Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport


kwaliteit

Klink wil meetbare en zichtbare kwaliteit

Toespraak, 12 september 2007

De kern van het nieuwe zorgstelsel is dat patiënt en consument in staat worden gesteld te kiezen op basis van duidelijke en eerlijke informatie over de instelling en de behandeling van een aandoening. Op het congres Kwaliteit van Zorg in Utrecht wijst de minister op het belang van de ontwikkeling van objectieve indicatoren voor de bewaking van de kwaliteit in de zorg.

Geachte aanwezigen,
Meten is weten. Hoe vaak heb ik die stelling wel niet gehoord in mijn schooljaren. Maar dan ging het meestal over natuurkunde. De spanning die op een of ander apparaat of draadje stond. Meten is weten heeft echter een nieuwe lading gekregen.
Nu gaat het over ziekenhuizen, medisch specialisten en verpleegkundigen, die de verantwoordelijkheid op zich hebben genomen om er zorg voor te dragen dat de kwaliteit van hun inspanningen duidelijker zichtbaar wordt.

Om die reden was 12 juni jongsleden een gedenkwaardige dag. Toen ondertekenden alle betrokken partijen de samenwerkingsafspraken Kwaliteitsinformatie Medisch-specialistische Zorg. Een mijlpaal voor transparantie in de zorg.
Ik hecht eraan alle betrokkenen nog eens specifiek te noemen om te onderstrepen hoe breed gedragen de afspraken worden: de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, de Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie, de Consumentenbond, Zorgverzekeraars Nederland, de Inspectie voor de Gezondheidszorg, Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland, de Orde van Medisch Specialisten en de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra.

Al enige jaren wordt door al deze organisaties hard gewerkt om tot een gezamenlijke aanpak te komen bij het inzichtelijk maken van de kwaliteit van de geleverde zorg. Dat was nodig. In het verleden kwamen veel partijen vaak vooral voor zichzelf op.
Er waren veel administratieve lasten en de zorgaanbieders wisten soms niet precies waar ze aan toe waren. Dat was demotiverend. Maar nu hebben de partijen de handen ineen geslagen en is samen gewerkt om één meetinstrumentarium te ontwikkelen. Dat leidt tot één informatieset, zodat iedereen die dat wil uit dezelfde bron zijn informatie haalt. Uit deze ontwikkelingen spreekt een enorme wil tot verbeteren. Deze brede samenwerking is uniek en wordt van harte door mij ondersteund. Sterker nog, het is een speerpunt mijn beleid. De Nederlandse ziekenhuiszorg kan hiermee internationaal een prominente plaats verwerven.

Het is de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de partijen in de sector om gezamenlijk vast te stellen wat verantwoorde zorg is en hoe deze wordt gemeten. Maar het is ook de maatschappelijke taak van de zorgaanbieder dat hij de geleverde kwaliteit verantwoordt en dat deze voortdurend bezig is de geleverde kwaliteit aantoonbaar te verbeteren. Kwaliteit en kwaliteitsverschillen moeten hiervoor kunnen worden gemeten en vergeleken.
Dat is nu precies wat u met uw samenwerkingsafspraken heeft geregeld. Voor tachtig aandoeningen in de medisch specialistische zorg zal tussen nu en 2011 de kwaliteit zichtbaar worden. Deze aandoeningen vormen bij elkaar een groot deel van de totale ziekenhuiszorg. Hierbij gaat het om aandoeningen als staar, incontinentie bij de vrouw, knie/heupoperaties, diabetes, liesbreuk, borstkanker, enzovoorts.

Concreet komt daar heel wat bij kijken. Een aansprekend voorbeeld is de manier waarop de patiënt wordt geïnformeerd over de kwaliteit van de behandeling van borstkanker.
De Nederlandse Vereniging voor Heelkunde heeft zeven indicatoren voor de bewaking van de kwaliteit van zorg rond de chirurgische behandeling van borstkanker vastgesteld.
Het is de bedoeling dat alle chirurgen in Nederland aan de hand van dezelfde indicatoren informatie leveren over de kwaliteit van zorg rond de behandeling van borstkanker. Informatie die openbaar en toegankelijk is. Patiënten kunnen zo informatie vergelijken en beter keuzes maken. De Inspectie kan de gegevens gebruiken voor het uitoefenen van toezicht en de zorgverzekeraars kunnen de gegevens gebruiken voor onderhandelingen met de ziekenhuizen. Ik noem enkele van de zeven indicatoren voor chirurgische behandeling bij borstkanker kort om een inkijkje te geven in de systematiek.
1. Het percentage patiënten dat voorafgaand aan de operatie een gesprek heeft met een mamacare-verpleegkundige.
2. Het percentage patiënten dat voor de operatie wordt besproken in een multidisciplinair overleg.

3. Het percentage patiënten, bij wie kankerweefsel is achtergebleven na de eerste borstsparende operatie.

Het is een stevige set indicatoren, die het mogelijk maakt een beeld te geven van de kwaliteit van zorg rond de behandeling van borstkanker in een ziekenhuis.

En niet alleen de zorginhoudelijke kwaliteit wordt gemeten. Het gaat ook om informatie op grond waarvan de patiënt wat te kiezen heeft; bijvoorbeeld is er wel een mamapoli aanwezig in het ziekenhuis. Én informatie over hoe de patiënt de zorg heeft ervaren.

Dames en heren,
Ik vind het een prima initiatief om kwaliteit van geleverde zorg zichtbaar te maken. Als minister van VWS hecht ik aan meetbare en zichtbare kwaliteit. Kwaliteit varieert immers en is soms onder de maat.
In de nieuwe situatie blijft professionele autonomie of moderner gezegd, professionele verantwoordelijkheid, een belangrijk uitgangspunt voor de medisch specialist en verpleegkundigen. Dat is mijns inziens iets anders dan professionele vrijblijvendheid. In het huidige tijdperk kan niemand meer achter gesloten deuren opereren - liever wel want dat is hygiënischer, maar u begrijpt wat ik bedoel. Iedereen moet kwaliteit leveren. Met de patiënt als grote winnaar, want die is gebaat bij objectieve informatie over de prestaties van ziekenhuizen en medisch specialisten. Om de positie van de patiënt te versterken heeft het kabinet structureel tien miljoen euro beschikbaar gesteld voor de versterking van belangenorganisaties van patiënten, gehandicapten en ouderen. Een deel daarvan is bedoeld voor een programma dat tot doel heeft patiënten meer inspraak te geven bij kwaliteitsverbetering in de zorg. Zowel inspraak als oordeel van de patiënt over de behandeling zijn kwaliteitskenmerken.

Bovendien is transparantie en objectieve informatie over kwaliteit ook van belang voor de zorgverzekeraars, die beter beslagen ten eis komen bij de inkoop van zorg en onderhandelingen met ziekenhuizen. Overigens is in Amerikaans onderzoek aangetoond dat openheid over kwaliteit, zelfs als die niet de allerbeste is, het vertrouwen in een instelling of arts vergroot. Dat kan een aanvullende reden zijn tot openheid.

Hoewel we veel vertrouwen hebben in het zelfregulerende vermogen van de sector, blijft de Inspectie ook toezicht houden op de geleverde kwaliteit. Zo kan ook worden voorkomen dat instellingen ongewenst strategisch gedrag vertonen. De Inspectie heeft in opdracht van VWS, het bureau Zorgbrede Transparantie van Kwaliteit opgericht, zodat alle gepubliceerde informatie betrouwbaar en vergelijkbaar is. Doordat alle betrokken partijen hun eigen expertise inbrengen, zijn - en worden nog steeds - indicatoren ontwikkeld die de kwaliteit van de behandeling op een objectieve manier weergeven.

Dames en heren,
Om de herkenbaarheid en eenduidigheid te bevorderen, komt er één portal voor professionals: www.zichtbarezorg.nl . Dit programma - een website en een data-portal - moet uiteindelijk worden gebruikt door alle sectoren van de zorg. Instellingen in de sector verpleging, verzorging en thuiszorg zullen vanaf 2008 op basis van de indicatoren verantwoorde zorg verantwoording afleggen over de geleverde prestaties. Een jaar later komt de gehandicaptenzorg erbij. De relevante informatie die hier uit voortvloeit, wordt vervolgens vertaald naar ook voor burgers begrijpelijke taal en wordt algemeen toegankelijk op de website www.kiesbeter.nl . Daarop staan dan niet alleen de zorgprestaties, maar ook de geobjectiveerde ervaringen van patiënten en cliënten op basis van een landelijke meetstandaard, de zogeheten CQ-index.

De ziekenhuissector is op de goede weg en ik ga er ook van uit dat we goede resultaten behalen. En die goede resultaten kunnen lichtende voorbeelden zijn voor andere sectoren in de zorg. Geachte aanwezigen,
Ik erken het, onze ambities zijn hoog. We willen veilige zorg op een kwalitatief hoog niveau. Klantgericht, transparant, veilig en op tijd, met duidelijke rechten en plichten voor iedereen. De kern van het nieuwe zorgstelsel is dat patiënt en consument in staat worden gesteld te kiezen op basis van duidelijke en eerlijke informatie over de instelling en de behandeling van een aandoening. Uw samenwerkingsakkoord maakt duidelijk dat u deze ambitie deelt. Tegen de aanwezigen hier, maar eigenlijk tegen alle betrokken partijen, zou ik willen zeggen: maak de hooggespannen verwachtingen waar. Want, `The proof of the pudding is in the eating'. Voordat de zorg voor iedereen inzichtelijk is, is nog veel werk te verzetten.

Als verdere stap op weg naar de verwezenlijking van die ambitie wens ik u een vruchtbaar debat toe over hoe we ziekenhuisbrede transparantie verder vormgeven.