Rapport 'De eerste overheid' gepresenteerd
06.06.2007 / 14:05 / Rubriek: Binnenland / Organisatie: Vng
Vng
Persbericht
Rapport 'De eerste overheid' gepresenteerd
Tijdens het jaarcongres van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft voorzitter
Wim Deetman het eerste exemplaar van het rapport 'de eerste overheid' uit handen van
Jozias van Aartsen ontvangen.
In opdracht van het VNG-bestuur presenteerde de Commissie Gemeentewet en Grondwet haar
rapport met als titel 'De eerste overheid'. Onder leiding van oud VVD-leider Jozias van
Aartsen onderzocht deze commissie welke mogelijkheden er zijn om de gemeentelijke
autonomie te versterken en differentiatie tussen gemeenten mogelijk te maken.
De commissie komt met een aantal opmerkelijke conclusies:
. Een kanteling van de Staat is noodzakelijk om het primaire bestuur daar te leggen waar
het hoort: bij de gemeente. De gemeente is daarom de eerste overheid.
. Opschaling van gemeenten is nodig om de robuustheid van het lokaal bestuur te
verstevigen.
. Robuuste, autonome gemeenten met diverse taken zorgen vanzelf voor meer differentiatie
tussen gemeenten.
. Voor autonomie zijn eigen inkomsten absolute noodzaak. Eigen belastinginkomsten dienen
weer een substantiële inkomstenbron voor gemeenten te worden. Specifieke uitkeringen
als strucutureel instrument moeten verdwijnen: algemene uitkeringen uit het gemeentefonds
moeten de boventoon voeren. Daarnaast moet de financiële verhouding worden
gekanteld: het eigen belastinggebied van gemeenten moet met 30 à 40% een
substantieel deel van de gemeentelijke inkomsten vormen.
. De Wet Gemeenschappelijke Regelingen kan worden afgeschaft. Als gemeenten met handen en
voeten aan allerlei samenwerkingsverbanden zijn gebonden geven ze zichzelf een brevet van
bestuurlijk onvermogen.
. Provincies moeten minder macht en vooral minder middelen krijgen. De opbrengsten van de
opcenten motorrijtuigenbelasting dienen naar gemeenten te gaan als begin van een
verruiming van het gemeentelijk belastinggebied.
. Oprichting van een Constitutioneel Hof om in uiterste instantie onderlinge geschillen
tussen overheden te beslechten. Dit Hof moet bindende uitspraken doen als overheden er
onderling niet uitkomen.
Om deze conclusies kracht bij te zetten en nader uit te werken presenteert de commissie
maar liefst acht voorstellen tot wijziging van de Grondwet, de Gemeentewet en de
Financiële-verhoudingswet, plus het voorstel om een einde te maken aan de
voorbehouden in het Europees Handvest inzake lokale autonomie.
De VNG-commissie Gemeentewet en Grondwet bestond uit:
Dhr. J.J. van Aartsen (Jozias), oud-minister en voormalig fractievoorzitter van de VVD in
de Tweede Kamer (voorzitter)
Prof.mr. J.W.M. Engels (Hans), lid Eerste Kamer, bijzonder hoogleraar Thorbecke Leerstoel
Universiteit Leiden (vice-voorzitter)
Mw. drs. A.Th.B. Bijleveld-Schouten (Ank), burgemeester gemeente Hof van Twente (lid van
de commissie tot haar benoeming als staatssecretaris van BZK)
Mr. A.H.P. van Gils (Arjen), gemeentesecretaris gemeente Rotterdam
Prof.dr. J. de Vries (Jouke), hoogleraar Bestuurskunde aan de Universiteit Leiden en
wetenschappelijk directeur van de Campus Den Haag
Mr.dr. A.G.J.M. Rombouts (Ton), burgemeester gemeente 's-Hertogenbosch
Mr. J.M.L. Niederer (Jacques), burgemeester gemeente Weert
Mw. J.M.G. Waaijer (Jolanda), griffier gemeente Hardenberg
Dhr. G.C.G.M. Rabelink (Gerard), burgemeester gemeente Maasbree
Prof. mr. C.R. Niessen (Ron), bijzonder hoogleraar Leerstoelgroep Arbeidsrecht en Sociale
zekerheidsrecht (bijzondere leerstoel overheid als arbeidsorganisatie) Universiteit van
Amsterdam
Prof. dr. H. van Gunsteren (Herman), hoogleraar politieke theorieën en
rechtsfilosofie Universiteit Leiden
Mw. ir. M.B. Vos (Marijke), wethouder gemeente Amsterdam
Den Haag, 6 juni 2007