Gemeente Vlaardingen
Geuzenpenning 2008 voor Martti Ahtisaari
10 januari 2008
De Geuzenpenning 2008
gaat naar Martti Ahtisaari. Ahtisaari is een gedreven en deskundig
bemiddelaar bij veel internationale conflicten en burgeroorlogen en de
tiende president van Finland. De Geuzenpenning wordt op donderdag 13
maart in Vlaardingen uitgereikt.
Martti Oiva Kalevi Ahtisaari (Finland, 1937) is vooral bekend vanwege
zijn bemiddeling in Namibië, Atjeh en Kosovo. Zo leidde Ahtisaari eind
jaren tachtig het overgangsproces naar onafhankelijkheid in Namibië en
bracht hij een vredesverdrag tot stand tussen de Indonesische regering
en de opstandelingen in Atjeh. Van 2005 tot 2008 was Ahtisaari
regelmatig in het nieuws vanwege zijn plan voor de staatkundige
toekomst van Kosovo.
VN-gezant Namibië
In 1973 wordt Ahtisaari benoemd tot ambassadeur van Finland in
Tanzania en vanaf 1975 in een aantal andere Afrikaanse landen. In deze
periode legt hij contact met de Namibische verzetsbeweging SWAPO.
Ahtisaari wordt van 1977 tot 1981 aangesteld als commissaris van de
Verenigde Naties (VN) voor Namibië. Wanneer hij later als
onder-secretaris-generaal van de VN in New York werkt, blijft
Ahtisaari speciale afgezant van de secretaris-generaal van de VN voor
Namibië. Hij onderzoekt de mogelijkheden voor onafhankelijkheid van
het land. In 1989 leidt Ahtisaari in Namibië de VN-overgangshulpgroep
UNTAG. Succesvol, want aan het einde van dat jaar houdt Namibië voor
het eerst vrije verkiezingen, onder de supervisie van UNTAG. Namibië
is onafhankelijk geworden op 21 maart 1990.
President van Finland
In 1994 wordt Ahtisaari tot president van Finland gekozen, wat hij tot
2000 blijft. Zijn presidentschap kent een aantal belangrijke
hoogtepunten. Zo sluit Finland zich aan bij de Europese Unie: via een
referendum kiest 56% van de Finse bevolking voor aansluiting bij de
EU. Verder zorgt Ahtisaari voor een topontmoeting tussen de
Amerikaanse president Bill Clinton en de Russische president Boris
Jeltsin. Ook bemiddelt Ahtisaari in 1999 in de Kosovo-oorlog. In 2000
besluit Ahtisaari om zich niet verkiesbaar te stellen voor een tweede
termijn.
Na het presidentschap
Na Ahtisaaris periode als president bekleedt hij verschillende
functies. Zo verzoekt de Britse regering Ahtisaari in 2000 om als
inspecteur toe te zien op de IRA-ontwapening in Noord-Ierland samen
met collega-inspecteur Cyril Ramaphosa uit Zuid-Afrika. Alle functies
die Ahtisaari bekleedt, hebben een ding gemeen: het bevorderen van de
wereldvrede. Zijn werk op dit gebied gaat niet onopgemerkt voorbij. Zo
ontvangt Ahtisaari op 1 december 2000 de J. William Fulbright Prijs
voor zijn werk als vredestichter in de meest onrustige gebieden ter
wereld.
Atjeh
Een van de meest in het oog springende activiteiten van Ahtisaaris
post-presidentiële periode is zijn bemiddeling in de crisis in Atjeh.
Door Ahtisaaris inspanningen komt er een einde aan de dertig jaar
durende oorlog in Atjeh. Opstandige rebellen van de Beweging Vrij
Atjeh (GAM) strijden hier al decennialang voor onafhankelijkheid van
Jakarta.
De tsunami op tweede kerstdag 2004 treft ook Atjeh, waar meer dan
200.000 doden zijn gevallen. Het betekent een keerpunt. Dit resulteert
eind januari 2005 in de start van vredesonderhandelingen. Ahtisaari
stelt een verdrag op, waarin de Beweging Vrij Atjeh en de Indonesische
regering zich kunnen vinden.
Kosovo
Een andere belangrijke zaak waarin Ahtisaari een cruciale rol speelt,
is de Kosovo-crisis. In november 2005 benoemt VN-secretaris-generaal
Kofi Annan Ahtisaari als speciale gezant voor Kosovo. Zijn opdracht is
te onderzoeken of Kosovo onafhankelijk wordt of verder gaat als
provincie van Servië. Begin 2007 presenteert hij een plan hiervoor. In
een 60 paginas tellend voorstel zet de VN-afgezant de weg van Kosovo
naar onafhankelijkheid uit.
Omdat Rusland fel tegen de afscheiding van Kosovo van Servië is, lopen
de onderhandeling in juli 2007 toch stuk. Het proces wordt
overgedragen aan een delegatie van de Europese Unie, de Verenigde
Staten en Rusland, die uiteindelijk tot dezelfde conclusie komt als
Ahtisaari: het is niet mogelijk om tot een compromis te komen over de
status van Kosovo. Er is momenteel nog steeds geen helderheid over de
status van Kosovo. Ahtisaari is beschikbaar voor de
secretaris-generaal van de VN om als adviseur op te treden wanneer
daarom wordt gevraagd.
Crisis Management Initiative
Om zijn expertise op het gebied van wereldvrede beter in te zetten,
richt Ahtisaari in 2000 Crisis Management Initiative (CMI) op. Een
onafhankelijke non-profit organisatie, die de duurzame veiligheid in
de wereld bevordert. Met crisismanagement en conflictbeheersing
ondersteunt en coördineert CMI geschillen in de internationale
gemeenschap. Dit gebeurt in samenwerking met maatschappelijke en
politieke betrokken partijen in de regio.
Geuzenpenning
Het uitreiken van de Geuzenpenning is een initiatief van de Stichting
Geuzenverzet 1940-1945. Sinds 1987 reikt de stichting jaarlijks een
Geuzenpenning uit als eerbetoon aan personen en/of instellingen die
zich op bijzondere wijze hebben ingezet voor de democratie of tegen
dictatuur, discriminatie en racisme. Eerdere laureaten waren, onder
andere, de Duitse president Von Weizsäcker, de Anne Frank Stichting,
de Tsjechische president Václav Havel, de ontvoerde Colombiaanse
presidentskandidate Ingrid Betancourt en de International Campaign for
Tibet.