, Lantert, Landhegge, Slaghekke, Runneboom, Wacht, Pasop of Uitkijk.
De landweer die nu herstelt wordt ligt op de grens van Rekken en het Duitse grondgebied en ligt op de huidige grens met Duitsland. Zoals vele landweren in dit gebied is het particulier bezit en is een onderdeel van een brede landweer die rondom rekken loopt van circa 5 kilometer lengte.
Noodzakelijk onderhoud
Er is al zeker 60 jaar niets gedaan aan onderhoud. De landweer is momenteel begroeid met eiken die al heel lang niet meer zijn afgezet. Verder dreigt de landweer overgroeid te worden door struweelhout zodat op den duur de landweer niet meer herkenbaar is als zodanig. Om weer en mooie gezonde landweer te krijgen, waar naast vele vogels en zoogdieren ook veel interessante planten, mossen en paddenstoelen leven, zal een groot gedeelte van de landweer weer gevlochten worden. Een enkele mooie eik blijft staan. Op deze manier krijgt de landweer zijn oorspronkelijk vorm weer terug.
Tekort
Naar schatting ligt in Gelderland ongeveer 200 kilometer aan landweren. Momenteel zijn er weliswaar subsidieregelingen voor het onderhoud van via Programma Beheer, maar via Programma Beheer is het niet mogelijk om subsidie te krijgen voor het vlechten van de landweer. Voor het onderhoud van deze elementen kan voor een klein gedeelte een beroep worden gedaan op de subsidie vanuit Programma Beheer (LNV). 150 kilometer valt namelijk binnen deze regeling, maar de beheersvergoeding is voor dit soort onderhoud te laag. De reële kosten voor het onderhoud van de 200 kilometer aan landweer bedraagt E 150.000,- per jaar. Vanuit Programma Beheer is jaarlijks E 36.000,- beschikbaar. Het jaarlijkse tekort bedraagt derhalve E 114.000,-.
Landelijke aandacht voor monumentale landschapselementen
Het project in Eibergen maakt deel uit van een landelijke actie van de Landschapswacht, in samenwerking met de provinciale landschapsbeheerorganisaties. In totaal worden 30 monumentale landschapselementen eenmalig gratis gerestaureerd bij particulieren. Hiermee probeert de Landschapswacht inzichtelijk te maken wat het werkelijke onderhoud van erfgoedelementen in het landschap kost. De Landschapswacht is van mening dat eigenaren van monumentale landschapselementen, al dan niet boer, actief moeten worden benaderd. Het is de taak van de overheid om een voldoende financiële vergoeding te bieden voor het onderhoud.
Van alle verschillende elementen die de Landschapswacht de komende tijd door heel het land opknapt, wordt verslag gedaan aan het Rijk, de provincies en aan de Tweede Kamer. De doelstelling is dat de politiek inziet dat alleen een actieve benadering en een afdoende en structurele vergoeding soelaas biedt. Molens, grachtenpanden, kerken en monumentale boerderijen worden immers ook niet beheerd voor een jaar en voor een dubbeltje op de eerste rang.
---
Ingezonden persbericht