Nederlandse Politiebond
staken bij de politie - de spelregels
Op woensdag 9 januari 2008 begint binnen de Nederlandse politie een
door de NPB uitgeroepen stakingsestafette, die vanaf 23 januari zal
uitmonden in een reeks landelijke werkstakingen. Wat zijn de
spelregels waaraan de NPB en zijn (kader)leden zich bij het
organiseren en uitvoeren van deze werkonderbrekingen dienen te houden?
Het recht op collectieve actie en het recht om te staken zijn niet in
de Nederlandse wetgeving geregeld. Het stakingsrecht vinden we in
artikel 6, lid 4 van het Europees Sociaal Handvest (ESH), een Europees
verdrag waaraan Nederland zich heeft verbonden. Door het Handvest is
op Europees niveau erkend dat werkgevers en werknemers (en hun
organisaties) het recht hebben op collectieve onderhandelingen en in
voorkomende gevallen op het voeren van collectieve actie, met inbegrip
van het recht om te staken. De totstandkoming ervan betekende in de
jaren tachtig het einde van het strafrechtelijk stakingsverbod voor
ambtenaren en spoorwegpersoneel in het Nederlands Wetboek van
Strafrecht.
Ook bij de politie wordt om de zoveel tijd onderhandeld over de
arbeidsvoorwaarden. In de meeste gevallen komen we al pratend tot een
nieuw akkoord arbeidsvoorwaarden voor de politie, in de volksmond CAO
genoemd. Zo niet in 1983, 1995, 2005 en ook niet in 2007/2008. Het is
duidelijk dat de minister alleen onder stevige druk tegemoet gaat
komen aan onze eisen. Vanaf december 2007 maken we gebruik van het
recht op het voeren van collectieve actie om die eisen kracht bij te
zetten; vanaf woensdag 9 januari door een gestaag intensiever wordende
reeks werkstakingen
Bijzondere positie politie
Nu heeft de politie een bijzondere positie in de samenleving. Zij is
het enige orgaan dat specifiek belast is met handhaving van de
openbare orde en de rechtsbescherming. Actievoeren is toegestaan, maar
de openbare orde en de veiligheid mogen daardoor niet in gevaar komen.
Dat blijkt duidelijk uit eerdere rechterlijke uitspraken.
Politieambtenaren mogen dus net als andere werknemers staken, maar er
dienen dan wel bepaalde grenzen in acht genomen te worden. Het hele
bedrijf platleggen, zoals recent bij Unox, mag in ieder geval niet.
Naast de werkstaking vallen ook stiptheidsacties, werkonderbrekingen
en bijvoorbeeld het draaien van zondagsdiensten onder de reikwijdte
van artikel 6, lid 4 van het ESH.
Uiterste middel
Het stakingsrecht van werknemers is aan spelregels gebonden. Het
overgaan tot actievoeren (bijvoorbeeld door het organiseren van
werkstakingen) mag alleen als uiterste middel. Veel rechtszaken gaan
over de vraag of de bonden niet te vroeg van de onderhandelingstafel
zijn weggelopen, dat wil zeggen: terwijl nog niet alle mogelijkheden
waren verkend. De Nederlandse rechters waren in het verleden geneigd
de vakbonden op dat punt vrij kort te houden, maar daarvoor zijn ze
door de Raad van Europa op de vingers getikt. Ze moeten meer afstand
houden en de vakbonden een grotere mate van vrijheid geven om te
bepalen of acties nodig zijn.
Ultimatum
Voorafgaand aan de acties stellen de bonden de minister een ultimatum.
Ze maken (nogmaals) hun eisen bekend en geven de minister een bepaalde
tijd om daaraan (alsnog) tegemoet te komen. Als de minister voor de
gestelde datum niet reageert, volgen er acties. Kijk voor de
NPB-inzet, de inzet en het bod van de minister, het ultimatum en de
eisen van de NPB op www.politiebond.nl (klik op NPB-DOCUMENTEN en
daarna op CAO-BELEIDSDOCUMENTEN).
Zorgvuldigheid
De werkgever mag door actievoeren onder druk worden gezet, maar
daarbij zijn niet alle vormen van actie geoorloofd. Zorgvuldigheid is
telkens van groot belang en zeker in het geval van acties door
politieambtenaren. Worden daarbij de spelregels niet in acht genomen,
dan zal dat nog sneller leiden tot een verbod door de rechter. Elke
actie moet daarom worden aangemeld bij het landelijk actiecentrum van
de NPB, opdat onze juristen kunnen beoordelen of de voorgestelde actie
wel of niet uitvoerbaar is binnen de mogelijkheden van de wet.
Aanzegging
Het hoofdbestuur van de NPB verzorgt vervolgens de formele aanzegging
van de actie. Voor de landelijke NIET BEKEUREN-actie van de NPB zijn
bijvoorbeeld aangetekende brieven gestuurd naar alle korpbeheerders en
korpschefs in het land. Het versturen van een aanzegging dient
meerdere doelen. Het geeft de werkgever de mogelijkheid om alsnog aan
de eisen van de bonden tegemoet te komen en de actie te voorkomen.
Gaat hij daar niet toe over, dan heeft hij in ieder geval voldoende
tijd om maatregelen te treffen ten aanzien van bijvoorbeeld de
veiligheid. Er bestaan geen regels voor de aanzeggingstermijn die in
acht moet worden genomen. Over het algemeen wordt een termijn van een
aantal dagen gehanteerd, maar bij een meer ingrijpende actie kan een
langere termijn noodzakelijk zijn.
Registratie
Politieambtenaren die staken zijn verplicht in hun urenverantwoording
aan te geven dat ze deelgenomen hebben aan een werkstaking. In sommige
korpsen wordt daarvoor een speciale code bekendgemaakt, zoals in
Limburg-Zuid de code 60 STAK. Heeft het korps zelf geen code voor de
werkstaking bekendgemaakt, dan moet het regionale actiecomité het
initiatief nemen om daarover met de korpsleiding afspraken te maken.
Wij adviseren dringend om voor de duur van de werkstaking niet zonder
meer een gewone werkcode in te vullen. Wil de werkgever kwaad, dan kan
hij namelijk besluiten dit als fraude/valsheid in geschrifte op te
vatten.
Korpsen sturen er soms op aan om de niet-gewerkte uren met het verlof
te verrekenen. Dat is uiteraard niet verplicht. Sommige acties zoals
de Blauwe Belegering in 2005 werden in eigen tijd gehouden. De
NPB-leden hebben deze keer echter duidelijk aangegeven dat het om
harde acties moet gaan. Bij harde acties maak je gebruik van het
stakingsrecht en dat doe je in de baas zijn tijd!
Stakingskas
Het is goed om te weten dat de NPB een uitstekend gevulde stakingskas
heeft. NPB-leden die gekort worden op hun salaris hebben recht op een
uitkering als ze voor vier uur of meer worden gekort. Deze grens geldt
niet per afzonderlijke actie, maar cumulatief per actieperiode. De
uitkering is 49 netto, uitgaande van een volledige werkdag van acht
uur.
Blokkade
Niet geoorloofd als actievorm is (nagenoeg) elke vorm van blokkade.
Het is bijvoorbeeld niet toegestaan om werkwillige collega's te
beletten aan het werk te gaan of toegang te weigeren aan derden. Ook
acties waardoor de openbare orde en veiligheid in gevaar komen zullen
worden verboden. Qua sector zijn wij nu eenmaal niet te vergelijken
met sectoren in het bedrijfsleven zoals het transport.
De boel gaat plat, maar de noodhulp gaat te allen tijde door!
Rianne Wisselink,
NPB-districtsbestuurder
Gepubliceerd op 08 januari 2008 door Dick Harte.
Overname van dit nieuwsbericht is toegestaan, mits met bronvermelding:
Nederlandse Politiebond - www.politiebond.nl ©2008.