Partij van de Arbeid

Den Haag, 10 oktober 2007

Bijdrage van het lid Vos (PvdA) aan het debat aanbestedingen rijksoverheid

GESPROKEN WOORD GELDT!

Voorzitter,
Het is een eer dat mijn maidenspeech mag gaan over drie grote thema's, naar aanleiding van de ogenschijnlijk simpele vraag of de kosten voor de 100 dagen tour niet te hoog waren en hoe het aanbestedingsproces is verlopen. Als je het breed ziet gaat het immers om onze belastingcenten, de verhouding tussen burger en overheid en de verhouding tussen overheid en bedrijven. Drie grote thema's, dunkt me, die ook nog eens worden besproken met de minister-president.

Met de andere fracties is mijn fractie van mening dat 3,2 miljoen euro veel geld is voor werkbezoeken en gesprekken in het land. De PvdA draagt bedrijven uit de creatieve sector een warm hart toe, en gunt hen ook van harte veel opdrachten, maar de PvdA had liever wat van dat geld aan investeringen in de samenleving besteed, bijvoorbeeld aan een school, een prachtwijk of een natuurgebied. We gaan er dan ook van uit dat de kosten voor deze dialoogsessies eens maar nooit meer zijn, en gaan er eveneens van uit dat sommige departementen voor dit jaar door hun voorlichtingsbudget heen zijn.

Voorzitter,
De PvdA heeft met instemming kennis genomen van de excuses van de betrokken bewindspersonen voor de fouten in de aanbestedingsprocedures. Aanbesteden moet, aanbesteden kost wat tijd, en tot de nieuwe wet er is, is er nog een lappendeken van regels. Maar we hebben nu eenmaal de afspraak dat als je zaken niet zelf uitvoert als overheid, dat je dan verschillende bedrijven de mogelijkheid geeft om zich in te schrijven. Van de rijksoverheid mogen we verwachten dat ze zich aan de regels houdt, en verstandige inkoopmanagers en juristen te werk heeft gesteld om de regels na te leven. Ik zou willen zeggen, excuses aanvaard en nederig voortgaan op de goede weg, de smalle weg zou ik willen zeggen, om het in Bijbelse termen uit te drukken.

Over de zin, organisatie en kosten van de 100 dagen tour en de dialoog met burgers is veel gezegd, maar ik ben erg blij dat met het kabinet Balkenende-Bos de dialoog met burgers opzoekt. De vorige kabinetten werd verweten met de rug naar de samenleving toe te staan, dit kabinet pakt dat duidelijk anders aan. Ik hoop dan ook dat het niet bij deze 100 dagen blijft. Er zijn me dunkt nog genoeg onderwerpen waarbij de kennis en meningen van burgers van waarde zijn voor de besluitvorming.

Ik wil ook het debat over de begroting van Algemene Zaken van 2006 in herinnering brengen. Daarin sprak de heer Van Beek van de VVD over het communicatiebeleid van het kabinet. Van Beek maakt zich toen zorgen over het beeld van het kabinet en over het verschil tussen theorie en praktijk van overheidscommunicatie. Hij stelde dat het toch mogelijk moest zijn 'om de achtergronden, de doelstellingen, de randvoorwaarden en dus alles wat het wil bereiken helderder over het voetlicht te brengen." Ik zou toch denken dat het de VVD nu buitengewoon verguld zou moeten zijn met het feit dat het kabinet Balkenende-Bos direct werk heeft gemaakt van deze zorg. Je kunt niet zeggen dat het beleidsprogramma, door sommigen prospectus genoemd, niet leesbaar is.

Overigens zijn dialoogpogingen ook niet vreemd voor de VVD. Eerder al had voormalig minister Verdonk, de soort van collega van de heer Aptroot, een poging tot dialoog ondernomen, met het Breed Initiatief Maatschappelijke Binding, ook wel tot BIMB afgekort. Met BIMB wilde het toenmalig kabinet in dialoog met burgers, hun organisaties, sociale partners en religieuze instellingen over verdraagzaamheid en integratie. Een loffelijk streven, en naar mijn idee effectiever dan de &campagne van dezelfde minister, omdat BIMB nadrukkelijk tweerichtingsverkeer was en vele malen goedkoper dan de &campagne, die uiteindelijk 10 miljoen euro heeft gekost.

Toch wil ik nog een aantal kanttekeningen plaatsen bij de dialoog sessies. Er staat nu een aantal tekstwolken en ideeën door burgers aangedragen in het beleidsprogramma. Wat is er gebeurd met al die andere ideeën? Hoe is het kabinet tot een selectie van die ideeën gekomen? Hebben de mensen die hebben meegedacht en meegepraat vooraf duidelijkheid gekregen over wat er met hun inbreng zou gebeuren? Het is volgens mij wel netjes om, als je mensen om hun tijd en ideeën vraagt, dat ze weten wat er mee gebeurt. Kan de MP toelichten hoe er bij de voorbereiding van de dialoog over deze vragen is nagedacht? En hoe de regering in de toekomst vooraf duidelijkheid gaat scheppen over deze vragen? (Een stukje verwachtingsmanagement naar de burger toe?)

Voorzitter,
Dan nog een laatste opmerking over aanbestedingen. Wij komen daar spoedig weer over te spreken. Maar ik wil er nog dit over zeggen. Elk jaar constateert de Algemene Rekenkamer fouten bij aanbestedingen, bij alle ministeries, zie ook het overzicht dat de Rekenkamer stuurde over 2006. De ministeries maakten voor zo'n 167 miljoen euro aan fouten. De Belastingdienst gunde sinds 1999 opdrachten aan een grote computerfirma, waarbij fouten voor zeker 120 miljoen werden gemaakt.

Toch gaat het tot nog toe bij de VBTB niet of nauwelijks over de slechte naleving van de aanbestedingsregels. Dat komt ook omdat we in de jaarrekeningen niet, zoals nu, tot in alle details, tot en met de bloemetjes en de flesjes wijn kunnen lezen wat en hoe de departementen hebben ingekocht. Wat dat betreft, hulde voor de collega's die zo nauwkeurig deze keer wel willen ingaan op de problemen met het naleven van de aanbestedingsregels. (En ook veel dank voor het gedetailleerde uitzoekwerk dat collega Aptroot heeft gedaan.) Ik denk ook dat wij onze controlerende taak beter waar kunnen maken als de Algemene Rekenkamer meer details geeft over de fouten in aanbestedingen. Wil de Minister President in overweging nemen deze vraag aan de ARK voor te leggen?

Ik ga er van uit dat we volgend jaar het niet meer hoeven hebben over dit soort fouten, omdat ze niet meer worden gemaakt. Maar als dat wel weer het geval is, dat we dan bij de VBTB ons net zo nauwkeurig van onze controlerende taak kwijten als nu. Dan wordt woensdag gehaktdag ook weer wat sappiger.