Supermarkt Europa
Supermarkt Europa
50 jaar landbouw en voeding
> Den Haag 9.11.2007 18.01.2008
> Brussel 1.02.2008 30.04.2008
In het kort
Politici van zes Europese landen ondertekenen in 1957 het Verdrag van Rome,
het vertrekpunt van de Europese Gemeenschap, later Europese Unie. Zij
hebben één vredevol en welvarend Europa voor ogen. De motor van deze
samenwerking is het landbouwbeleid. Met de voedselschaarste en
hongerwinters van de Tweede Wereldoorlog nog vers in het geheugen willen
ze de productie van levensmiddelen veilig stellen. Een redelijke prijs voor de
consument en een goed inkomen voor de boeren zijn belangrijk. Al in de jaren
zestig slaagt de landbouw in die missie, met overproductie tot gevolg. Europa
is een super-markt. Vanaf de jaren tachtig en vooral negentig verschuift de
nadruk van kwantiteit naar kwaliteit en worden duurzaamheid, dierenwelzijn
en voedselveiligheid sleutelbegrippen.
"Supermarkt Europa" is een gratis en interactieve tentoonstelling, opgezet in
een fictieve supermarkt. Vijftig producten in de rekken vertellen de evolutie
van landbouw en voeding tijdens de voorbije halve eeuw. Vijftig foto's en
persdocumenten bieden inzicht in het Europees landbouwbeleid. Door je
lievelingsproducten te scannen kan je bovendien ontdekken welk type
consument je bent.
"Supermarkt Europa" opent de deuren naar aanleiding van de 50ste
verjaardag van het Verdrag van Rome en de start van het Europese
landbouwbeleid. Het is een initiatief van het Ministerie van Landbouw, Natuur
en Voedselkwaliteit (Nederland) en het beleidsdomein Landbouw en Visserij
(Vlaanderen), uitgevoerd door het Centrum Agrarische Geschiedenis (Leuven).
Doelstelling en doelgroep
"Supermarkt Europa" wil een onderbouwd en waarheidsgetrouw beeld geven
van de geschiedenis en de toekomst van de landbouw en het platteland in
Vlaanderen en Nederland, het Europese landbouwbeleid en de evolutie van de
voedingsgewoonten.
"Supermarkt Europa" richt zich naar een ruim publiek in Vlaanderen en
Nederland, van alle leeftijden en achtergronden. Daarbij vormt de
schoolgaande jeugd uit de tweede en de derde graad van het secundair
onderwijs een belangrijke doelgroep. Daarnaast mikt de tentoonstelling ook
op de sociaal-culturele organisaties van het platteland, consumenten-
organisaties en de gewone burger.
De tentoonstelling
De tentoonstelling is opgevat als een fictieve supermarkt, een herkenbare
plaats voor iedereen. De bezoeker kan als het ware al winkelend meer te
weten komen over 50 jaar landbouw en voeding. De titel "Supermarkt
Europa" verwijst bovendien niet alleen naar deze setting, maar ook naar de
grote gemeenschappelijke Europese markt en naar het unieke karakter van
het proces van de Europese integratie.
50 producten
De vier winkelgangen in "Supermarkt Europa" corresponderen met vier
periodes en dragen herkenbare namen als `schaarste', `overvloed', `kwaliteit
en variëteit' en `duurzaamheid en innovatie'.
Wanneer je door deze chronologisch opgevatte supermarkt loopt, zie je niet
enkel klassieke landbouwproducten als aardappelen, tomaten en appels.
Neen, ook biohoning, dierenspeelgoed tot zelfs maïsluiers liggen in de rekken.
Er zijn 50 `sterproducten' die verwijzen naar de 50ste verjaardag van het
verdrag van Rome. Deze 50 producten zijn stuk voor stuk zelf ontworpen in de
stijl van de periode. Wanneer je deze productverpakkingen uit de rekken
neemt en van naderbij bekijkt, kan je meer vernemen over landbouw- en
voedingsonderwerpen.
De rest van de rekken is opgevuld met echte (en lege) productverpakkingen
om zo het supermarktgevoel compleet te maken. Bovenaan op de rekken is er
een doorlopende band met grote contextfoto's en aantrekkelijke titeltjes per
product.
Landbouwbeleid
Op de koppen van de rekken staan
aan de ene kant vier `vensters op
het landschap':
grote landschapsfoto's met wat
bijkomende informatie. Aan de
andere kant wordt het
beleidsmatige verhaal van het
gemeenschappelijk landbouwbeleid
verteld in vier collages van 50 foto's
en persdocumenten.
Informatief en interactief
Deze vernieuwende en flitsende tentoonstelling biedt de bezoeker ook de
kans om actief dingen te ontdekken. Je kan zelf de producten uit de rekken
nemen en er zijn drie leuke korte filmpjes te bekijken. Na het `winkelen' kan
je aan de kassa je eigen consumentenprofiel ontdekken door je
lievelingsproducten te scannen. Bovendien wacht je er nog een leuke quiz.
Magazine
Het "Supermarkt Europa"-magazine, dat je bij het begin van de
tentoonstelling krijgt, biedt een handig overzicht en kan je gebruiken als gids
tijdens je bezoek of om nadien alles nog eens na te lezen. In het magazine
vind je ook een uitgebreider overzicht van de geschiedenis van het Europees
landbouwbeleid, erg makkelijk voor in de klas.
Het "Supermarkt Europa"-magazine kan je ook gratis downloaden op de
website www.supermarkt-europa.com.
Inhoudelijk verhaal
Schaarste 1940-1957
Tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog heerst er voedselschaarste. De
overheid wil daarom zo snel mogelijk de voedselproductie veilig stellen.
`Nooit meer oorlog, nooit meer honger' is het devies. Eerst probeert elk land
afzonderlijk naar eigen oplossingen te zoeken, maar al snel blijkt dit niet
haalbaar. Onder druk van het Amerikaanse Marshallplan en het GATT
- General Agreement on Tariffs and Trade - proberen de Europese landen
samen te werken. De Benelux en de Europese Gemeenschap voor Kolen en
Staal (1951) zijn stappen in de goede richting. Op het gebied van landbouw
blijken de tegenstellingen voorlopig nog te groot. De eerste plannen voor
landbouwintegratie beter bekend als de Green Pool-onderhandelingen -
mislukken.
Overvloed 1957-1984
In 1957 ondertekenen zes Europese landen het Verdrag van Rome, het
vertrekpunt van de Europee Unie. Sicco Mansholt, de eerste Europese
Commissaris van Landbouw, komt samen met de vijf andere
landbouwministers in het Italiaanse Stresa om de lijnen voor het
gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) uit te stippelen. Dat
landbouwbeleid is de motor voor de Europese integratie. Belangrijk zijn een
redelijke prijs voor de consument en een goed inkomen voor de boer. Daarom
ligt er veel nadruk op het markt- en prijsbeleid.
De `golden sixties' zijn een periode van ongekende welvaartsgroei in Europa.
Investeren, mechanisering, schaalvergroting, specialisering, moderniseren,
dat zijn de grote sleutelwoorden voor de landbouw in deze periode. De
landbouw slaagt in zijn missie. Midden jaren zestig is de Europese
voedselvoorziening zelfbedruipend en zelfs meer dan dat. Om de
overproductie een halt toe te roepen, lanceert Mansholt zijn `Mansholtplan'.
De Europese boeren gaan echter niet akkoord. Al snel zijn de gevolgen van de
overproductie merkbaar. Een nieuw landschap vol boterbergen, melk- en
wijnplassen tekent zich af. Begin jaren tachtig wordt het landbouwbeleid
onder nationale en internationale druk bijgestuurd.
Kwaliteit en variëteit 1984-2007
Vanaf het midden van de jaren tachtig verschuift, onder andere met de
melkquota, de nadruk van kwantiteit naar kwaliteit. In 1992 lanceert
landbouwcommissaris Ray MacSharry een verdere hervorming van het
landbouwbeleid. De boer krijgt een inkomenstoeslag als compensatie voor
dalende prijzen. Die inkomenstoeslag is afhankelijk van het aantal hectares of
dieren. Er wordt ook steun verleend voor een minder intensieve en
milieuvriendelijker landbouw. De invoering van de euro is een zegen voor de
handel in landbouwproducten. Met Agenda 2000 wordt plattelands-
ontwikkeling de tweede pijler van het Europese landbouwbeleid. De
zogenaamde Mid Term Review legt halverwege de periode 2000-2006 nog
meer de accenten op voedselkwaliteit en -veiligheid, dierenwelzijn en
landschaps- en natuurwaarden.
Duurzaamheid en innovatie 2007-...
Met de uitbreidingen van Europa gaan telkens grote uitdagingen gepaard. Het
karakter van de landbouw in de verschillende landen is vaak erg verschillend.
Het landbouwbeleid probeert, met onder andere plattelandsmaatregelen op
maat van de nieuwe lidstaten, deze diversiteit te behouden en tegelijkertijd
de landbouw overal modern en innovatief te maken.
Europa voert heel veel landbouwproducten uit, maar importeert bovendien
ook heel wat uit ontwikkelingslanden. De uitbreiding van Europa en het
streven naar economische, ecologische en sociale duurzaamheid in een
geglobaliseerde wereld zorgt voor boeiende uitdagingen voor de landbouwers
van vandaag en morgen.
Educatie
"Supermarkt Europa" kan je individueel of in groepsverband bezoeken.
Speciaal voor klassen uit het secundair onderwijs in Vlaanderen (ASO, KSO
TSO en BSO) zijn er didactische themakaarten ontwikkeld voor het bezoeken
en verwerken van de tentoonstelling.
Voor de laatste graad van het secundair onderwijs worden in samenwerking
met het educatieve project "wat eten we morgen?" diverse lessenpakketten
rond Europa gemaakt. Ze zijn beschikbaar vanaf februari 2008. Meer
lessenpakketten over landbouw en voeding voor het middelbaar onderwijs
vind je op www.watetenwemorgen.be.
Rondleiding en randactiviteiten
De tentoonstelling kan met een gids worden bezocht. Wie een gidsbeurt op
vrijdag boekt, kan bovendien genieten van de Superdag. Elke vrijdag is
`Superdag' in Supermarkt Europa. De supermarkt krijgt dan extra personeel
die je verwelkomen met proevertjes en andere verrassingen.
Wie er een hele dag op uit wil en eens van de praktijk wil proeven, kan
"Supermarkt Europa" combineren met een bezoek aan een land- of
tuinbouwbedrijf, een voedingsbedrijf of een veiling. Op de website
www.supermarkt-europa.com kan je een pak suggesties vinden voor
dergelijke gecombineerde bezoeken.
De Tentoonstellingsmakers
Initiatief
> Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (Nederland)
'Voedsel en groen van internationale klasse'. Onder dit motto werkt het
ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) aan veilig,
verantwoord geproduceerd voedsel en een vitale natuur. Het platteland moet
economisch gezond blijven met behoud van landschap en cultuur. LNV wil de
internationale concurrentiekracht van de agrarische sector versterken, met
maatschappelijk verantwoord ondernemen als uitgangspunt.
Het ministerie heeft anderen nodig om dit te realiseren. Alle betrokkenen
moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Transparante besluitvorming is
daarbij een voorwaarde. Het ministerie van LNV geeft richting, stelt waar
nodig kaders, stimuleert en financiert.
> Beleidsdomein Landbouw en Visserij (Vlaanderen)
Na de Lambermontakkoorden werd Landbouw en Visserij in 2002 een volledig
Vlaamse bevoegdheid. Met het vernieuwingsproject Beter Bestuurlijk Beleid
("BBB"), heeft de Vlaamse overheid vanaf 2006 een duidelijker en
transparanter uitzicht gekregen. Er zijn 13 beleidsdomeinen die elk een
logisch samenhangend geheel vormen. Het beleidsdomein Landbouw en
Visserij ging officieel van start op 1 april 2006.
Volgende beleidsvelden behoren tot de verantwoordelijkheden:
* landbouw en zeevisserij;
* promotie landbouw, tuinbouw en zeevisserij.
Organisatiestructuur beleidsdomein Landbouw en Visserij
- Vlaams Ministerie van Landbouw en Visserij
Departement Landbouw en Visserij
Agentschap voor Landbouw en Visserij
Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO)
- Extern Verzelfstandigd Agentschap
Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM)
- VZW verbonden aan het Beleidsdomein
Vlaamse Informatiecentrum over Land- en Tuinbouw (VILT)
- Vertegenwoordigers in het buitenland
Landbouwraden in het buitenland
Onderzoek en samenstelling tentoonstelling
Chantal Bisschop (CAG)
Yves Segers (CAG)
> Centrum Agrarische Geschiedenis
Vlamingenstraat 39 3000 Leuven
016/32.35.25
www.cagnet.be
info@cagnet.be
Het Centrum Agrarische Geschiedenis wil, samen met andere
geïnteresseerden, het verleden van landbouw, platteland en voeding (vanaf
de tweede helft van de achttiende eeuw) bestuderen, bewaren en
toegankelijk maken voor een groot publiek. Dit cultureel erfgoed wordt
belicht in zijn nationale en internationale context, waarbij ook grote
aandacht uitgaat naar de interactie met actualiteit en toekomst.
Het CAG is een kenniscentrum dat de geschiedenis van het brede themaveld
landbouw, platteland en voeding bestudeert. Hierbij wordt de periode van
1750 tot vandaag bestreken.
Het CAG is een onafhankelijk steunpunt voor erfgoedinitiatieven. Het doet
aan ondersteuning, geeft advies en zoekt samenwerking "op maat" van de
partners.
CAG biedt ook informatie, educatie en animatie. Het wil het brede publiek
aanspreken over verleden, heden en toekomst van landbouw en voeding, via
publicaties, lezingen, evenementen en het internet.
De nodige wetenschappelijke ondersteuning wordt verstrekt door het
Interfacultair Centrum Agrarische Geschiedenis (ICAG) van de K.U.Leuven,
een zusterorganisatie van het CAG.
Het CAG is door de Vlaamse Overheid erkend als koepelorganisatie en
steunpunt voor het agrarisch erfgoed in Vlaanderen.
Ontwerp en vormgeving
> SIEN bvba
Wulmersesteenweg 404 3300 Tienen
016/28.40.30
www.sien.be
info@sien.be
Sien beheerst de kunst van het ten-toon-stellen en de scenische
communicatie, The Art of Exposure.
Ze ontwerpen de scenografie van evenementen, richten musea in, exploiteren
tijdelijke tentoonstellingen, concipiëren themaparken en bezoekerscentra.
Hun vingers zijn gescherpt in het ontwerpen van decors, hun hersenen
opgewonden om rode draden te spinnen en hun geest afgestemd op het
regisseren.
De passie en de specialiteit van Sien is het experimenteel opzetten van `expo-
spektakel' waarin scenografie en mise-en-scène aan elkaar geregen worden.
Het is een boeiende wereld waarin de dramaturg en de expograaf in innige
samenwerking nieuwe deuren op de werkelijkheid openen.
Sien is lid van de Themed Entertainment Association. www.themeit.com
Praktisch
> VLAAMS PARLEMENT BRUSSEL
1.02.2008 > 30.04.2008
BEZOEKADRES IJzerenkruisstraat 99, 1000 Brussel,
www.vlaamsparlement.be
OPENINGSTIJDEN Maandag t.e.m. zaterdag 10 > 17 uur
Gesloten op zondag
BEREIKBAARHEID Metrohalte Madou of Kunst-Wet
Bus: 65 en 66 (halte Drukpers)
Te voet: 10 minuten vanaf het Centraal Station
Als u met de wagen komt, moet u er rekening mee houden
dat parkeerplaatsen in Brussel schaars zijn. De
dichtstbijzijnde parkeergarage ligt in de Wetstraat.
> GRATIS TOEGANG
Reservatie rondleidingen
Een rondleiding kost hier 50 (max. 25 personen) en duurt ongeveer 60
minuten.
Bel naar Chantal Bisschop (CAG): +32 16 32 35 73
Of mail naar chantal.bisschop@cagnet.be
Meer informatie
Chantal.bisschop@cagnet.be
016 32 35 73