Persbericht
Rijksuniversiteit Groningen
Nummer: 61
Datum: 29 mei 2007
Symposium 'Nobel Prize recovered'
Nobelprijswinnaar Szent-Györgyi legde basis voor bekroond onderzoek in Groningen
Dit najaar is het precies zeventig jaar geleden dat de Hongaarse biochemicus Albert Szent-Györgyi de Nobelprijs ontving voor Fysiologie en Medicijnen. De basis voor het bekroonde onderzoek legde hij in de periode van 1922 tot 1926 toen hij verbonden was aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Ter herinnering daaraan organiseren het Universitair Medisch Centrum Groningen en de Rijksuniversiteit Groningen op 20 juni 2007 het symposium Nobel Prize Recovered. De universiteit en het universitair medisch centrum werken daarbij samen met de Universiteit van Szeged (Hongarije) waar Szent-Györgyi van 1930 tot het eind van de Tweede Wereldoorlog werkte,
Bloemsingel 1
Szent-Györgyi (1893-1986) kreeg de Nobelprijs in 1937 voor zijn onderzoek naar celademhaling en vitamine C. De studie naar celademhaling, oftewel biologische oxidatie, begon hij in het Fysiologisch Laboratorium aan de Bloemsingel 1 te Groningen. Na een studie geneeskunde in Budapest was Szent-György via Duitsland, waar hij een cursus fysiche chemie volgde, in 1920 in Leiden terecht gekomen. Twee jaar later ging hij naar het laboratorium van prof.dr. H.J. Hamburger in Groningen.
Brilliante amateur
Hamburger was een vooraanstaand onderzoeker die erin slaagde veel getalenteerde medewerkers aan te trekken. Een collega uit die tijd, de fysioloog prof.dr. R. Brinkman, haalde in zijn afscheidsrede in 1965 herinneringen op aan de jonge Szent-Györgyi, 'de meest brilliante amateur, die ik ooit ontmoet heb'. Brinkman vertelde dat Hamburger een prachtige laboratoriumkamer voor Szent-Györgyi had laten inrichten. 'Maar die weigerde hij. Hij wou in een kleine kelder beginnen, dat hadden zijn voorbeelden Pasteur en Claude-Bernard ook gedaan.'
Experimenten
In dat kelderlaboratorium aan de Bloemsingel experimenteerde Szent-Györgyi met dierlijke en plantaardige weefsels, die gemeenschappelijk hebben dat ze bruinkleuring vertonen. Verschillende, van de Groningse markt afkomstige soorten groente en fruit, zoals aardappel, suikerbiet, peer en appel, kwamen op zijn laboratoriumtafel terecht. Ook liet hij bijnierschors uit het abbatoir komen, omdat bij een bepaalde aandoening daarvan, de ziekte van Addison, de huid bruin verkleurt.
Grote opwinding
Szent-Györgyi experimenteerde ook met planten die juist geen bruinkleuring vertonen, zoals citrusvruchten. In het sap daarvan ontdekte hij een stof die de verkleuring tijdelijk stop kan zetten. Ook bijnierweefsel bleek zo'n verbinding te bevatten. 'Groot was de opwinding in mijn kleine kelderkamer in Groningen, toen ik vond dat de bijnierschors een vergelijkbare reducerende stof bevatte in relatief grote hoeveelheden,' vertelde hij in zijn Nobelprijslezing.
Vitamine C
Het overlijden van Hamburger, die werd opgevolgd door een hoogleraar met meer interesse in psychologie dan in fysiologie, bemoeilijkte het werk van Szent-Györgyi in Groningen. In 1926 maakte hij de overstap naar Cambridge waar hij erin slaagde om de in Groningen ontdekte stof in zuivere vorm te isoleren. Omdat het een zuur was met zes koolstofatomen gaf hij het de naam hexuronzuur. Later bleek de verbinding identiek aan vitamine C.
Noot voor de pers
Meer informatie:
Prof.dr. Dick Hoekstra, tel. (050) 363 2741, e-mail: d.hoekstra@med.umcg.nl
Regine van Groningen, tel. (050) 363 7231, e-mail: r.j.van.groningen@rug.nl
Programma symposium Nobel Prize Recovered
Datum: woensdag 20 juni 2007
9.00 - 15.30 uur.
Voor het volledige programma in de Rode Zaal van het UMCG (Antonius Deusinglaan 1, Groningen) zie:
Na 16.00 uur wordt het programma voortgezet in het oude Fysiologische Laboratorium,
Bloemsingel 1, Groningen
16.00 - 16.15 uur. Jaap Beintema - Szent-Györgyi, zijn leven in Groningen
16.15 - 16.30 uur. Onthulling van een herinneringsplaquette door dhr. Gábor Szentiványi, ambassadeur van Hongarije in Nederland, en prof.dr. Frans Zwarts, Rector Magnificus van de RUG.
16.30 - 18.00 uur. Receptie met zigeunerkapel Cserebogár
Albert Szent-Györgyi getekend door zijn zwager Laci Demeny.
Tweevoudig Nobelprijswinnaar Linus Pauling noemde Szent-Györgyi 'the most charming man in science'.
Redactie: afdeling Communicatie RUG
Postbus 72, 9700 AB Groningen
Tel. 050-363 4444
E-mail:
Rijksuniversiteit Groningen