Radboud Universiteit Nijmegen
Student Nederlands komt met alternatief voor gekunstelde
spellingsregel
Sommige taalkundigen hebben moeite met andere(n)
Wat is er fout in de volgende zin: `Alle deskundigen kennen de regel,
maar sommigen zijn het er niet mee eens'? Volgens de Nederlandse
spellingsregels zou sommigen hier als sommige geschreven moeten
worden. Onderzoek van Luuc van der Horst, student Nederlands aan de
Radboud Universiteit Nijmegen, toont aan dat veel taalgebruikers hier
toch liever sommigen schrijven.
De spellingsnorm die al dateert uit de zestiende eeuw, schrijft voor
dat onbepaalde telwoorden zoals `sommige', `beide' en `alle' met een
-n aan het eind geschreven worden als ze naar personen verwijzen én
als ze `zelfstandig gebruikt' zijn. Uit onderzoek van Van der Horst
blijkt dat Nederlanders moeite hebben met deze regel. Vooral het
laatste gedeelte zorgt voor problemen. Volgens de spellingsregel is
een telwoord `zelfstandig gebruikt' als je er géén zelfstandig
naamwoord achter kunt zetten. In het voorbeeld hierboven kun je wel
een zelfstandig naamwoord achter `sommige' zetten: `sommige
deskundigen'. Daarom is dit woord niet zelfstandig gebruikt volgens de
regel.
Alleen, maar niet zelfstandig
Met een experiment onder 99 proefpersonen toont Van der Horst aan dat
`sommige' in de voorbeeldzin hierboven juist wel vaak als
`zelfstandig' wordt gezien en daaom wordt geschreven als `sommigen'.
Omgekeerd schreven de proefpersonen vaak `sommige van de deskundigen',
terwijl dat volgens dezelfde spellingsregel `sommigen van de
deskundigen' zou moeten zijn (je kunt immers `sommige' hier niet
aanvullen met een zelfstandig naamwoord: `sommige deskundigen van de
deskundigen').
Er is hier dus sprake van een kloof tussen de taalnorm en het
taalgebruik. Volgens Van der Horst is dat niet verwonderlijk: `De
taalgebruiker laat zich leiden door een ander soort `zelfstandigheid'
dan waar de spellingsregel op doelt. Als het telwoord alléén staat in
de zin, is het intuïtief zelfstandig gebruikt, maar volgens de
spellingsregel is het dan juist niet zelfstandig.'
Regel makkelijk aan te passen
Dit bevestigt het idee van veel Nederlandse taalgebruikers dat
bepaalde spellingsregels van het Nederlands gekunsteld en arbitrair
zijn. Wat Van der Horst betreft, moet de oude spellingsregel dan ook
op de schop: `Deze regel gaat volledig voorbij aan het natuurlijk
taalgebruik. De regel kan eenvoudig herschreven worden, zodat hij wél
aansluit bij de taalkundige intuïties van Nederlander: als het
telwoord dat naar personen verwijst alléén staat, dus zonder
zelfstandig naamwoord, schrijf je het met een -n.' Volgens Van der
Horst is het het overwegen waard om deze nieuwe regel bij de
spellingsherziening van 2015 in te voeren.