Toespraak symposium Eumedion "Van de beurs"
toespraak | 10-10-2007 | Rotterdam, Staatssecretaris
* 1. Inleiding
* 2. keuzevrijheid
* 3. Het hebben in Nederland van een beurs van een behoorlijke
omvang
* 5. De regulering
* 5c. Het belang van goede corporate governance in beurs -en niet
beursondernemingen
* 5. slot/uitsmijter
1. Inleiding
Ooit beheersten de dinosauriërs de aarde. Niets leek hun toekomst in
de weg te staan. Tot er een meteoriet insloeg. Een grote klimaat
ontregelende stofwolk zorgde voor hun uitsterven. Nieuwe soorten
kregen een kans.
Wij zijn in de voorbije jaren ook getuige geweest van iets dergelijks.
De opkomst van de ICT heeft een stofwolk opgeworpen die zonder
precedent is. Dat heeft ook geleid tot een verandering van de
regelgeving.
Wie overleefden de klap miljoenen jaren geleden? Kleinere dieren zoals
insecten, amfibieën en zoogdieren. Zij kregen de ruimte kregen om zich
verder te ontwikkelen.
Tijden veranderen, dominanties veranderen. Dat geldt ook voor de
beurs.
Dames en heren,
`Van de beurs?' is een bijzonder actueel thema.
Een indrukwekkend aantal ondernemingen heeft haar notering aan
Euronext Amsterdam opgegeven. Onder meer Vendex, VNU, Versatel, Ahrend
en VHS.
In de nabije toekomst komen ondernemingen als ABN AMRO, Getronics en
Numico daar misschien bij.
Er zijn natuurlijk ook ondernemingen die de omgekeerde weg bewandelen,
zoals recentelijk Wavin. Maar dit zijn er toch minder in aantal.
Hoe komt dit? Misschien door het beursklimaat. Maar het is
waarschijnlijker dat er ook andere oorzaken zijn. Daar wil ik het
vandaag met u over hebben. Over de oorzaken van de dalende trend en
over de nieuwe kansen die dit biedt.
2. keuzevrijheid
De keuze tussen private of publieke kapitaalmarkt is een keuze die de
onderneming zelf maakt. Uiteraard met haar aandeelhouders en mogelijk
ook andere stakeholders. Ook externe partijen kunnen, zoals bij een
leveraged buy out een belangrijke rol spelen bij die keuze. De
overheid staat in beginsel neutraal tegenover de keuze van een
onderneming tussen de publieke of de private kapitaalmarkt. Er kunnen
goede redenen zijn voor een bedrijf om de beurs te verlaten of juist
tot wél naar de beurs te gaan. De overheid staat daar verder buiten.
Dit betekent niet dat de overheid de toegang tot de publieke en
private kapitaalmarkt niet belangrijk vindt. Er zijn wel degelijk
aspecten die de overheid ter harte gaan. Ik noem drie invalshoeken.
A. het hebben in Nederland van een beurs, (ofwel een gereglementeerde
markt), van een behoorlijke omvang;
B. het verschil in de mate van regulering tussen beursvennootschappen
en niet-beursvennootschappen;
C. het belang van goede corporate governance in beursvennootschappen
en in niet-beursvennootschappen;
Ik ga graag nader in op deze drie invalshoeken.
3. Het hebben in Nederland van een beurs van een behoorlijke omvang
Ten eerste: ja, het is van belang om een beurs in Nederland gevestigd
te hebben. Het liefst een beurs waar zo veel mogelijk ondernemingen op
zijn genoteerd.
Dat is natuurlijk niet alleen van belang voor Euronext Amsterdam en
haar medewerkers. Ook commissionairs, traders, banken, advocaten en
accountants hebben veel baat bij een omvangrijke Nederlandse beurs.
Bovendien is een in Nederland gevestigde beurs met veel genoteerde
bedrijven ook belangrijk voor het vestigingsklimaat. Het biedt ruime
mogelijkheden voor Nederlandse en buitenlandse beleggers.
De statutaire zetel van een beurs is mede bepalend voor de
toepasselijkheid van Nederlandse wetgeving. En dus in het verlengde
daarvan ook voor de bevoegdheid van de toezichthouder, de AFM op het
terrein van marktmisbruik, transparantie, prospectussen en
overnamebiedingen.
Kortom er zijn redenen waarom de huidige trend van een dalend aantal
ondernemingen zorgelijk is. Wat zijn de oorzaken van deze dalende
trend en kunnen we hier iets aan doen?
De belangrijkste oorzaak is waarschijnlijk de toenemende concurrentie
die de Nederlandse beurs ondervindt. Mede dankzij de hedendaagse
elektronische handelssystemen hebben ondernemingen die een listing
wensen, de keuze om dat in Amsterdam, Londen, Luxemburg, Parijs of New
York te doen.
Maar niet alleen tussen effectenbeurzen onderling bestaat
concurrentie. Er bestaat ook concurrentie tussen de beurs -de
publieke- en de private kapitaalmarkt. Fraaie voorbeelden hiervan zijn
de dochteronderneming van Philips (NXP) en de bank (NIBC) die
aanvankelijk naar de beurs zouden gaan, maar uiteindelijk toch door de
een Private Equity partij respectievelijk een andere bank werden
overgenomen.
Daarnaast is er concurrentie tussen de beurs en alternatieve
handelsystemen zoals de zogeheten Multi Trading Facilities ofwel
MTF's. De non regulated market AIM in London is een bekend voorbeeld.
De verwachting is dat deze MTF's na de inwerkingtreding van de
MIFID-regelgeving een grote vlucht zullen nemen. Ook Nederland kent
dergelijke alternatieve handelsystemen: de bekendste Nederlandse MTF
is Alternext, dat verbonden is aan Euronext Amsterdam.
Is al deze concurrentie verkeerd voor de Nederlandse beurs? Ik denk
het niet, wij zijn gebaat bij zoveel mogelijk concurrentie; ook voor
Euronext Amsterdam. Concurrentie biedt nieuwe kansen, die we kunnen
benutten mits we maar succesvol zijn. De vraag is hoe we succesvol
kunnen zijn in deze concurrentieslag? Ik zie twee wegen.
Ten eerste kunnen we kijken of we de toegang tot de Nederlandse beurs
voor Nederlandse en buitenlandse bedrijven verder kunnen verbeteren.
De overheid kan dit doen door bijvoorbeeld bij implementatie van
Europese richtlijnen niet aan "goldplating" te doen dat wil zeggen
niet méér te doen dan strikt noodzakelijk is. Twee voorbeelden van
richtlijnen die "sec" geïmplementeerd zijn, zijn de
prospectusrichtlijn en de transparantierichtlijn. Daarnaast doet
Nederland er alles aan om binnen de EU een level playing field te
creeëren.
Ten tweede kan de markt misschien zelf ook wat doen. We weten dat een
beursgang voor een onderneming een erg kostbare aangelegenheid is. De
onderneming is hoge kosten kwijt aan begeleidende banken, advocaten en
accountants en de beurs zelf. Een belangrijke oorzaak van die
kostenstructuur is gelegen in het feit dat de Nederlandse beurs lang
onderdeel is geweest van oligopolie. Wanneer een Nederlandse
onderneming effecten wilden gaan verhandelen onder een breed publiek
konden zij eigenlijk alleen bij de beurs terecht. Nu is er een keuze.
Met meer concurrentie voor de beurs is het wijs eens naar de
concurrentiekracht van de kostenstructuur te kijken.
Een andere weg is de zorg voor een aantrekkelijk klimaat in Nederland
voor de al eerder genoemde MTF's. Want waar blijven ze? Met de nieuwe
Mifid regelgeving voor de deur heeft tot nu toe alleen Euronext zelf
met Alternext een MTF opgericht. Terwijl in andere landen, zoals in
het VK, er zelfs banken zijn die een eigen MTF beginnen. Het zou mooi
zijn als we een deel van de MTF-handel naar Nederland kunnen halen
5. De regulering
Dames en heren,
Mijn tweede invalshoek is het onderwerp dat ik zojuist al kort
aanstipte: de regulering. Beursvennootschappen zijn aan veel striktere
regels gebonden dan niet-beursvennootschappen.
Zo gelden voor beursvennootschappen regels voor marktmisbruik en
melding zeggenschap. En moeten zij verslaggeving opstellen volgens de
veel omvattende IFRS-standaarden. Ook moeten beursvennootschappen
naast hun jaarcijfers, ook halfjaarcijfers en kwartaalberichten
openbaar maken. Dit laatste wordt wettelijk geregeld in het
wetsvoorstel transparantierichtlijn. Verder geldt voor
beursvennootschappen natuurlijk de Code Tabaksblat.
Er zijn mensen die vraagtekens zetten bij deze strikte regulering. Dat
is naar mijn mening niet helemaal terecht. We moeten bedenken dat
ondernemingen die genoteerd zijn aan een effectenbeurs hun effecten
aanbieden aan een potentieel oneindig grote kring van beleggers
waaronder ook een groot aantal particulieren. Er is voorts sprake van
een zeer verspreid aandeelhoudersbezit. De afstand van de belegger tot
de onderneming is groot en daardoor is de kennis van de onderneming
vaak gering. Daardoor heeft het bestuur een relatief grote invloed.
Als beursondernemingen regelmatig en tijdig adequate informatie
openbaar maken, dan zal dat tot gelijkheid in de informatievoorziening
leiden. Beleggers hebben hierdoor de gelegenheid om zich een
verantwoord oordeel te vormen over de resultaten van de onderneming.
Dit wekt niet alleen vertrouwen bij de beleggers maar dient ook de
marktefficiëntie.
Dames en heren,
Wanneer een onderneming door een levered buy out de beurs verlaat en
op de private kapitaalmarkt terecht komt, is deze vergaande vorm van
informatievoorziening van minder belang. In dat geval is namelijk vaak
sprake van één controlerende aandeelhouder, die dicht op het bestuur
van de onderneming zit en daar vaak een overheersende invloed op
heeft. Het is in dat geval dan ook niet nodig om via algemene
openbaarmakingen die aandeelhouder te informeren. Dit stelt de private
onderneming in staat wat meer in de luwte te opereren.
Iets anders is het wanneer effecten van een onderneming weliswaar niet
op de beurs worden verhandeld maar wel op een alternatieve
handelsplatvormen. De verslaggevingsvereisten van IFRS en de
verplichting om halfjaarcijfers en kwartaalcijfers openbaar te maken
gelden op deze MTF's, anders dan op de beurs, niet. Dit verschil wordt
veroorzaakt door Europese richtlijnen, die de " gereglementeerde
markt" als uitgangspunt nemen. Het kabinet heeft naar aanleiding van
het recente rapport van de Commissie Frijns besloten om ook de Code
Tabaksblat niet van toepassing te laten zijn op MTF's.
Ondernemingen waarvan effecten zijn toegelaten tot een beurs dienen
kortom aan strengere eisen te voldoen dan ondernemingen waarvan
uitsluitend effecten zijn toegelaten tot een MTF, zoals AIM in Londen
of Alternext in Amsterdam. Maar ik denk dat je dat niet alleen als
belastend hoeft te ervaren, maar dat het ook kansen biedt voor
beursvennootschappen.
Een onderneming die na een geslaagde beursintroductie een notering op
de gereglementeerde markt krijgt, krijgt namelijk een soort keurmerk.
Het geeft een zekere uitstraling, die een onderneming waarvan de
effecten op een MTF zijn genoteerd, met alle respect, niet zal hebben.
Je speelt in de Champions League of in de eredivisie
5c. Het belang van goede corporate governance in beurs -en niet
beursondernemingen
Dan mijn derde en tevens laatste invalshoek: het belang van een goede
corporate governance in zowel beurs- als niet beursondernemingen.
Op de beursonderneming is de Code Tabaksblat van toepassing. De Code
heeft als doel het bevorderen van behoorlijk ondernemingsbestuur bij
beursondernemingen. Het stakeholdersmodel waarbij het bestuur zich
richt naar de belangen van alle bij de vennootschap betrokken partijen
is daarbij leidend.
Een onderneming die als gevolg van leverage buy out de beurs verlaat,
hoeft niet meer aan de Code te voldoen. Dat betekent uiteraard niet
dat het behoorlijk ondernemingsbestuur dan niet meer relevant is.
Bovendien kan van de Code ook een zekere reflexwerking uitgaan voor
niet beursondernemingen.
Bij een dergelijke private onderneming zal de aandeelhouder een
overheersende invloed hebben op de besluitvorming in de onderneming.
Tegelijkertijd verlangt het stakeholdersmodel dat het bestuur zich
richt naar de belangen van alle betrokken partijen. Dit kan een
inherente spanning opleveren binnen de governance structuur van de
onderneming.
Belangrijk hierbij is denk ik de opstelling van de raad van
commissarissen. Deze dient ook bij een private onderneming
professioneel toezicht te houden en evenwichtig te zijn samengesteld.
Dit zorgt ervoor dat naast de belangen van de aandeelhouder ook
rekening wordt gehouden met de belangen van andere stakeholders. Het
ondernemingsbestuur is een gedeelde verantwoordelijkheid van bestuur,
raad van commissarissen en andere stakeholders.
De recent gepubliceerde Code van de Nederlandse Verenging voor
Participatiemaatschappijen geeft al enige richting aan de rol en
samenstelling van het toezicht in door private equity gefinancierde
ondernemingen.
Bij goed bestuur moet je de bedrijfsrisico's goed in kaart brengen en
voor ogen houden.
Dames en heren,
5. slot/uitsmijter
Ik begon mijn verhaal over dinosauriërs. In figuurlijke zin is een
dinosaurus niet een grote hagedis, zoals de letterlijke vertaling uit
het Grieks luidt, maar een ouderwets iemand met ouderwetse
denkbeelden. Of een logge, ouderwetse organisatie.
Laten we met z'n allen ervoor zorgen dat dát niet op onze beurs van
toepassing is. Door te werken aan een gunstig vestigingsklimaat voor
allerlei soorten beurzen in Nederland, door regulering waaraan
beursgenoteerde ondernemingen zich houden te zien als een
onderscheiding van kwaliteit, en door te werken aan goede corporate
governance. Dan wordt het hier geen Jurassic Park, maar bloeit het
beursklimaat van nu.
Dank u wel.
* Laatst aangepast: 19-10-2007
Ministerie van Financiën