Rijksuniversiteit Groningen

133 - Het griepvaccin als poeder: antwoord op een pandemie?

Datum: 17 december 2007

Het vogelgriepvirus trok de afgelopen jaren de aandacht van heel West-Europa. Vooral in 2006 werd veel gespeculeerd over een massale virusuitbraak, oftewel pandemie. De Nederlandse overheid vreesde een tekort aan vaccin, onder meer omdat het vaccin slecht houdbaar is. Dat kan veranderen, zegt promovendus Jean-Pierre Amorij van de Rijksuniversiteit Groningen. In zijn proefschrift beschrijft hij een methode om griepvaccins in poedervorm te bewaren. Zo kan het tenminste een paar jaar bewaard blijven - genoeg tijd om een landelijke voorraad op te bouwen.

Amorij promoveert op 4 januari 2008. De afgelopen vier jaar heeft hij allerlei mogelijkheden onderzocht om een griepvaccin langdurig op te kunnen slaan. Het antwoord lag in het zogenaamde vriesdrogen: een eiwitmolecuul, zoals een vaccin, wordt dan heel snel ingevroren tussen miljoenen suikermoleculen. Die moleculen stapelen zich als minuscule bolletjes op rondom het vaccin, zodat het stabiel in droge vorm kan worden bewaard.

Suikers

Amorij gebruikt voor het vriesdrogen geen gewone suikers, maar speciale types zoals inuline en trehalose. Na anderhalf jaar lukte het Amorij om precies het goede vriesdroogproces te vinden. Dat is secuur maar belangrijk werk, omdat na het vriesdrogen het vaccin natuurlijk nog wel moet werken. "Het was vooral lastig om de juiste vriessnelheid te bepalen en de goede suiker uit te kiezen", zegt Amorij. Maar het is hem gelukt. Het resultaat ziet eruit als droge poedersuiker.

Geen griepprik nodig

Gevriesdroogde griepvaccins zijn niet alleen beter houdbaar. Ze zijn ook beter toe te dienen. Injectienaalden zijn daarvoor niet meer nodig: het vaccinpoeder valt prima in te slikken of te inhaleren. Dat scheelt een hoop tijd als de overheid tijdens een pandemie zo snel mogelijk miljoenen mensen moet vaccineren. Voor inslikken of inademen heb je tenslotte geen medisch personeel nodig. Om te achterhalen of inslikken dan wel inhaleren het best werkt, deed Amorij ook proeven met muizen. "Inhaleren werkte veruit het best op de muizen", vertelt hij. "De immuunreactie bleek zelfs krachtiger dan bij een injectie". Bovendien is volgens Amorij het poeder sowieso bijzonder geschikt voor inhalatie. Het is namelijk erg licht en blijft goed zweven, waardoor het diep in de longen kan komen. En dat is efficiënt voor de inname.

Toepassing

Het ziet er dus naar uit, dat - wanneer de tijd daar is - heel Nederland zich tijdens een pandemie immuniseert door aan inhalers te zuigen. Toch duurt die toepassing volgens Amorij nog wel even. "We hebben het tot dusver alleen op muizen getest. Proeven met mensen moeten nog gebeuren. Als alles snel en goed gaat, kan het misschien binnen vijf jaar. Met een paar tegenslagen duurt het nog tien jaar. Maar komen gaat het zeker."

Curriculum Vitae

Jean-Pierre Amorij (Zaanstad, 1978) studeerde Farmacie en Technische Farmacie aan de Rijksuniversiteit Groningen en behaalde vervolgens zijn apothekersdiploma in 2003. Hij promoveert tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen bij prof.dr. H.W. Frijlink aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij voerde zijn onderzoek uit bij de afdeling farmaceutische technologie en Biofarmacie van de RUG in nauwe samenwerking met de afdeling Medische Microbiologie, sectie moleculaire virologie (prof. dr. J.C. Wilschut), van het UMCG en de RUG. De titel van zijn proefschrift luidt: The Development Of Stable Influenza Vaccine Powder Formulations For New Needle Free Dosage Forms.

Noot voor de pers

Meer informatie: Jean-Pierre Amorij, tel. (050) 363 3172, e-mail j.amorij@rug.nl