KNMG
Toekomst van de medische zorg voor ouderen
KNMG neemt voortouw in strategie, samen met deskundigen ouderenzorg
Ieder nieuw jaar begint met goede voornemens. Een van de goede voornemens van de KNMG is om, mede op verzoek van het federatiebestuur, in 2008 een analyse te maken van de belangrijkste knelpunten in de medische ouderenzorg, en te komen met oplossingen voor de toekomst.
Een eerste analyse is tijdens de bestuursvergadering van 18 december jl besproken.
Ik maak u graag deelgenoot van onze eerste probleemanalyse, en nodig u uit mee te discussiëren.
De huidige visie op de zorg voor ouderen - zij moeten zo lang mogelijk thuis blijven wonen opdat zij dan stabieler en gelukkiger zijn - heeft onder meer extramuralisering van de ouderenzorg tot gevolg.
De lichamelijke en psychische beperkingen die (hoge) ouderdom met zich meebrengt, vragen om een zorgaanbod waarbij de regie over het leven en de gezondheid van een deel van de ouderen door professionals en mantelzorgers wordt overgenomen. Ouderen met regieverlies over het eigen leven hebben behoefte aan een integraal aanbod van zorg en welzijn, waarin de samenhang door professionals wordt aangebracht. De zorg voor deze ouderen vraagt om een zwaardere invulling van de zorgcoördinatie door professionals dan de zorg voor chronisch zieken.
Een vroege herkenning van bij ouderen veel voorkomende, sluipend beginnende, lichamelijke, psychische en sociale problemen - zoals depressie, dementie, diabetes, slechthorendheid, medicijnverslaving, vereenzaming, e.d. - kan leed voorkomen, verminderen of uitstellen. Dit vraagt om betere preventieve zorg.
Een belangrijk verschil tussen de zorg voor kwetsbare ouderen en chronisch zieken, is dat ouderen vaak te laat of in het geheel niet (zelfstandig) om hulp vragen. Professionals spelen daarom een belangrijke rol bij de signalering van acute gezondheidsproblemen, zoals griep, uitdroging, doorligwonden, enz.
Het benodigde zorgaanbod voor kwetsbare ouderen met meer of minder regieverlies over het eigen leven, vraag om een flexibel zorgaanbod, dat complementair is aan de regie van de oudere zelf, de mantelzorg en de (on)mogelijkheden van de woonsituatie. Vanwege de frequente comorbiditeit is een multidisciplinair zorgaanbod noodzakelijk, alsmede goede zorgcoördinatie en continuïteit van zorg. Hulpverleners dienen patiënten te volgen en niet als consulenten in en uit te vliegen.
Door de deconcentratie en extramuralisering van de ouderenzorg is een zorgvacuüm aan het ontstaan tussen de huisartsenzorg en de verpleeghuisgeneeskunde en is mede daardoor de herstelzorg na ziekenhuisopname onvoldoende geregeld. De huisartsenzorg wordt met een groeiend aantal kwetsbare ouderen met comorbiditeit en/of regieverlies over het eigen leven geconfronteerd. De reguliere huisartsenzorg kan de benodigde intensieve zorg niet in voldoende mate bieden; de verpleeghuisartsen kunnen dat knelpunt in de huidige situatie niet oplossen. In vergelijking tot het verpleeghuis zijn de mogelijkheden tot organisatie, financiering en uitvoering van zorgcoördinatie, preventieve zorg, multidisciplinaire zorgverlening en continuïteit van zorg in de huisartsenzorg te beperkt. Dit probleem wordt niet opgelost door in ouderenzorg gespecialiseerde artsen - verpleeghuisartsen, klinisch geriaters, e.d. - als consulenten of tijdelijk medebehandelaars in de huisartsenzorg in te zetten. Een consulent of tijdelijk medebehandelaar kan de problemen immers niet het hoofd bieden. Het lijkt er meer op dat er in de (toekomstige) eerste lijnszorg permanente medebehandelaars of zelfs hoofdbehandelaars nodig zijn, met expertise en behandelmogelijkheden vergelijkbaar met die van verpleeghuisartsen.
Een andere knelpunt is de lacune die zowel in de eerstelijnszorg als in de verpleeghuiszorg bestaat tussen enerzijds de verzorgenden en anderzijds de huisarts en verpleeghuisarts. Een consequentie is dat huisartsen en verpleeghuisartsen met oneigenlijke taken in de ouderenzorg worden opgezadeld. De signaleringsfunctie (moet er een arts bij worden geroepen) en coördinatiefunctie (organiseren en afstemmen van de zorg, verzorging en welzijn) worden onvoldoende ingevuld, vanwege een kwantitatief gebrek aan gekwalificeerde verpleegkundigen en verzorgenden.
Er zijn nog tal van andere knelpunten maar de bovengenoemde vragen onzes inziens het eerste om een andere ordening van de ouderenzorg. Wij zijn benieuwd naar uw ideeën, en houden u op de hoogte van de onze. Ik wens u zowel professioneel als persoonlijk een mooi 2008!
Peter Holland, voorzitter KNMG