133 - Het griepvaccin als poeder: antwoord op een pandemie?
Datum: 17 december 2007
Het vogelgriepvirus trok de afgelopen jaren de aandacht van heel
West-Europa. Vooral in 2006 werd veel gespeculeerd over een massale
virusuitbraak, oftewel pandemie. De Nederlandse overheid vreesde een
tekort aan vaccin, onder meer omdat het vaccin slecht houdbaar is. Dat
kan veranderen, zegt promovendus Jean-Pierre Amorij van de
Rijksuniversiteit Groningen. In zijn proefschrift beschrijft hij een
methode om griepvaccins in poedervorm te bewaren. Zo kan het tenminste
een paar jaar bewaard blijven - genoeg tijd om een landelijke voorraad
op te bouwen.
Amorij promoveert op 4 januari 2008. De afgelopen vier jaar heeft hij
allerlei mogelijkheden onderzocht om een griepvaccin langdurig op te
kunnen slaan. Het antwoord lag in het zogenaamde vriesdrogen: een
eiwitmolecuul, zoals een vaccin, wordt dan heel snel ingevroren tussen
miljoenen suikermoleculen. Die moleculen stapelen zich als minuscule
bolletjes op rondom het vaccin, zodat het stabiel in droge vorm kan
worden bewaard.
Suikers
Amorij gebruikt voor het vriesdrogen geen gewone suikers, maar
speciale types zoals inuline en trehalose. Na anderhalf jaar lukte het
Amorij om precies het goede vriesdroogproces te vinden. Dat is secuur
maar belangrijk werk, omdat na het vriesdrogen het vaccin natuurlijk
nog wel moet werken. "Het was vooral lastig om de juiste vriessnelheid
te bepalen en de goede suiker uit te kiezen", zegt Amorij. Maar het is
hem gelukt. Het resultaat ziet eruit als droge poedersuiker.
Geen griepprik nodig
Gevriesdroogde griepvaccins zijn niet alleen beter houdbaar. Ze zijn
ook beter toe te dienen. Injectienaalden zijn daarvoor niet meer
nodig: het vaccinpoeder valt prima in te slikken of te inhaleren. Dat
scheelt een hoop tijd als de overheid tijdens een pandemie zo snel
mogelijk miljoenen mensen moet vaccineren. Voor inslikken of inademen
heb je tenslotte geen medisch personeel nodig. Om te achterhalen of
inslikken dan wel inhaleren het best werkt, deed Amorij ook proeven
met muizen. "Inhaleren werkte veruit het best op de muizen", vertelt
hij. "De immuunreactie bleek zelfs krachtiger dan bij een injectie".
Bovendien is volgens Amorij het poeder sowieso bijzonder geschikt voor
inhalatie. Het is namelijk erg licht en blijft goed zweven, waardoor
het diep in de longen kan komen. En dat is efficiënt voor de inname.
Toepassing
Het ziet er dus naar uit, dat - wanneer de tijd daar is - heel
Nederland zich tijdens een pandemie immuniseert door aan inhalers te
zuigen. Toch duurt die toepassing volgens Amorij nog wel even. "We
hebben het tot dusver alleen op muizen getest. Proeven met mensen
moeten nog gebeuren. Als alles snel en goed gaat, kan het misschien
binnen vijf jaar. Met een paar tegenslagen duurt het nog tien jaar.
Maar komen gaat het zeker."
Curriculum Vitae
Jean-Pierre Amorij (Zaanstad, 1978) studeerde Farmacie en Technische
Farmacie aan de Rijksuniversiteit Groningen en behaalde vervolgens
zijn apothekersdiploma in 2003. Hij promoveert tot doctor in de
Wiskunde en Natuurwetenschappen bij prof.dr. H.W. Frijlink aan de
Rijksuniversiteit Groningen. Hij voerde zijn onderzoek uit bij de
afdeling farmaceutische technologie en Biofarmacie van de RUG in nauwe
samenwerking met de afdeling Medische Microbiologie, sectie
moleculaire virologie (prof. dr. J.C. Wilschut), van het UMCG en de
RUG. De titel van zijn proefschrift luidt: The Development Of Stable
Influenza Vaccine Powder Formulations For New Needle Free Dosage
Forms.
Noot voor de pers
Meer informatie: Jean-Pierre Amorij, tel. (050) 363 3172, e-mail
j.amorij@rug.nl
Rijksuniversiteit Groningen