Op zondag 9 september, de laatste dag van de Wereldhavendagen,
vertoont het Gemeentearchief Rotterdam in Lantaren/Venster vier films
over de Europoort. Ze behoren tot de beste onder de Rotterdamse
filmklassiekers. Eén ervan is de kritische film Rotterdam Europoort
van Joris Ivens. Deze is door de maker zelf ooit de meeste geslaagde
uit zijn oeuvre genoemd.
In de jaren zestig vechten enkele Nederlandse filmmakers een heftige
strijd uit over de voors en tegens van de Europoort. De aanleg van de
Europoort draagt er weliswaar toe bij dat Rotterdam de grootste haven
van de wereld wordt. Maar er is ook een keerzijde. In 1961 maakt Wim
van der Velde, de latere directeur van de Nederlandse Filmacademie,
daar voor de VPRO een kritische documentaire over. In Polders voor
industrie schetst hij de afschrikwekkende gevolgen van de drang tot
modernisering en schaalvergroting: natuurgebieden verdwijnen en
historische dorpen en boerenbedrijven worden met de grond gelijk
gemaakt.
De pleitbezorgers van de Rotterdamse haven laten dat niet op zich
zitten. Met Poort van Europa (1962) van Ytzen Brusse laten ze zien dat
de industriële ontwikkeling van het gebied van groot belang is voor de
stedelijke en maatschappelijke vooruitgang.
Joris Ivens
In 1966 mengt de beroemde cineast Joris Ivens zich in het debat met
Rotterdam Europoort. Opmerkelijk is dat Ivens die film maakt op
uitnodiging van het Gemeentelijk Havenbedrijf. Als communist en
criticus van het Nederlandse optreden in Indonesië is hij al geruime
tijd uit de gratie. Ivens maakt van de gelegenheid gebruik kritiek te
spuien op het kapitalistische systeem. In zijn film laat hij er
bovendien geen misverstand over bestaan dat de Rotterdamse haven in
zijn ogen onlosmakelijk met dat systeem is verbonden.
De relatie met het havenbedrijf lijdt er overigens niet onder. Dankzij
Ivens bemiddeling mag zijn geluidsman Tom Tholen in 1967 ook een film
maken voor het havenbedrijf, Toets. De film doet wat hij moet doen:
het goede imago van de haven bevorderen. Op de Berlinale (1968) wordt
Toets uitgeroepen tot beste korte film en wint daarnaast nog prijzen
in Frankrijk en Italië.
150 jaar gemeentearchief
Het Gemeentearchief Rotterdam viert in 2007 zijn 150-jarig bestaan met
allerlei activiteiten voor een breed publiek. De Rotterdam Classics
tonen op de eerste zondag van de maand films uit de collectie van het
archief, in samenwerking met Theater Lantaren/Venster. Rotterdam
Classics 'Europoort' begint om 15.30 uur. Entree 6,-/5,-
Bron: Gemeentearchief Rotterdam, 29-08-2007
Gemeente Rotterdam