Radboud Universiteit Nijmegen


Promotieonderzoek planoloog naar internationale concurrentie havens

Tweede Maasvlakte grote troef voor toekomstige groei Rotterdam

Door economische globalisering is het concurrentieveld waarin havens zich bevinden de laatste twintig jaar drastisch veranderd. Planoloog Wouter Jacobs onderzocht welke strategieën havens ontwikkelen om hun internationale concurrentiepositie te versterken. Zijn onderzoek is toegepast op drie casestudies: Rotterdam, Los Angeles-Long Beach en Dubai. Constatering voor Rotterdam? Via de Tweede Maasvlakte heeft Rotterdam de grote troef voor toekomstige groei in handen. Jacobs promoveert 11 september aan de Radboud Universiteit.

In Rotterdam was de veranderende vraag in de mondiale containersector en de toenemende concurrentie aanvankelijk slecht rijmen met de bestaande structuur van het gemeentelijke havenbedrijf. Gevolg was een resulterend in een afnemend marktaandeel in het laatste decennium. Na een moeizaam politiek proces is de verzelfstandiging van het gemeentelijke havenbedrijf strategisch gekoppeld aan het besluit tot de aanleg van de Tweede Maasvlakte. Het havenbedrijf kon zich door de verzelfstandiging commerciëler en strategischer opstellen richting klanten. Bovendien hoeft zij geen verantwoording meer af te leggen aan de gemeenteraad over het dagelijkse beleid op het gebied van tarieven, investeringen en contractuele afspraken.
Door de verzelfstandiging kon ook het Rijk een belang van 1/3 nemen in het havenbedrijf, dat vervolgens kan worden gebruikt om de aanleg van de Tweede Maasvlakte te financieren. Via de Tweede Maasvlakte heeft Rotterdam de grote troef voor toekomstige groei in handen.

Dubai
Dubai vertegenwoordigt een radicale casus en beschrijft hoe haar twee havens de afgelopen 25 jaar zijn uitgegroeid tot de belangrijkste logistieke `hub' in de regio en hoe het lokale havenbedrijf zich heeft ontwikkeld tot een mondiaal opererende containeroverslagbedrijf. Dubai heeft optimaal gebruik gemaakt van haar strategische ligging ten opzichte van het alsmaar groeiende containerverkeer tussen het Verre Oosten en Europa. Het havenbedrijf is in handen van de staat maar opereert als een commerciële monopolist die via kortingen en agressieve prijsstrategieën de concurrentie uit de markt heeft geprijsd. Recentelijk heeft Dubai Ports World (DP World) een terminalconcessie verkregen op de Tweede Maasvlakte.

Los Angeles-Long Beach
De havens van Los Angeles en Long Beach liggen direct naast elkaar en vormen als zodanig een functioneel gebied, maar ze worden bestuurd door twee gemeentelijke havenautoriteiten. De `governance' structuur in Long Beach is minder gepolitiseerd dan in Los Angeles. Long Beach kan daardoor slagvaardiger en commerciëler optreden ten opzichte van rederijen en operators in termen van grondbeleid, tarieven en contractuele afspraken. In beide gemeenten zien we dat het politieke momentum voor groei eind jaren negentig is weggeëbd ten faveure van het milieu, de belangen van buurtgemeenschappen en van de vakbonden.

De casussen laten een grote verscheidenheid zien in zowel de marktdynamiek en de concurrentiestrategieën die worden ontwikkeld.

Wouter Jacobs (Nijmegen, 1979) studeerde planologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij deed zijn promotieonderzoek aldaar aan de Faculteit der Managementwetenschappen. Momenteel is hij werkzaam als postdoc onderzoeker aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zijn huidige onderzoek richt zich op nieuwe vormen van virtuele dienstverlening en e-commerce in de Rotterdamse haven. E-mail: wjacobs@few.eur.nl