Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
NL
NL NL
COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN
Brussel, 27.9.2007
COM(2007) 558 definitief
MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD, HET EUROPEES
PARLEMENT, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET
COMITÉ VAN DE REGIO'S
Actieplan inzake volwasseneneducatie
Het is nooit te laat om te leren
NL NL
MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD, HET EUROPEES
PARLEMENT, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET
COMITÉ VAN DE REGIO'S
Actieplan inzake volwasseneneducatie
Het is nooit te laat om te leren
1. INLEIDING
De staatshoofden en regeringsleiders verklaarden in 1997 in de preambule bij het Verdrag van
Amsterdam vastbesloten te zijn "het hoogst mogelijke kennisniveau voor hun volkeren na te
streven door middel van ruime toegang tot onderwijs en door middel van de voortdurende
vernieuwing daarvan"1.
In 2000 stelde de Europese Raad van Lissabon zich het strategische doel van Europa tegen
2010 de meest concurrerende en dynamische kenniseconomie van de wereld te maken. Een
belangrijk punt op de Lissabonagenda was de bevordering van de inzetbaarheid en van sociale
insluiting door te investeren in de kennis en vaardigheden van de burgers in alle levensfasen.
In haar mededeling van 2001 Een Europese ruimte voor levenslang leren realiseren2
benadrukte de Commissie opnieuw het belang van een leven lang leren voor alle Europese
burgers. Een van de belangrijkste boodschappen was dat de traditionele stelsels van gedaante
zullen moeten veranderen. Ze zullen opener en flexibeler moeten worden, zodat de lerenden
op de eigen behoeften en belangen toegesneden leertrajecten kunnen volgen en zo gebruik
kunnen maken van de kansen die hun in hun leven geboden worden.
Het gezamenlijk tussentijds verslag 2006 over de met het werkprogramma "Onderwijs en
opleiding 2010" geboekte vooruitgang benadrukt dat alle burgers hun leven lang nieuwe
kennis en vaardigheden moeten opdoen en dat de speciale behoeften van degenen die van de
maatschappij uitgesloten dreigen te raken, bijzondere aandacht vereisen.
Volwasseneneducatie (zowel kwantitatief als kwalitatief) is ook belangrijk voor de
ontwikkeling van vaardigheden van midden- en hooggeschoolden3.
In de mededeling van de Commissie van 2006 "Volwasseneneducatie4: een mens is nooit te
oud om te leren"5 wordt erop gewezen dat volwasseneneducatie een groot aandeel heeft in een
1 Het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, http://europa.eu/eur-
lex/nl/treaties/dat/C_2002325NL.003301.html.
2 Mededeling van de Europese Commissie: Een Europese ruimte voor levenslang leren realiseren,
http://ec.europa.eu/education/policies/lll/life/communication/com_nl.pdf.
3 Mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement, het Europees Economisch en
Sociaal Comité en het Comité van de Regio's: Naar gemeenschappelijke beginselen inzake
flexizekerheid: meer en betere banen door flexibiliteit en zekerheid,
http://ec.europa.eu/employment_social/news/2007/jun/flexicurity_en.pdf.
4 In de mededeling van de Europese Commissie "Volwasseneneducatie: een mens is nooit te oud om te
leren", wordt onder volwasseneneducatie verstaan alle vormen van educatie die volwassenen na
voltooiing van hun initiële opleiding volgen.
NL 2 NL
leven lang leren. Volwasseneneducatie is van groot belang voor de ontwikkeling van
burgerschap en competenties.
Dit actieplan richt zich op degenen die door hun geringe geletterdheid, hun ontoereikende
beroepskwalificaties en/of hun onvermogen om met succes in de maatschappij te integreren
benadeeld zijn. Afhankelijk van de lidstaat kunnen hiertoe ook migranten, ouderen, vrouwen
of personen met een handicap behoren.
Het actieplan gaat uit van de premisse dat het buiten kijf staat dat Europa een hoogwaardig en
toegankelijk volwasseneneducatiesysteem nodig heeft, gezien de uitdagingen waar het de
komende jaren voor staat:
· Terugdringing van de arbeidstekorten als gevolg van de demografische
veranderingen door een hogere kwalificatie van arbeidskrachten in het algemeen
en van laaggeschoolden in het bijzonder (80 miljoen in 2006).
Volwasseneneducatie kan hier een snelle en doeltreffende bijdrage leveren;
· Aanpak van het probleem van het aanhoudend hoge aantal voortijdige
schoolverlaters6 (bijna 7 miljoen in 2006) door jonge volwassenen zonder
startkwalificatie een tweede kans te bieden;
· Bestrijding van het hardnekkige probleem van armoede en sociale uitsluiting
onder gemarginaliseerde groepen. Volwasseneneducatie kan de competenties van
mensen verbeteren en hen helpen actieve burgers te worden en persoonlijke
autonomie te vergaren;
· Betere integratie van migranten in de maatschappij en op de arbeidsmarkt.
Volwasseneneducatie biedt cursussen op maat, waaronder taalcursussen, die dit
integratieproces vergemakkelijken. Bovendien kan deelname aan
volwasseneneducatie in het gastland migranten helpen hun eerdere kwalificaties
gevalideerd en erkend te krijgen;
· Grotere participatie in een leven lang leren, met name gelet op het feit dat deze
participatie na 34 jaar afneemt. Nu de gemiddelde actieve leeftijd in Europa stijgt,
moet ook de deelname van oudere werknemers aan volwasseneneducatie
toenemen.
Dat er meer in volwasseneneducatie geïnvesteerd moet worden, wordt bevestigd door de
laatste resultaten voor de benchmarkindicator, die uitwijzen dat de participatie van
volwassenen (25-64 jaar) in een leven lang leren niet langer toeneemt en in 2006 zelfs licht is
gedaald tot 9,6 %7.
5 Mededeling van de Europese Commissie "Volwasseneneducatie: een mens is nooit te oud om te leren",
COM(2006) 614 van 23.10.2006, http://eur-
lex.europa.eu/LexUriServ/site/nl/com/2006/com2006_0614nl01.pdf.
6 6 miljoen in 2005: werkdocument van de diensten van de Commissie `Progress towards the Lisbon
objectives in education and training Report based on indicators and benchmarks Report 2006',
SEC(2006) 639.
7 Ontwerpvoortgangsverslag 2007.
NL 3 NL
Het actieplan moet de volwasseneneducatiesector helpen versterken zodat die zijn
mogelijkheden ten volle kan benutten. Het is een complexe sector met uiteenlopende
aanbieders voor allerlei doelgroepen. Het sectordoorsnijdende karakter van
volwasseneneducatie wordt erkend.
De algemene doelstelling van het actieplan is uitvoering te geven aan de vijf
kernboodschappen van de mededeling Een mens is nooit te oud om te leren: opheffing van de
belemmeringen voor deelname aan volwasseneneducatie; vergroting van de kwaliteit en
doelmatigheid van de sector; snellere validatie en erkenning; toereikende investeringen;
monitoring van de sector.
1.1. Het raadplegingsproces
Deze mededeling is het resultaat van een uitgebreide raadpleging na de publicatie van de
mededeling van 2006. In de eerste helft van 2007 heeft de Commissie de lidstaten
geraadpleegd tijdens vier regionale bijeenkomsten (in Finland, Duitsland, Slovenië en
Portugal) met vertegenwoordigers van de ministeries van onderwijs en werkgelegenheid, de
sociale partners en de ngo's voor volwasseneneducatie.
In het kader van deze regionale bijeenkomsten presenteerde het gastland de deelnemers aan de
hand van de kernboodschappen in de mededeling van 2006 voorbeelden van good practices
die moesten aantonen:
· wat de voordelen zijn van een integrale aanpak waarbij alle belanghebbenden
betrokken zijn;
· hoe laaggeschoolden met basiscompetenties kunnen worden toegerust;
· hoe beleid en maatregelen ontwikkeld kunnen worden om de participatie in
volwasseneneducatie te vergroten;
· hoe een systeem voor de erkenning en validatie van niet-formele leerresultaten
eruit zou kunnen zien.
Deze uitwisseling van good practices tijdens deze bijeenkomsten kan als eerste positieve
resultaat van het raadplegingsproces worden aangemerkt.
De Commissie heeft ook gebruikgemaakt van informele "nationale aanspreekpunten" in de
lidstaten om van de beleidsmakers, de sociale partners en de ngo's die actief zijn op het
gebied van formele en niet-formele volwasseneneducatie, aanvullende feedback over het
actieplan te krijgen8.
Bij de opstelling van het actieplan werd de Commissie verder bijgestaan door een
deskundigengroep, bestaande uit vertegenwoordigers van de lidstaten, de sociale partners en
internationale organisaties zoals de Unesco.
8 Bij de raadpleging waren de 27 lidstaten, de drie EER-landen en Turkije betrokken.
NL 4 NL
2. HET ACTIEPLAN IS GEBASEERD OP EEN DOELMATIGE
VOLWASSENENEDUCATIESECTOR
De bijdrage van de volwasseneneducatiesector aan de verwezenlijking van de
Lissabondoelstellingen en een leven lang en levensbreed leren zou kunnen worden verbeterd
door de invoering van doelmatigere systemen waarbij alle belanghebbenden betrokken zijn.
De met dit actieplan te bereiken resultaten hangen ook af van de doelmatigheid van die
systemen.
Erkend wordt dat de uitgangssituatie uit het oogpunt van participatie, kwaliteit, financiering
en ontwikkeling van de sector in elke lidstaat anders is. Er zijn talloze voorbeelden van goede
initiatieven die met steun van de EU in de lidstaten zijn ontwikkeld en waar anderen zich door
zouden kunnen laten inspireren9.
Het raadplegingsproces en studies en onderzoek op dit gebied wijzen uit dat een krachtige en
doelmatige volwasseneneducatiesector een aantal nauw verweven kernelementen omvat. Dat
zijn:
· het gevolgde beleid om te voorzien in de behoeften van de samenleving en de
economie;
· de governancestructuren, met inbegrip van de kwaliteit, doelmatigheid en
verantwoordelijkheid van de volwasseneneducatie;
· de uitvoering, waaronder leeractiviteiten, leerondersteuning en erkenning van
leerresultaten die beantwoorden aan de motivatie- en leerbehoeften van de
lerenden tegen de achtergrond van de behoeften van de maatschappij en de
economie.
Er moet op Europees, nationaal, regionaal en lokaal niveau nauw worden samengewerkt om
de doelmatigheid van de volwasseneneducatiesector te verbeteren, de toegang te verruimen en
te vergemakkelijken, en een adequate financiering mogelijk te maken10.
2.1. Beleid
In het kader van de raadpleging werd nogmaals bevestigd dat de overheden, samen met
andere betrokkenen, absoluut moeten handelen om leermogelijkheden te garanderen die
risicogroepen in staat te stellen sleutelcompetenties te verwerven11. Dit is nodig om ervoor te
zorgen dat volwassenen die de school zonder adequate formele kwalificaties hebben verlaten
en hun basisvorming op een later tijdstip opnieuw willen beginnen of willen vervolgen,
geholpen moeten worden met passende en innovatieve leertrajecten en mogelijkheden voor de
verwerving van competenties door middel van werkgerelateerde opleidingen. De noodzaak
van dergelijke maatregelen doet zich in de huidige context nog sterker gevoelen aangezien de
werkomgeving en de competenties die vereist zijn om zich daarin met succes te handhaven, in
snel tempo aan het veranderen zijn.
9 ESF060603-ESF Support to Education and Training Background Document.
10 Promoting adult learning, OESO, 2005, ISBN: 9264010939.
11 Aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad van 18 december 2006 inzake sleutelcompetenties
voor een leven lang leren (2006/962/EG), PB L 394 van 30.12.2006, blz. 10.
NL 5 NL
De geraadpleegden vonden dat in vergelijking met andere vormen van leren de bijdrage en
voordelen van de volwasseneneducatiesector onvoldoende voorwerp zijn van onderzoek,
discussie en publicatie. Bovendien houdt de ontwikkeling van leermogelijkheden voor
volwassenen geen gelijke tred met behoeften van het individu en de samenleving.
Om de participatie te vergroten en investeringen te stimuleren is het van fundamenteel belang
dat de kwaliteit, relevantie, doelmatigheid12 en doeltreffendheid van volwasseneneducatie
duidelijk zichtbaar zijn.
De regeringen en andere betrokkenen moeten elk op hun eigen terrein ervoor zorgen dat
volwasseneneducatie gemakkelijker toegankelijk wordt, dat er begeleiding en evaluatie
beschikbaar is en dat haast wordt gemaakt met de validatie en erkenning van niet-formele en
informele leerresultaten.
2.2. Goed bestuur
De geraadpleegden waren er duidelijk over dat goed bestuur door aanbieders van
volwasseneneducatie bijdraagt tot een doeltreffende verstrekking van volwasseneneducatie.
Dit leidt op zijn beurt weer tot goede leerresultaten voor de lerenden en een goed rendement
voor alle betrokkenen.
Goed bestuur bij de aanbieders van volwasseneneducatie wordt gekenmerkt door:
· het centraal stellen van de volwassen lerende;
· een innovatieve benadering van leren;
· een analyse van de werkelijke behoeften;
· doelmatige beheerssystemen en een adequate toewijzing van middelen;
· professioneel personeel;
· kwaliteitsborgingsmechanismen voor de aanbieders;
· krachtige, evidencebased monitoring- en evaluatiesystemen binnen nationale
kaders;
· nauwe betrekkingen met andere onderwijsterreinen en organen, zoals
organisaties van lerenden, brancheverenigingen en instituten. Aangezien
werkgevers een groot deel van de volwasseneneducatie voor hun rekening nemen
door werkgerelateerde opleidingen aan te bieden en een gunstige omgeving voor
leeractiviteiten te creëren, is het van essentieel belang dat zij bij de lokale en
regionale planning betrokken worden.
Er moet op alle niveaus en in alle fasen van het leren (formeel en niet-formeel13) planmatig en
systematisch te werk worden gegaan om de verantwoordelijkheid en transparantie te
verbeteren en het nodige vertrouwen te bieden dat de volwasseneneducatie aan de eisen van
alle betrokkenen, en met name de volwassen lerenden, beantwoordt.
12 Mededeling van de Commissie "Doelmatigheid en rechtvaardigheid in de Europese onderwijs- en
opleidingsstelsels", COM(2006) 481 definitief van 8.9.2006,
http://ec.europa.eu/education/policies/2010/doc/comm481_nl.pdf
13 Zie voor de definities het "Memorandum over levenslang leren" (SEC(2000) 1832 van 30.10.2000) en
ander werk zoals de Classification of Learning Activities van Eurostat.
NL 6 NL
2.3. Uitvoering
De raadpleging wees uit dat volwasseneneducatie een dienst moet leveren die tegelijkertijd
beantwoordt aan de behoeften van de volwassen lerende, inspeelt op de behoeften van de
arbeidsmarkt en de samenleving, en de vraag stimuleert. Daarnaast is een scala aan onderling
samenhangende maatregelen nodig om de talrijke belemmeringen voor participatie uit de weg
te ruimen. In dit verband valt te denken aan het volgende:
· hoogwaardige informatie en begeleiding moeten binnen het bereik van de lerende
gebracht worden. Dat kan worden bereikt via lokale diensten of diensten op de
werkplek. Nagenoeg iedereen was het erover eens dat die voor de doelgroepen
van dit actieplan kosteloos moeten zijn.
· het leeraanbod moet dichter bij de lerenden in hun woonplaats en op hun werk
worden gebracht. Dit kan worden bereikt door middel van lokale leercentra, ngo's,
werkplekleren, e-leren. Er moeten gedifferentieerde leermogelijkheden worden
geboden die beantwoorden aan de specifieke behoeften van het individu;
· er moet flexibele toegang geboden worden tot evaluatie, validatie en erkenning
van leerresultaten, die tot certificatie en kwalificatie leiden; dit moet worden
ondersteund door begeleiding;
· de toegang tot hoger onderwijs14 moet worden verruimd om een kwalificatie op
het eerstvolgende niveau te vergemakkelijken; er moeten vraaggestuurde
financiële mechanismen worden ingevoerd (zoals individuele leerrekeningen,
fiscale maatregelen en leningen uit de openbare middelen of met een
staatsgarantie) om de financiële beperkingen weg te nemen en vol- of deeltijds
leren te stimuleren;
· individuen moeten worden aangemoedigd in hun eigen leren te investeren, zowel
voor hun persoonlijke ontplooiing als voor hun inzetbaarheid. In dit verband is
volwasseneneducatie een krachtig instrument voor het leren van talen,
overeenkomstig de strategie die de Commissie in haar actieplan "Het leren van
talen en de taalverscheidenheid bevorderen 2004-2006" uiteen heeft gezet15. Het
is belangrijk dat volwassenen in hun keuzes begeleid worden om hen te helpen te
profiteren van de door bedrijven, sociale diensten en andere instellingen geboden
mogelijkheden.
3. ACTIEPLAN
Teneinde de kernboodschappen in de mededeling van 2006 ten uitvoer te leggen en op basis
van de tijdens de recente raadpleging ingewonnen adviezen verzoekt de Commissie de
14 Flash Eurobarometer 192: 87 % van de onderwijsgevenden aan universiteiten in de EU is van mening
dat de universiteiten zich open moeten stellen voor volwassen lerenden.
15 Mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement, het Europees Economisch en
Sociaal Comité en het Comité van de Regio's: Het leren van talen en de taalverscheidenheid
bevorderen: actieplan 2004 2006,
http://ec.europa.eu/education/doc/official/keydoc/actlang/act_lang_nl.pdf.
NL 7 NL
lidstaten deel te nemen aan een Europees actieplan voor de sector met maatregelen op de
volgende gebieden:
· analyse van de effecten van hervormingen in alle onderwijs- en
opleidingssectoren in de lidstaten op de volwasseneneducatie;
· verbetering van de kwaliteit van het aanbod in de volwasseneneducatiesector;
· verbetering van de mogelijkheden voor volwassenen om op te klimmen in
onderwijsniveau teneinde een kwalificatie te verwerven die minstens een niveau
hoger ligt dan de vorige;
· versnelling van de evaluatie van vaardigheden en sociale competenties en de
validatie en erkenning van leerresultaten;
· verbetering van de monitoring van de volwasseneneducatiesector.
De uitvoering van deze maatregelen kan worden ondersteund door het Europees Sociaal
Fonds en het programma "Een leven lang leren".
3.1. Analyse van de effecten van hervormingen in alle onderwijs- en
opleidingssectoren in de lidstaten op de volwasseneneducatie
De volwasseneneducatiesector raakt alle andere onderwijssectoren. Daarom is het belangrijk
de effecten van ontwikkelingen in andere onderwijssectoren, zowel de formele als de niet-
formele, en hun wisselwerking met de ontwikkelingen in de volwasseneneducatie te
analyseren. De meeste lidstaten werken aan de opstelling van een nationaal kwalificatiekader
in overeenstemming met het Europees kader voor kwalificaties. De discussie over de
overdracht van studiepunten is gaande. Bij deze ontwikkelingen gaat het erom hoe de
toegang, vooruitgang en overdracht kunnen worden vergemakkelijkt, en zij zijn dus mogelijk
van belang voor de openstelling van kwalificatiesystemen voor volwassenen.
Kwaliteitsborging vormt een belangrijk onderdeel van de hervormingen in onderwijs en
opleiding. De ontwikkelingen in de volwasseneneducatiesector moeten worden geïntegreerd
in het lopende moderniseringsproces in de onderwijs- en opleidingssector. In sommige
lidstaten strekken de hervormingen zich al uit tot de volwasseneneducatie, in andere niet.
2008 Er zal opdracht gegeven worden tot een analyse, op basis van de bestaande nationale
verslagleggingsmechanismen, van de effecten van de nationale hervormingen op de
volwasseneneducatiesector. Deze analyse zou een kosten-batenanalyse van deze
hervormingen moeten omvatten, zodat good practices ook echt gefundeerd
beoordeeld kunnen worden. Zo nodig zal aanvullend onderzoek worden gedaan.
2009 Over de resultaten van de analyse zal verslag worden uitgebracht. Hierin zal aandacht
worden besteed aan ontwikkelingen, resultaten en leemten op Europees en nationaal
niveau. Met deze resultaten zal rekening worden gehouden bij de verdere
ontwikkeling van het programma "Een leven lang leren" en andere relevante EU-
initiatieven.
2010 De Commissie zal vanaf 2010 om de twee jaar een voortgangsverslag uitbrengen.
NL 8 NL
3.2. Verbetering van de kwaliteit van het aanbod in de volwasseneneducatiesector
De kwaliteit van het aanbod wordt bepaald door het beleid, de middelen, de accommodatie en
tal van andere factoren, maar de belangrijkste factor is toch de kwaliteit van het betrokken
personeel. Tot dusverre is in veel lidstaten weinig aandacht geschonken aan de opleiding
(initiële opleiding en bij- en nascholing), de status en de beloning van personeel in de
volwasseneneducatie. Met personeel in de volwasseneneducatie worden hier niet alleen
docenten en opleiders bedoeld, maar ook leidinggevend personeel, keuzeadviseurs, mentors
en administratief personeel. Zij moeten in staat zijn aan de verschillende behoeften van de
specifieke groepen te voldoen. De kwaliteit van het personeel is cruciaal om volwassenen tot
deelname te motiveren.
2008 De resultaten van de studie Adult learning professions in Europe zullen worden
gepubliceerd. Daarin zullen bestaande good practices in de lidstaten worden
beschreven en aanbevelingen worden geformuleerd. De good practices zullen via het
werkprogramma "Onderwijs en opleiding 2010" en het programma "Een leven lang
leren" worden verspreid (bijvoorbeeld door middel van peer learning en
jobshadowing).
2009 Ontwikkeling van normen voor professionals in de volwasseneneducatie, waaronder
begeleiding, gebaseerd op bestaande good practices.
2010 Verder onderzoek op het gebied van de ontwikkeling van kwaliteitsnormen voor
aanbieders en de accreditatie van aanbieders. Dit zal ook bijdragen tot de monitoring
van de sector.
3.3. Verbetering van de mogelijkheden voor volwassenen om op te klimmen in
onderwijsniveau teneinde een kwalificatie te verwerven die minstens een niveau
hoger ligt dan de vorige
Gezien de bevolkingsprognoses voor Europa, met een dalend aantal arbeidskrachten en de
daaruit voortvloeiende tekorten op de arbeidsmarkt, is investeren in het menselijk en sociaal
kapitaal van de doelgroepen cruciaal. Informatie en begeleiding zijn van essentieel belang om
deze groepen te bereiken en te motiveren. Ook de media moeten worden ingeschakeld omdat
op die manier moeilijk te bereiken groepen benaderd kunnen worden. En er moet geluisterd
worden naar de lerenden zelf. Maar het is niet genoeg mensen voor onderwijs en opleiding te
winnen. Zij moeten een reële kans krijgen om vooruit te komen en hun kwalificaties te
verbeteren zodat zij zich beter in alle levenssferen kunnen integreren.
De lidstaten moeten studeren op de mogelijkheid nationale streefcijfers vast te stellen voor het
optrekken van de competenties van de doelgroep.
2008 Inventarisatie van good practices en projecten om de doelgroepen te bereiken en hen
in staat te stellen in het leven vooruit te komen en te slagen, met speciale aandacht
voor de factoren die bepalend zijn voor hun integratie op de arbeidsmarkt, in het
onderwijs en de opleiding, en in de maatschappij (vrijwilligerswerk). Er zal rekening
worden gehouden met de resultaten van het programma "Een leven lang leren", met
name met die van Grundtvig.
2009 Op grond van de resultaten van de inventarisatie (2008) zal in het kader van het
programma "Een leven lang leren" een oproep tot het indienen van voorstellen
NL 9 NL
worden gedaan voor proefprojecten voor het bereiken van de doelgroepen en voor
verder onderzoek met het oog op de doelstelling een kwalificatie op het
eerstvolgende niveau te verwerven.
2010 Met de projecten en de monitoring van de resultaten zal tegelijkertijd worden
begonnen. De lidstaten brengen in het gezamenlijk voortgangsverslag over onderwijs
en opleiding verslag uit over de geboekte vooruitgang bij het optrekken van de
competenties van de doelgroepen.
3.4. Versnelling van de evaluatie en erkenning van niet-formele en informele
leerresultaten voor kansarme groepen
De erkenning en validatie van niet-formele en informele leerresultaten vormen een hoeksteen
van de strategie inzake een leven lang leren. Veel lidstaten beschikken over een rechtskader
en de meeste hebben proefprogramma's gestart.
De evaluatie en erkenning van vaardigheden en sociale competenties, los van de vraag waar
en hoe die werden verworven, zijn vooral van belang voor degenen die geen
basiskwalificaties hebben, zodat zij zich gemakkelijker in de maatschappij kunnen integreren.
Zij beschikken over "onzichtbare" vaardigheden. Het is voor alle betrokkenen (werkgevers,
regeringen, individuen, enz.) belangrijk dat deze erkend worden omdat er aanwijzingen zijn
dat de erkenning van niet-formeel en informeel verworven vaardigheden tot aanzienlijke tijds-
en geldbesparingen kan leiden. Daarom is het belangrijk dat de nationale regeringen zich
positief opstellen tegenover de erkenning van niet-formele en informele leerresultaten. Er
moet speciale aandacht worden besteed aan de validatie en erkenning van de competenties
van migranten, onverminderd de Europese wetgeving inzake de erkenning van
beroepskwalificaties16.
2008 Inventarisatie van good practices inzake de erkenning en validatie van
niet-formele en informele leerresultaten met speciale aandacht voor sociale
competenties, die hoofdzakelijk buiten het formele leersysteem zijn verworven.
2009 Peer learning op Europees niveau, uitwisseling van good practices en
grensoverschrijdende uitwisseling van personeel. Dit zal worden gefinancierd
door het programma "Een leven lang leren".
2010 Een eerste verslag over de resultaten zal op een seminar worden gepresenteerd en
besproken, en de resultaten zullen aan alle betrokkenen worden medegedeeld.
3.5. Verbetering van de monitoring van de volwasseneneducatiesector
Zoals in de mededeling Volwasseneneducatie: een mens is nooit te oud om te leren wordt
gesteld, is het een ernstige tekortkoming van de volwasseneneducatiesector dat die zich niet
weet te verkopen. Er is dringend behoefte aan een gemeenschappelijk taalgebruik en begrip
om de misverstanden en het gebrek aan vergelijkbare gegevens in de sector te boven te
komen. Voor een regelmatige inventarisatie (om de twee jaar) van de ontwikkelingen in de
sector is een minimum aan kerngegevens vereist.
16 Richtlijn 2005/36/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 september 2005 betreffende de
erkenning van beroepskwalificaties, PB L 255 van 30.9.2005, blz. 22.
NL 10 NL
Deze actie hangt nauw samen met de lopende ontwikkelingen en werkzaamheden inzake
indicatoren en benchmarks17, waaronder het werk van de Permanente Groep inzake
benchmarks en indicatoren.
2008 Aan de hand van een door de Commissie in opdracht gegeven studie zouden de
lidstaten en de betrokkenen het eens moeten worden over een voorstel voor
consistente terminologie. De studie heeft ook ten doel een aantal kerngegevens
voor te stellen om een tweejaarlijkse monitoring van de sector te
vergemakkelijken.
2009 Er zal een glossarium met de overeengekomen terminologie worden opgesteld en
gepubliceerd. Met de verzameling van de kerngegevens zal worden begonnen in
de lidstaten die wensen deel te nemen.
2010 De resultaten zullen worden gepubliceerd in het gezamenlijk voortgangsverslag
over onderwijs en opleiding 2010.
4. FOLLOW-UP VAN HET ACTIEPLAN INZAKE VOLWASSENENEDUCATIE
Het is hoog tijd dat volwasseneneducatie haar plaats krijgt binnen een leven lang leren en dat
haar rol op alle beleidsvormingsniveaus wordt veiliggesteld zodat zij de problemen waarvoor
Europa zich gesteld ziet, kan helpen oplossen.
Eind 2007 zou een werkgroep in het leven moeten worden geroepen om de Commissie en de
lidstaten te helpen bij de uitwerking van de acties en projecten van dit actieplan, en voor de
verdere uitvoering zorg te dragen. De Raad en het Parlement wordt verzocht het actieplan
goed te keuren.
In de tweede helft van 2009 zal een conferentie worden belegd om verslag uit te brengen over
de bereikte resultaten en te bespreken hoe het verder moet.
17 Een samenhangend kader van indicatoren en benchmarks voor de toetsing van de vorderingen met de
Lissabondoelstellingen op onderwijs- en opleidingsgebied. COM(2007) 61 definitief.
NL 11 NL
BIJLAGE: ROUTEKAART VAN HET RAADPLEGINGSPROCES
(1) Vier bijeenkomsten van de deskundigengroep in Brussel, onder deelneming van
vertegenwoordigers van de diensten van de Europese Commissie (DG EMPL, DG
ENTR, DG JLS), de sociale partners (EVV, EuroBusiness), internationale organisaties
(OESO, Unesco), belanghebbenden en deskundigen uit de "vier regio's" en een
vertegenwoordiger van de European Association for the Education of Adults.
(2) Vier transnationale raadplegingsbijeenkomsten met de lidstaten, de EER-landen
en Turkije, onder deelneming van vertegenwoordigers van de ministeries van
onderwijs en werkgelegenheid, de sociale partners en andere belanghebbenden.
· Helsinki, 22-23 februari 2007 Uitgenodigde landen: Denemarken, Estland,
Finland, IJsland, Letland, Litouwen, Noorwegen, Zweden
· Bonn, 12-13 maart 2007 Uitgenodigde landen: België, Duitsland, Frankrijk,
Ierland, Liechtenstein, Luxemburg, Nederland, Verenigd Koninkrijk
· Ljubljana, 26-27 maart 2007 Uitgenodigde landen: Bulgarije, Hongarije,
Oostenrijk, Polen, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Tsjechië
· Lissabon, 3-4 april 2007 Uitgenodigde landen: Cyprus, Griekenland, Italië,
Malta, Portugal, Spanje, Turkije
(3) Overleg op hoog niveau met vertegenwoordigers van de lidstaten
· Heidelberg, 1-2 maart 2007 Informele ministersbijeenkomst
· Hamburg, 22-23 mei 2007 Vergadering van de directeuren-generaal voor
beroepsopleiding
· Brussel, 14-15 juni 2007 Vergadering van het Raadgevend Comité voor de
beroepsopleiding
(4) Informeel overleg met de lidstaten en andere belanghebbenden
(a) Informeel overleg met de "nationale aanspreekpunten". De nationale
autoriteiten van de lidstaten, de EER-landen en Turkije werd verzocht in de
periode van 26 april tot 22 mei 2007 nationaal overleg te organiseren met
belanghebbenden.
(b) Verder informeel overleg bij andere gelegenheden (bijeenkomsten van de
sociale partners, conferenties, seminars en rondetafels over
volwasseneneducatie).
NL 12 NL