HOOGWATERBESCHERMINGSPROGRAMMA
versie 18 september 2007
Inleiding
De primaire waterkeringen zijn de belangrijkste keringen die ons land beschermen tegen
overstromingen vanuit de Noordzee, de grote rivieren en het IJssel- en Markermeer. Sinds
1996 kennen we een wettelijke vijfjaarlijkse toetsing van de kwaliteit van deze primaire
waterkeringen.
De periodieke toetsing beoordeelt of de waterkeringen nog wel voldoen aan de wettelijke
normen die zijn vastgelegd in de Wet op de waterkering. Zo weten we tijdig waar zwakke
plekken in de keringen zitten, waarvoor maatregelen getroffen moeten worden. In 2001 is
de Eerste Toetsing afgerond. De Tweede Toetsing is in 2006 afgerond. De resultaten van
de Derde Toetsing worden in 2011 verwacht.
Over resultaten van de Tweede Toetsing is de Tweede Kamer op 19 september 2006
geïnformeerd (TK 2006-2007, 18106 nr.177). De resultaten van de Tweede Toetsing van
de primaire waterkeringen vragen om het nemen van versterkingsmaatregelen. Voor alle
dijkvakken en kunstwerken waarvan geconstateerd is dat maatregelen nodig zijn, is
bekeken of ze op grond van de Wet op de waterkering voor rijksfinanciering in
aanmerking komen. Vervolgens is bekeken of de noodzakelijke werkzaamheden al zijn
voorzien via een ander, door het rijk, gefinancierd programma. Uit deze analyse bleek dat
de noodzakelijke verbeteringen in het rivierengebied voor het overgrote deel worden
aangepakt met het project Ruimte voor de Rivier. De benodigde verbeteringen langs de
kust worden bijna allemaal aangepakt met het project Zwakke schakels. Het grootste deel
van de benodigde verbeteringen in de Hollandse- en Zeeuwse delta wordt aangepakt met
het project Zeeweringen Zeeland.
Toch bleven er nieuwe maatregelen die in aanmerking komen voor rijksfinanciering.
Hieronder vallen de versterking van dijken en kunstwerken in de Randstad, langs de kust,
langs het Markermeer, in de Hollandse en Zeeuwse delta, in het rivierengebied en langs de
Waddenzee. Ook de Afsluitdijk moet versterkt worden. Het ging in het totaal om 89
projecten plus een lijst van 22 zogenoemde pm-projecten (projecten waarover op dat
moment weinig tot geen financiële informatie beschikbaar was). Een overzicht van deze
maatregelen is ook op 19 september 2006 naar de Tweede Kamer verstuurd.
Door het kabinet Balkenende III is voor deze maatregelen in totaal 420 miljoen euro extra
ter beschikking gesteld, om daarmee de belangrijkste prioriteiten voortvarend aan te
pakken.
Actualisatie van het Hoogwaterbeschermingsprogramma
Het Hoogwaterbeschermingsprogramma is een omvangrijk subsidieprogramma geworden.
De waterschappen zullen de meeste maatregelen gaan uitwerken en uitvoeren. Om het
Hoogwaterbeschermingsprogramma aan te sturen is het afgelopen jaar een
Programmabureau in het leven geroepen. Het Programmabureau heeft als taken om
waterschappen en Rijkswaterstaat te faciliteren bij het opstellen van de plannen om de
versterkingswerken uit te voeren en houdt toezicht op de voortgang van het programma.
Daarbij wordt veel aandacht gericht op het beheersen van risico's.
Als eerste actie heeft het Programmabureau, alle maatregelen die voortvloeien uit de
Tweede Toetsing zo goed als mogelijk nagelopen. Dit heeft, met name door maatregelen
samen te voegen, geleid tot een afname van het aantal maatregelen van 111 (89 + 22
pm-projecten) naar 76 maatregelen.
Tevens zijn de ramingen globaal getoetst en moet worden geconstateerd dat de kosten
voor de maatregelen gezamenlijk 175 miljoen euro te laag zijn geraamd. In 2006 waren de
kosten geraamd op 1600 miljoen euro (+/- 40%). Nu zijn de kosten geraamd op 1775
miljoen euro (+/- 40%).
De komende jaren zal de kostenraming per project nader worden beoordeeld. Zoals
gebruikelijk bij dit soort infrastructurele werkzaamheden, zal de onzekerheid in de tijd
afnemen. Gegeven de eerste ervaring kan niet uitgesloten worden dat de kostenramingen
verder zullen wijzigen.
Naast de maatregelen uit de Tweede Toetsing, staan nog 7 maatregelen die voortvloeien
uit de Eerste Toetsing op het Hoogwaterbeschermingsprogramma. Verder is besloten om
de 10 maatregelen onder de noemer "Aanpak Zwakke Schakels" aan het
Hoogwaterbeschermingsprogramma toe te voegen.
Het Hoogwaterbeschermingsprogramma
Het geactualiseerde Hoogwaterbeschermingsprogramma bestaat dus uit maatregelen ter
versterking van de primaire waterkeringen die op grond van de Eerste Toetsing en de
Tweede Toetsing zijn afgekeurd. Ook de maatregelen om de Zwakke Schakels langs de
kust aan te pakken staan voortaan op het Hoogwaterbeschermingsprogramma.
Waterkeringen genoemd op het Hoogwaterbeschermingsprogramma voldoen niet aan de
wettelijk vastgelegde waterveiligheidsnorm en dienen zo spoedig mogelijk aangepakt te
worden.
Vanwege het grote belang van bescherming van ons land tegen overstromingen heeft het
kabinet Balkenende IV extra middelen voor water en kust ter beschikking gesteld. Hiermee
zijn er voldoende middelen gereserveerd om op basis van de huidige inzichten het
volledige Hoogwaterbeschermingsprogramma uit te voeren.
De waterschappen en Rijkswaterstaat is gevraagd om voor alle maatregelen zo spoedig
mogelijk plannen uit te werken en versterkingen uit te voeren.
Maatregelentabel en kaart met maatregelen
Het hart van het Hoogwaterbeschermingsprogramma is de maatregelentabel. Deze tabel is
leidend. In de maatregelentabel en op de kaart staan 93 maatregelen. Deze tabel en de
kaart zijn geactualiseerd ten opzicht van het maatregeloverzicht van 2006 (bijlage 2 bij
DGW/WV 2006/1016). Dit maatregeloverzicht vervalt hiermee.
In de bijgevoegde tabel en kaart zijn de belangrijkste kenmerken van de maatregelen
aangegeven. De maatregelen zullen door de keringbeheerders (waterschappen en
Rijkswaterstaat) worden uitgewerkt en uitgevoerd. Onder de maatregelen vallen de
versterking van dijken en kunstwerken in de Randstad, langs het Markermeer, in de
Hollandse en Zeeuwse delta, in het rivierengebied, langs de Waddenzee en langs de kust
(inclusief de Zwakke Schakels langs de kust). Ook aan de Afsluitdijk zijn
versterkingsmaatregelen nodig. De maatregelen betreffen verbeteringen aan diverse typen
waterkeringen (dijk, dam, duin of kunstwerk). In de tabel staat aangegeven in welke
periode de uitvoering van de maatregelen is voorzien en in welke fase de maatregel zich
op dit moment bevindt.
Ministerie van Verkeer en Waterstaat