Infobulletin landinrichting Centraal-Plateau
Inleiding
Op verzoek van de commissie SOB is een infobulletin opgesteld over de ontwikkelingen in het
landinrichtingsgebied Centraal-Plateau. Directe aanleiding voor het verzoek is de onrust die onder
bewoners van het gebied ontstaan is tijdens de ter inzage legging van het plan van toedeling, eind
2006. In de media zijn vervolgens artikelen verschenen waarin gesuggereerd wordt dat in het gebied
op grote schaal bossen en uitzicht belemmerende beplantingen aangelegd worden. De dorpsraden
van Schin op Geul en Houthem hebben aan de Gemeente Valkenburg aan de Geul vragen gesteld
over de plannen. Dit infobulletin wordt daarom ook toegezonden aan beide dorpsraden.
Gebied
De herinrichting "Centraal-Plateau" is een gebied ter grootte van ruim 5.700 hectare. Het gebied ligt
in het zuiden van de provincie Limburg en ligt geheel of gedeeltelijk binnen de gemeenten Beek
(565 ha), Meerssen (700 ha), Nuth (2.390 ha), Schinnen (110 ha), Valkenburg a/d Geul (1.020 ha) en
Voerendaal (915 ha). De volledige begrenzing van het gebied is zo nauwkeurig mogelijk op de kaart
behorende bij het ontwerpplan van 1997 aangegeven.
Bovenstaande figuur geeft de begrenzing (rood) van het gebied binnen de Gemeente Valkenburg aan de Geul
weer. Het gebied is gelegen ten noorden van de spoorlijn Maastricht-Heerlen.
Procedure
Het voorbereiden en uitvoeren van een herinrichtingsproject is een omvangrijke en langdurige klus.
Het inrichtingsplan voor de herinrichting "Centraal-Plateau" is al in 1997 vastgesteld en in uitvoering
genomen. Dit betekent dat de bezwaren die nu vanuit de dorpsraden geuit worden feitelijk al
destijds gemaakt hadden moeten worden. Dit betekent echter niet dat er vanuit gemeentewege
geen invloed meer op de inrichting uitgeoefend kan worden.
De landinrichting heeft tot doel verbetering van de inrichting van het landelijk gebied te realiseren,
overeenkomstig de functies van dat gebied, zoals deze in het kader van de ruimtelijke ordening zijn
aangegeven. In 2003 is gestart met de aanpassing van het landinrichtingsplan. Over de voorgenomen
aanpassingen heeft de landinrichtingscommissie de belanghebbenden uitvoerig geïnformeerd. Nadat
Gedeputeerde Staten de bezwaren hebben gewogen tegen de voorgenomen wijzigingen is het plan
in 2004 vastgesteld. De wijzigingen hadden vooral betrekking op de wegen, waterbeheersing zoals
de aanleg van regenwaterbuffers, uitwerking lijnvormige elementen en de wijzigingen van de
gebieden voor nieuwe natuur overeenkomstig het door de provincie vastgestelde stimuleringsplan.
Afd. Gemeentewerken, juni 2007
R. Hennekens
Infobulletin landinrichting Centraal-Plateau
Een aantal onderdelen is al afgerond of in uitvoering. Zo is eind jaren '90 de eerste schatting
uitgevoerd en in 2001 is de Lijst Rechthebbenden en zijn de uitkomsten van deze schatting
vastgesteld. Dit is een belangrijk onderdeel binnen het project, omdat hiermee ieders rechten in
het gebied vastliggen en de uitruilwaarde hiervan. Inmiddels zijn ook ruim 30 regenwaterbuffers
gerealiseerd en overgedragen aan het waterschap.
Eind 2006 is het Plan van Toedeling ter inzage gelegd. Het plan van toedeling bepaalt op welke
locaties grondbezitters hun (soms nieuwe) kavels toebedeeld krijgen. Deze procedure wordt in de
volksmond ruilverkaveling of herverkaveling genoemd. Tegen het Plan van Toedeling kan bezwaar
aangetekend worden. Dit is vooral van belang voor agrariërs en particuliere grondbezitters indien zij
het met de nieuwe kavelverdeling niet eens zijn. De Gemeente Valkenburg aan de Geul heeft
bezwaar gemaakt tegen de toedeling op één locatie; het betrof een deel van de Heyerveldweg dat
per abuis toegedeeld was aan een particulier. Het plan van toedeling is niet het moment waarop
bezwaar gemaakt kan worden tegen het inrichtingsplan. Dit is immers in 1997 al vastgesteld. Nadat
de toedeling definitief is, zal eind 2008 de kavelovergang volgen.
Faunavoorzieningen en landschapselementen
Faunavoorzieningen
Eind 2007 / aanvang 2008 wordt het bestek `'Beek, berm
en das'' uitgevoerd. Dit bestek voorziet in de realisatie
van nieuwe bermbeplantingen (merendeels hagen en
bomenrijen), het aanpassen van beken (overigens alleen
buiten de Gemeente Valkenburg aan de Geul) en het
aanbrengen van faunavoorzieningen. De
faunavoorzieningen bestaan uit dassenrasters en
dassentunnels, welke op diverse locaties in Valkenburg
aangebracht worden;
Nieuwe Weg: aanplant haag, plaatsen raster
Walem buffer: aanplant haag
Walem: aanbrengen boombeplanting, vervangen raster Dassenrasters zorgen in combinatie met tunnels
Steenstraat: aanplant haag, plaatsen raster voor een veilige oversteek van klein wild.
Stoepertweg: aanplant haag
Walemerweg: aanleg dassentunnel, rasters en hagen
Breedenweg-Beekstraat: aanleg twee dassentunnels,
rasters en hagen. De nieuwe begrenzing van deze
voorzieningen is al vastgesteld bij het vaststellen van het
landinrichtingsplan in 1997 door de provincie en in
sommige situaties aangepast bij de planuitwerking in
2004.
Landschapselementen
De inrichting van landschapselementen, zoals struwelen,
bossen en bosstroken kan pas plaatsvinden nadat de
Natuur kan op diverse manieren ingevuld worden;
toedeling van de percelen definitief is. De ligging van de Als kalkgrasland....
percelen voor de agrariërs en particulieren is immers
mede bepalend voor de ligging van de elementen.
Bezwaren tegen de toedeling worden nu behandeld en zijn
naar verwachting in 2008 volledig afgehandeld. De
toedeling van de percelen is dan definitief, waarna de
kavels overgaan naar de nieuwe eigenaar.
De landinrichtingscommissie is inmiddels gestart met de
verdere uitwerking van deze elementen en wil eind 2008
starten met de uitvoering.
Afd. Gemeentewerken, juni 2007
R. Hennekens
Infobulletin landinrichting Centraal-Plateau
Het landinrichtingsplan beoogt een kwalitatieve
verbetering van het landelijk gebied. De Gemeente
Valkenburg aan de Geul wordt intensief betrokken bij het
opstellen van de definitieve inrichtingsplannen voor de
landschapselementen, omdat voor de aanleg van
landschapselementen en bossen vrijwel altijd een
aanlegvergunning verleend moet worden. De insteek van
de gemeente daarbij is helder; voor beplantingen die
beeldbepalende vergezichten belemmeren wordt geen
aanlegvergunning verleend. Dit kan betekenen dat
elementen soms deels komen te vervallen of anders
ingericht worden. De verschijningsvormen van lijnvormige
...als kleinschalig cultuurlandschap...
elementen verschillen immers sterk; van graften waarin
alleen struikvormende soorten groeien tot hoog opgaande
bosplantsoenen met boomvormers.
De meeste van deze elementen worden gerealiseerd op
toekomstige- eigendommen van de gemeente,
waterschap,particulieren en terreinbeherende instanties,
zoals Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten.
De landinrichtingscommissie streeft ernaar om bij de
inrichting van deze gebieden zoveel mogelijk rekening te
houden met de wensen van de toekomstige eigenaren
maar ook met de langs liggende eigenaren en
particulieren in de omgeving. In het tot nu toe gevoerde
ambtelijk overleg wordt deze aanpak gedragen. ...of als hellingbos.
Naast de landschapselementen is de
landinrichtingscommissie ook belast met de inrichting van
de gebieden voor nieuwe natuur. Hierbij zij de natuur
doeltypen uit het stimuleringsplan van de provincie het
uitgangspunt voor de inrichting.
Ook hier houdt de landinrichtingscommissie voor zover
mogelijk rekening met de wensen van de
belanghebbenden. Veel gebieden voor nieuwe natuur
kunnen ook in eigendom worden overgedragen aan
particulieren. Deze gebieden zijn in het stimuleringsplan
opgenomen met de code Cp. De landinrichtingscommissie
stimuleert particulier natuurbeheer.
Veel gebieden die op de inrichtingskaart vermeld zijn als
nieuwe natuur worden ingericht als graslanden voor
extensieve beweiding. Grootschalige bebossing van
gebieden voor nieuwe natuur is binnen het gebied van
Centraal-Plateau niet aan de orde.
Afd. Gemeentewerken, juni 2007
R. Hennekens
Infobulletin landinrichting Centraal-Plateau
Wegen en wandelpaden
Weg naar hoeve Euverem
De weg naar Hoeve Euverem wordt in het kader van de
landinrichting openbaar gemaakt en conform afspraak met
de landinrichtingsdienst na verbetering overgedragen aan
de Gemeente Valkenburg aan de Geul. De landweg wordt
op kosten van de landinrichtingscommissie en het Rijk
geasfalteerd.
Wandelpad Euverem Walem
Het St. Pietervoetpad nabij Hoeve Euverem wordt in ere Het wandelpad bij Hoeve Euverem wordt mogelijk
hersteld en tot de oorspronkelijke breedte teruggebracht. geaccentueerd met een haag of bomenrij.
In overleg met de aangrenzende eigenaar wordt bekeken
of er aan één zijde een lijnvormig element in de vorm van
een haag of bomenrij aangebracht kan worden. De kosten
voor deze werkzaamheden worden voor 50% gesubsidieerd
door het Rijk, de investering van de Gemeente Valkenburg
aan de Geul zal hooguit enkele duizenden euro's
bedragen.
Schaelsberg
Het uitzicht op de Schaelsberg is één van de unieke
vergezichten in het plangebied. Het plan voorziet in de
realisatie van nieuwe natuur voor de grotwoningen.
Natuurmonumenten heeft aangegeven dit te willen doen
door de bestaande kalkgraslanden uit te breiden en het
voetpad te verleggen. Dit laatste gebeurt met het oog op
de aanhoudende vernielingen die plaatsvinden in de
grotwoningen. Door het pad verder van de grotwoningen
te verplaatsen verwacht men het aantal vernielingen
terug te dringen. Deze inrichtingsmaatregelen worden
veelal door de landinrichtingscommissie uitgewerkt en
uitgevoerd.
Het uitzicht op de Schaelsberg blijft behouden,
het voetpad wordt gedeeltelijk omgelegd.
Regenwaterbuffers
Op diverse locaties zijn regenwaterbuffers aangelegd en beekherstellende maatregelen uitgevoerd.
Dit najaar wordt, mits er voldoende financiële middelen zijn, gestart met de uitvoering van het
tweede bufferbestek. In het plangebied Valkenburg worden nog drie buffers aangelegd; één aan de
Beekstraat, één aan de Molenweg bij Walem en één aan de Heek. De begrenzing van deze 3 buffers
zijn vastgesteld. Over de exacte situering van de laatste buffer vindt nog overleg plaats tussen de
Gemeente Valkenburg aan de Geul en de Landinrichtingscommissie. Verleggen van deze buffer kan
alleen nog als iedereen op vrijwillige basis meewerkt.
Afd. Gemeentewerken, juni 2007
R. Hennekens
Infobulletin landinrichting Centraal-Plateau
Financiële bijdrage Gemeente Valkenburg aan de Geul
De gemeenteraad heeft tijdens de begrotingsbehandeling in 2004 uit financiële overwegingen
besloten geen middelen vrij te maken voor de verwerving van grond voor de realisatie van
landschapselementen, bermbeplantingen en recreatieve voorzieningen. De Landinrichtingsomissie
en de Provincie Limburg hebben dit betreurd. Als gevolg van het ontbreken van een financiële
bijdrage aan het project heeft de Landinrichtingscommissie eind 2006 moeten besluiten om 8
hectare wegbeplantingen te laten vervallen en geen geld meer te reserveren voor de uitvoering van
recreatieve voorzieningen in Valkenburg. Eventueel kunnen de vrijkomende rijksmiddelen nog in
andere gemeenten worden ingezet. Wel wordt de nieuwe bermbeplanting op te handhaven bermen
aangelegd. De kosten hiervan zijn geheel voor rekening van de landinrichtingscommissie.
De landinrichtingscommissie heeft wel de mogelijkheid open gelaten via het plan van toedeling
alsnog 2,17 hectare lijnvormige elementen voor ecologie en landschap te realiseren. Bij gebrek aan
financiële middelen heeft het college in april 2007 besloten een tweetal restpercelen in te brengen
die voor de Gemeente Valkenburg aan de Geul niet strategisch gelegen zijn. De percelen met een
totaal oppervlak van 4,68 hectare worden als ruilgrond ingezet ten behoeve van natuurontwikkeling.
De Gemeente Valkenburg aan de Geul ontvangt voor de ingebrachte gronden 2.17 hectare
landschapselementen in eigendom retour. De teveel ingebrachte gronden met een oppervlak van
2.51 hectare worden, mits zij toebedeeld kunnen worden, financieel gecompenseerd tegen de
vastgestelde waarde á 106.717-. De landinrichtingscommissie heeft eind vorig jaar aangegeven
mogelijkheden te hebben voor verdere verfraaiing van het landelijk gebied en heeft ook aangegeven
dat er nog steeds mogelijkheden zijn voor de realisatie van recreatieve voorzieningen. Onderzocht
wordt in hoeverre de Gemeente Valkenburg aan de Geul hiervan gebruik kan maken.
Het college komt met het inbrengen tegemoet aan de eigen wens en aan de wens van de Provincie
Limburg een wezenlijke bijdrage te leveren aan het verbeteren van de landschapskwaliteit in het
herinrichtinggebied Centraal Plateau.
Beheer
De Gemeente Valkenburg aan de Geul wordt na realisatie verantwoordelijk voor het beheer van de
fauna- en bermvoorzieningen. Het onderhoud beperkt zich tot enkele hagen en dassenrasters,
waardoor de financiële consequenties beperkt zijn. Mogelijkerwijs zullen een aantal objecten
toegevoegd worden aan het project Landschapsbeheer door boeren.
Voor het onderhoud van de 2.17 hectare lijnvormige landschapselementen, voor zover deze niet aan
particulieren kunnen worden toegedeeld, zijn diverse beheerconstructies mogelijk;
1. De Gemeente Valkenburg aan de Geul sluit een langdurige overeenkomst af met de
aangrenzende eigenaar, deze komt dan in aanmerking voor het afsluiten van een SAN
(=Subsidie Agrarisch Natuurbeheer) overeenkomst en ontvangt daarvoor een
onderhoudssubsidie. De Gemeente Valkenburg aan de Geul behoudt dan het eigendom en
heeft geen onderhoudskosten.
2. De Gemeente Valkenburg aan de Geul draagt de stroken in eigendom over aan de
aangrenzende eigenaar of natuurbeherende instantie. De Gemeente Valkenburg aan de Geul
verliest dan het eigendom, de nieuwe eigenaar komt in aanmerking voor een SAN
overeenkomst.
3. De Gemeente Valkenburg aan de Geul behoud het eigendom en voegt het element toe aan
het project `'Landschapsbeheer door boeren''. De gemeente betaalt dan de aangrenzende
agrariër voor het onderhoud van het element en sluit daartoe overeenkomsten af via
Landschapsbeheer Mergelland.
De voorkeur gaat uit naar overeenkomsten waarbij de aangrenzende eigenaar het beheer
overneemt, afhankelijk van de situatie kan gekozen worden voor constructie 1 of 3. Alleen door het
afsluiten van langdurige overeenkomsten voor het onderhoud van de nieuwe elementen kan
duurzame instandhouding van de elementen gerealiseerd worden.
Afd. Gemeentewerken, juni 2007
R. Hennekens
Gemeente Valkenburg aan de Geul