10 jan 2
008
De enzymactiviteit en -stabiliteit van ontwikkelende insecten en
kikkers vragen een omgevingstemperatuur die gemiddeld niet meer dan
twintig graden Celsius varieert. Een veranderende omgevingstemperatuur
kan bij deze koudbloedige dieren evolutionaire processen aanjagen,
concludeert bioloog dr. Tom van der Have in zijn promotieonderzoek aan
Wageningen Universiteit. Modellen op basis van enzymactiviteit
verklaren waarom koudbloedigen zoals kikkers in koude gebieden groter
zijn.
Ecologen en evolutiebiologen zijn al lang gefascineerd door de
zogeheten temperatuur-grootte regel, ofwel de Regel van Bergmann. Deze
stelt dat warmbloedige dieren van een soort of verwante soorten in
koudere gebieden altijd groter zijn. Deze regel blijkt ook op te gaan
voor veel koudbloedigen.Voor koudbloedige dieren lijkt hier sprake van
een paradox: ze groeien bij lagere temperaturen langzamer, maar zijn
als volwassenen toch groter.
Van der Have ontwikkelde in zijn promotieonderzoek een model dat de
temperatuurafhankelijke variatie in grootte van volwassen koudbloedige
dieren kan voorspellen. Het ging vooral om een model dat een verband
leggen tussen de enzymactiviteit die gerelateerd is aan de
temperatuur, en groei- en ontwikkelingssnelheid.
Van der Have concludeert dat een op enzymactiviteit gebaseerd
biofysisch model een excellente manier is om temperatuuraanpassing bij
koudbloedige dieren te bestuderen. Het biedt een verklaring voor
temperatuurafhankelijkheid van lichaamgrootte, de
temperatuurtolerantiegrenzen en de patronen van temperatuuraanpassing
binnen en tussen soorten. Bij de analyses zijn onder meer gegevens
hierover gebruikt van ongeveer vijftig soorten kikkers en padden. Dat
tropische kikkers in de regel kleiner zijn dan de kikkers in een
Hollandse boerensloot is dan een evolutionair logische respons op de
thermodynamica.
Tom van der Have promoveerde op dinsdag 8 januari bij prof. Herbert
Prins, hoogleraar Resource Ecology. / Gert van Maanen
Bovenstaand bericht is geproduceerd door de redactie van Resource, het
weekblad voor Wageningen Universiteit en Researchcentrum. Het wordt u
aangeboden door de afdeling Corporate Communicatie. Meer informatie
bij Pers- en wetenschapsvoorlichting van Wageningen UR, e-mail:
pers.communicatie@wur of bij de redactie van Resource, e-mail:
resource@cereales.nl. Zie archief (inclusief Wb-artikelen) op
http://www.resource-online.nl.