MinAZ.nl
NOS, Met het oog op morgen, Radio 1
Radio / TV-interview | 21-09-2007
Minister-president Balkenende, na aflloop van de wekelijkse
ministerraad over het kabinetsbesluit om geen referendum te houden
over het nieuwe Europese verdrag en de algemene beschouwingen.
- BESLUIT OVER REFERENDUM -
SLOTBOOM:
Meneer Balkenende, kunt u kort zeggen wat de belangrijkste reden is om
geen referendum te willen?
BALKENENDE:
Dat we nu een heel andere situatie hebben dan 2 jaar geleden. Toen was
sprake van een grondwet en we hebben nu te maken met een normaal
wijzigingsverdrag. Een verdrag dat de verdragen met de EU zal
veranderen.
SLOTBOOM:
En stel, ik heb goed nagedacht een paar jaar geleden. Ik heb toen
gestemd. En stel nou dat ik het niks vind, dat verdrag. Wat kan ik dan
doen?
BALKENENDE:
Dan kunt u zich wenden tot bijvoorbeeld de mensen in de Tweede Kamer
om te zeggen: ik ben het oneens dat Nederland akkoord gaat met het
wijzigingsverdrag.
SLOTBOOM:
Want daar zit nog een mogelijkheid. Dat de Tweede Kamer iets anders
besluit.
BALKENENDE:
Ja. Ik zou het buitengewoon onverstandig vinden, maar de Tweede Kamer
zou kunnen zeggen dat we dat niet moeten doen.
SLOTBOOM:
We kunnen natuurlijk praten over de noodzaak voor zo'n referendum. Dat
geeft u al aan: die is er niet. Maar je kunt ook spreken over een
wenselijkheid. Het kan toch wenselijk zijn? U heeft uw best gedaan en
laat nu mensen zeggen wat ze er van vinden.
BALKENENDE:
Dat kunnen mensen natuurlijk altijd. Alleen, de vraag is of dat per se
moet leiden tot een referendum. Er is de afgelopen jaren behoorlijk
wat gediscussieerd over Europa. Op allerlei manieren. Dat is ook
terecht. Maar de mensen die Europa volgen, die zullen denk ik ook wel
eens zichzelf de vraag stellen van: wat is nu de kritiek in 2005
geweest? Waarom heb ik toen nee gezegd? En het ging toen om zaken als:
ik wil helemaal geen grondwet. Nou, die grondwet is van tafel. Mensen
waren soms ook boos over dat Nederland te veel bijdroeg aan de
Europese Unie. Dat is voor een deel behoorlijk gecorrigeerd. Mensen
zeiden van: dat proces van uitbreiding van de Unie, gaat dat niet te
snel? Nou, die criteria en spelregels zijn aangescherpt. Er zijn
mensen die misschien zeggen van: ja, wat betekent Europa voor mij?
Nou, dan zeg ik: we doen nu veel meer op het gebied van energie en
terrorismebestrijding. Europa hebben we daarvoor nodig.
Klimaatverandering. Je maakt afspraken in Europees verband. Kortom, de
burgers hebben natuurlijk vragen en kritiek destijds gehad en ik denk
dat wij die kritiek ons zeer ter harte hebben genomen. Dat er nu een
resultaat ligt wat tegemoet komt aan de kritiek en de zorgen van die
tijd.
SLOTBOOM:
Ik zou zeggen: voorleggen aan het volk!
BALKENENDE:
Nou nee. Dat is juist de conclusie die ik dus niet trek.
SLOTBOOM:
Maar zou het niet heel mooi zijn als inderdaad bij een referendum een
grote meerderheid zou zeggen van: nou, hartstikke goed! Dan heeft u
toch eindelijk dat bereikt wat u wilde bereiken? En steun bij de Kamer
en steun bij het volk.
BALKENENDE:
Zo zit ik er echt niet in. Want ik begrijp de redenering wel. Die hoor
ik ook wel. En ik kan best voorstellen dat de nodige mensen ook zullen
zeggen: nou ja, je hebt het een keer gedaan, dus doe het nog een keer.
En als je goed resultaat hebt, waarom zou je het dan niet doen? Mijn
benadering is juist een heel andere. De situatie van 2005 was er een
dat we te maken hadden met een grondwet met grondwettelijke ambities.
We praten nu over een heel ander iets. We praten nu over verdragen die
je kunt vergelijken met wat we vroeger hebben gehad in de verdragen
van Nice, Amsterdam en Maastricht. Die zijn ook nooit via een
referendum aan de bevolking voorgelegd. En als je een keer een
referendum hebt gedaan, hoeft dat bepaald geen automatisme te zijn om
dat nog een keer te doen. Ik vind dat we veel hebben binnengehaald.
Dat zegt de Raad van State trouwens ook in de zin van: dit is een
ander verhaal dan de grondwet. En ook de Raad van State zegt: kijk,
een bindend referendum past helemaal niet bij de Nederlandse grondwet.
SLOTBOOM:
Dat begrijp ik, maar je hoeft geen glazen bol te hebben om te kunnen
voorspellen dat Wilders en Marijnissen zeggen: Balkenende is gewoon
bang. Bang dat het volk weer nee zegt.
BALKENENDE:
Iedereen die mij kent, weet dat ik helemaal niet bang ben. En weet u
wat de makkelijkste weg zou zijn? Door te zeggen: ach, laten we een
referendum gaan doen, want dat hebben we 2 jaar geleden ook gedaan.
Weet u wat ik heb gedaan de afgelopen jaren? Ik heb de kritiek van de
bevolking ter harte genomen en ik heb me keihard ingezet in de
onderhandelingen om een goed resultaat voor Nederland te boeken. En ik
heb tegen de mensen in andere landen - mijn collega's - gezegd: we
hebben een nee gehad en ik wil nu een goed resultaat. Daar heb ik me
voor ingezet. Dus dat heeft niks te maken met bangheid. Ik heb me
gewoon zeer assertief opgesteld. Samen met minister Verhagen,
staatssecretaris Timmermans en de anderen. En er is een fantastisch
resultaat gekomen.
SLOTBOOM:
Wat zou er eigenlijk gebeuren als er bij een referendum weer een nee
uit zou komen?
BALKENENDE:
Nou ja, als er een nee zou komen, dan zou dat betekenen dat het
verdrag opnieuw wordt geblokkeerd. Want dat betekent dat je opnieuw
zou moeten gaan praten. Ik heb geen enkele illusie dat Nederland er
dan nog iets uit zou krijgen. Want we hebben juist zoveel gekregen.
Dat zou ook totaal niet worden begrepen. Een ander punt wat we onder
ogen zouden moeten zien dat is: als Nederland nee zou zeggen, zou dat
onze positie internationaal versterken? Ik denk het niet.
SLOTBOOM:
Dat zou eigenlijk dus onverantwoord zijn?
BALKENENDE:
Ik gebruik geen grote woorden, maar ik wil helemaal niet dat er een
referendum komt. Juist omdat we zoveel rekening hebben gehouden met de
gevoelens van de bevolking, omdat er nu echt iets anders licht dan een
paar jaar geleden.
SLOTBOOM:
Zou het onverantwoord zijn als de Kamer toch zegt van: we willen dat.
BALKENENDE:
Nou, de Kamer moet nu ook een oordeel geven. Wij zijn als kabinet
eerst aan zet geweest. We hebben de Raad van State een advies
gevraagd. Dat is er gekomen. Wij hebben een standpunt ingenomen en het
woord is nu aan de Kamer hoe zij aankijken tegen de wenselijkheid van
het houden van een referendum. U weet het oordeel van het kabinet.
- ALGEMENE BESCHOUWINGEN -
SLOTBOOM:
Even terug naar de algemene beschouwingen. U kreeg allemaal positieve
commentaren achteraf. Wat doet dat met u? Leest u die en wat denkt u
dan?
BALKENENDE:
Er was heel weinig tijd om te lezen. Het was vannacht toch weer laat
en je praat nog even na...
SLOTBOOM:
Maar, de complimenten zijn vast doorgedrongen.
BALKENENDE:
Ja, ook in de ministerraad was er veel waardering voor hoe het
allemaal was gegaan. Ik zie ook inderdaad in de kranten positieve
commentaren. Ik heb het debat leuk gevonden. Het was nodig ook. Ik
vond de eerste dag van de algemene politieke beschouwingen erg veel
staan in het teken van alleen maar kritiek. Van links, van rechts. Ook
nog vanuit regeringspartijen. Ik denk dat het goed is geweest dat wij
donderdag ons verhaal hebben kunnen houden en dat hebben we denk ik op
een - wat je ook in de kranten ziet - ontspannen manier kunnen doen.
Ik heb van het debat genoten en ik heb denk ik ook het verhaal van het
kabinet goed kunnen neerzetten.
SLOTBOOM:
Sterker nog, in de commentaren lees je: hier stond echt een premier.
Dat is wel eens anders geweest.
BALKENENDE:
Nou ja, afgelopen jaren waren soms ook knap ingewikkeld. We moesten
moeilijke maatregelen nemen. Maar goed, deze commentaren die worden
gegeven en...
SLOTBOOM:
Dan staat de calvinist in u op en die denkt van: voorzichtig.
BALKENENDE:
Ja, je moet altijd een beetje voorzichtig blijven. Bescheidenheid is
een eigenschap die je nodig hebt in het vak. Je moet alleen wel heel
goed weten wat je wilt. Dat heb ik gisteren ook geprobeerd te doen. Ik
ben overtuigd van de noodzaak van sommige keuzes. Ik vind dat ook af
en toe verhalen worden verteld die echt bekritiseerd moeten worden.
Dat men te gemakkelijk met kritiek komt of dat het eindeloos etiketten
plakken is. Links, links, links en dan weer rechts, rechts, rechts,
rechts. Afijn, ook tegen die dingen loop je op. Het was een leuk
debat. Ik heb ervan genoten.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, IW)
Ministerie van Algemene Zaken