Chip volgt effect medicijnen op afsterven kankercellen
Buiten het lichaam vooraf het effect meten van medicijnen op
kankercellen: dat is mogelijk in de speciale chips die promovenda
Floor Wolbers van de Universiteit Twente heeft ontwikkeld. Dankzij dit
soort chips wordt het op termijn mogelijk om vooraf vast te stellen
welke medicatie het meest effectief is. Floor Wolbers, die haar
onderzoek heeft gedaan in de BIOS Lab-on-a-chip groep van het MESA+
Instituut voor Nanotechnologie, promoveert op 8 juni.
De toepassing van een speciale chip biedt nieuwe mogelijkheden in de
diagnose en behandeling van kanker. Zo zijn slechts weinig cellen
nodig, zodat vaak geen operatieve biopsie nodig zal zijn. Voor een
individuele cel is real-time te volgen wat er gebeurt als een medicijn
wordt toegediend. Vooraf kan dus ex vivo bepaald worden wat de beste
combinatie en dosering is. Er is geen kweek van miljoenen cellen
nodig, met risico op cellulaire afwijkingen. De chip zelf is te
fabriceren van wegwerpmateriaal dat aan de hoge eisen voldoet die in
het ziekenhuis worden gesteld, terwijl de kosten laag blijven.
Borstkankercellen
Wolbers heeft onderzoek gedaan naar de celdood, apoptose, van gezonde
lichaamscellen en van kankercellen, beiden onder invloed van stoffen
die de celdood bespoedigen. Het grote verschil tussen gezonde cellen
en kankercellen is het optreden van `anoikis': bij gezonde cellen
maken cellen zich tijdens het sterfproces los van hun kolonie en
sterven dan. Bij kankercellen maken zich wel cellen los, maar die
kunnen elders in het lichaam uitzaaien zonder te sterven. Het proces
van apoptose en anoikis is hier verstoord.
Dat onderscheid tussen gezonde cellen en kankercellen is duidelijk te
zien in de experimenten op chip: gezonde endotheelcellen beginnen, in
aanwezigheid van de stof TNF-a , kenmerken van apoptose te vertonen,
maken zich dan los en sterven. Wordt diezelfde stof toegediend als er
borstkankercellen in de chip aanwezig zijn, dan wordt de apoptose wel
gestimuleerd, maar de cellen raken niet los -geen anoikis: ze bewegen
wel naar een andere plek maar gaan niet dood. Dit was vooral duidelijk
te zien bij borstkankercellen behandeld met het veelgebruikte hormoon
tamoxifen: volgens Wolbers een duidelijke indicatie voor het
specifieke karakter van behandelmethoden. Monitoring op chip stelt de
medicus in staat snel verschillende celtypen en verschillende
cytostatica te vergelijken.
Opbouw van de chip, met een kweekkamertje en vloeistofkanalen voor de
cellen en de medicatie
De nieuwe techniek kan nu al in de klinische setting worden toegepast.
Nu nog wordt het proces optisch, via een microscoop, gevolgd. Voor
`high-throughput' analyse, met veel monsters en vergelijkende
onderzoeken, zou de chip uitgebreid kunnen worden met elektronische
detectie. En om snel meerdere vergelijkingen te kunnen maken, zijn
verschillende kweekkamers op één chip te maken.
Experimentele setup met de chip in een microscoop geplaatst
Floor Wolbers heeft nauw samengewerkt met het Medisch Spectrum Twente:
met het klinisch-chemisch laboratorium, prof.dr. I. Vermes, en de
afdeling Gynaecologie, dr. H.R. Franke.
Noot voor de pers
Floor Wolbers promoveert op 8 juni op het proefschrift `Apoptosis chip
voor drug screening' aan de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en
Informatica van de Universiteit Twente. Zij heeft haar onderzoek
gedaan in de BIOS Lab-on-a-chip groep van prof.dr.ir. Albert van den
Berg.
Contactpersoon voor de pers: Wiebe van der Veen, tel (053) 4894244
.
Top
Laatst gewijzigd op 08-06-2007 10:24:53 door Webmaster
Universiteit Twente