TNO: te vroeg voor stellige uitspraken roetfilters
27.03.2007 / 15:59 / Rubriek: Binnenland / Organisatie: Tno
Tno
TNO: te vroeg voor stellige uitspraken roetfilters
Er zijn de laatste dagen berichten (NRC 24 maart) dat sommige roetfilters voor
dieselauto's zouden kunnen leiden tot de emissie van ongewenste kleine deeltjes en
eveneens andere ongewenste schadelijke reactieproducten. Met name de TU Delft en het RIVM
vrezen voor bovengenoemde risico's. Het gaat dan om zogenoemde retrofit roetfilters voor
personenwagens. Dit zijn roetfilters die niet af-fabriek, maar achteraf op personenwagens
gemonteerd worden. Hiervoor heeft het ministerie VROM subsidieregelingen
geïntroduceerd, overigens voor zowel personenwagens als vrachtwagens.
TNO doet hier momenteel onderzoek naar in opdracht van VROM. Het is daarbij nog te vroeg
om te stellen dat er grote risico's zijn, maar het is wel duidelijk dat er meer en tevens
experimenteel onderzoek nodig is om definitieve uitspraken te doen.
Bij een 'gesloten' filter wordt 100 procent van de uitlaatgassen door een filterpakket
geleid, terwijl bij de 'half-open' filters ongeveer 30 tot 50 procent van de
uitlaatgassen daadwerkelijk gefilterd wordt. Juist de half-open filters zijn voor
retrofit erg populair, omdat er wat minder strenge eisen gesteld worden aan het
regeneratiesysteem van het filter, dat zorgt voor het 'verbranden' van het roet zodat het
filter niet te vol raakt. Het is duidelijk dat met een half-open filter niet dezelfde
deeltjesvermindering gehaald worden als met een gesloten filter. Bij de eerste is de
vermindering aan fijn stof uitstoot van de motor meer dan 90 procent, terwijl dat voor de
half-open filters meer in de ordegrootte van 30 tot 50 procent ligt. Op dit moment worden
in Nederland 50 procent van de nieuwe dieselpersonenwagens met zo'n gesloten filter
uitgerust. Het half-open filter wordt af-fabriek gemonteerd op enkele vrachtwagenmotoren.
In de Verenigde Staten worden vanaf dit jaar de vrachtwagendieselmotoren op grote schaal
van roetfilter voorzien.
Voorop staat dat ook de retrofit roetfilters veel schadelijke componenten tegenhouden. De
risico's verbonden aan de nieuwe typen 'half-open filters' gelden echter in grote mate
ook voor de af-fabriek gemonteerde 'gesloten' filters.
Ten aanzien van toxische componenten geldt dat deze voorkomen zowel gehecht aan de fijn
stof deeltjes als wel in gasvorm in het uitlaatgas. In dit verband worden vooral
componenten genoemd als PAH (polycyclische aromatische koolwaterstoffen), nitro-PAH,
oxy-PAH en aldehyden. Zowel half-open als gesloten roetfilters worden gecombineerd met
een oxidatiekatalysator, waardoor veel van deze schadelijke componenten met 80% of meer
gereduceerd worden. PAH en sommige nitro-PAH worden in de verbrandingskamer van de motor
gevormd en vervolgens in de oxydatiekatalysator en het filter gereduceerd. Sommige
nitro-PAH en oxy-PAH zouden echter gevormd kunnen worden. Er zijn geen directe
aanwijzingen dat dit ook voor de meest schadelijke verbindingen het geval is. Dit is wel
een onderdeel waar duidelijk meer onderzoek naar verricht moet worden, omdat de bestaande
informatie soms tegenstrijdig is en er voor de nieuwe half-open filters überhaupt
geen informatie beschikbaar is.
Er wordt soms ook de indruk gewekt dat de half-open filters vooral de grote (minder
schadelijke) deeltjes afvangt en de allerkleinste deeltjes door laat gaan. Dit is
relevant omdat de allerkleinste deeltjes ook het verst in de longen door kunnen dringen
en dus ook de meeste schade kunnen aanrichten. Dit blijkt echter niet uit de voorhanden
zijnde publicaties. Uit een Zwitserse publicatie van dit jaar komt wel naar voren dat een
populair half-open filtertype de deeltjes over het gehele afmetingenspectrum goed
reduceert.
Naast de gehele discussie over de mogelijke vorming van toxische componenten spelen ook de
hoeveelheden een belangrijke rol. Het kan zijn dat bepaalde toxische stoffen weliswaar wat
toenemen, maar dat dat niet leidt tot voor de mens schadelijke concentraties in de
buitenlucht. Ook dat zal in vervolgonderzoek aan bod moeten komen.
Samenvattend is het nog te vroeg definitieve uitspraken te doen over de prestatie van
roetfilters, zowel de af-fabriek filters als de retro-fit filters. Het is wel duidelijk
dat door beide types de uitstoot van veel schadelijke stoffen en deeltjes aanzienlijk
wordt teruggebracht.
TNO Persvoorlichting
Maarten Lörtzer
015 269 49 75
pressinfo@tno.nl