NOS, Met het oog op morgen, Radio 1
Radio / TV-interview | 11-01-2008
Minister-president Balkenende, na afloop van de wekelijkse
ministerraad, over de onrustige jaarwisseling en de Amerikaanse
voorverkiezingen.
Onrust jaarwisseling
SLOTBOOM:
Heeft u eigenlijk zelf vuurwerk afgestoken met oud en nieuw?
BALKENENDE:
Nee, ik behoor niet tot de categorie mensen die vuurwerk afsteekt.
SLOTBOOM:
Ook niet een paar sterretjes?
BALKENENDE:
Ach, misschien wel een paar sterretjes, maar dat is geen echt
vuurwerk.
SLOTBOOM:
Het was wel flink raak hè, met oud en nieuw?
BALKENENDE:
Ja. Als mensen plezier hebben hoort vuurwerk er een beetje bij, alleen
zag je nu dat het wel de hele dag doorging. Dat viel mij ook op in de
wijk waar ik zelf woon. Veel vuurwerk. Ook wel het geluid. Ik hoorde
dat in de buurt van Rotterdam een heleboel ruiten zijn gesneuveld
vanwege het enorme kabaal. Dat is wel fors. Maar nog even los van het
vuurwerk - want daar zitten natuurlijk ook een heleboel leuke kanten
aan- heb ik me over iets anders zorgen gemaakt. Dat was het geweld.
Als ik nu zie dat - en dat is ook een vorm van vuurwerk, maar dan een
heel bedenkelijke vorm- dat 22 scholen zijn afgebrand. Dat vind ik
verschrikkelijk. Als we horen dat politieagenten, ambulancemedewerkers
en mensen die actief zijn in de publieke diensten worden belaagd door
mensen, als ik hoor over tientallen miljoenen schade, dan moeten we
ons goed achter onze oren krabben of dit de normale vorm is van
jaarwisseling.
SLOTBOOM:
Wat moeten we er aan doen dan?
BALKENENDE:
De zaken keihard aanpakken. Laat ik het voorbeeld noemen van
Rotterdam. Ik was ik ingenomen dat men daar heeft gezegd dat ze
snelrecht gaan toepassen. Als je reddraaiers hebt, dan keihard
aanpakken.
SLOTBOOM:
Dat helpt denkt u?
BALKENENDE:
Natuurlijk, want het signaal moet heel duidelijk zijn dat sommige
dingen wel of niet kunnen. Als iets niet kan dan behoort het te worden
aangepakt.
SLOTBOOM:
Maar wat is hier nu eigenlijk nieuw aan? Het is toch al jaren zo dat
het met oud en nieuw uit de hand loopt?
BALKENENDE:
Ik geloof dat er nu wel langzamerhand een besef gaat ontstaan van: is
dit nu de jaarwisseling die we met elkaar zouden willen? Het is waar
wat u zegt, het komt al een aantal jaren voor. Ik geloof wel- en dat
merk je ook de laatste dagen- dat er veel meer aandacht is voor wat er
eigenlijk gebeurt. Als je alles bij elkaar optelt dan krijg je toch
een totaalbeeld van wat er nu eigenlijk is gebeurd. Dan moeten we
vaststellen dat dit gewoon te ver gaat en dat het echt ingedamd moet
worden.
SLOTBOOM:
Ik snap dat het niet leuk is, maar wat kan je eraan doen? U zegt
snelrecht, dat kan. Je kan ook andere maatregelen nemen. Maar zijn er
nieuwe maatregelen nodig?
BALKENENDE:
Het is wel zo dat bijvoorbeeld het strafrecht - laat ik daar mee
beginnen- een heleboel mogelijkheden biedt. We hebben in 2006 de
maatregel genomen dat mensen met een publieke functie, dat als zij
worden lastiggevallen, dat daders dan hogere straffen kunnen krijgen.
SLOTBOOM:
U vindt dat dat vaker moet worden toegepast?
BALKENENDE:
Ja. Het is natuurlijk een verantwoordelijkheid van OM en rechter, daar
ga ik zelf niet over. Maar ik ben verantwoordelijk voor het juridische
kader, de regering en het parlement.
SLOTBOOM:
Maar eigenlijk zegt u dat die rechters dat sneller moeten uitspreken?
BALKENENDE:
In de eerste plaats de pakkans moet worden vergroot. Dat is één. Twee,
snel voor een rechter brengen. Dan is het aan de rechter om ook te
komen tot een adequate straf. Dat is één deel van de discussie. Tweede
deel is dat je natuurlijk moet zorgen dat de politie adequaat werkt,
je moet zaken in de gaten houden. Ik vind ook dat we elkaar moeten
aanspreken in dit land. Dat is ook een kwestie van normale omgang en
fatsoen met elkaar.
SLOTBOOM:
Dat zegt u wel vaker- 'we moeten elkaar aanspreken' - maar daar los je
toch geen problemen mee op?
BALKENENDE:
Uiteindelijk is het wel zo dat een samenleving ook te maken heeft met
een soort gemeenschappelijke cultuur. Je kunt ook op een andere manier
met elkaar plezier beleven. Wat er nu gebeurt, en dat zien we de
laatste jaren, is dat sommige het fenomeen van de jaarwisseling
gebruiken om die dingen te doen die je normaal gesproken misschien
niet doet. Dat is dan een vorm van behoeftebevrediging die helemaal
fout is. Ik ben wel blij dat er nu steeds meer signalen komen dat dit
zo niet kan. U heef ook geluiden gehoord vanuit de Tweede Kamer, in de
media was de nodige kritiek hierop. Daar ben ik blij mee want we
moeten met elkaar onder ogen zien dat het zo niet kan.
SLOTBOOM:
Laten we de geluiden uit de Tweede Kamer erbij pakken. Dat vuurwerk
zou je kunnen aanpakken door te zorgen dat er centrale punten zijn
waar je dat mag afsteken.
BALKENENDE:
Wat je in ieder geval kunt doen is zorgen dat er mogelijkheden zijn om
daar een vuur te hebben. U weet dat op sommige plekken- Amsterdam
bijvoorbeeld- wordt gezegd: daar worden spullen verbrand en niet op
andere plekken. Dat vind ik verstandig dan bundel je een bepaalde
activiteit. Dat kun je ook doen met vuurwerk. Ik ben overigens
helemaal geen tegenstander van vuurwerk, want ik geloof dat er alweer
peilingen waren waarin de meerderheid van de bevolking zegt dat je de
verkoop moet verbieden. Dat gaat mij echt te ver.
SLOTBOOM:
Je zou ook het aantal dagen dat je vuurwerk kan kopen kunnen beperken.
BALKENENDE:
We hebben in het verleden een vuurwerkbesluit genomen. Dat wordt
geëvalueerd en daar vindt nu een debat over plaats. Er vindt nu
bijvoorbeeld ook een discussie plaats over de vraag of je al vanaf
tien uur 's ochtends vuurwerk moet kunnen afsteken.
SLOTBOOM:
Dat zijn allemaal mogelijkheden. Zou u het gek vinden om het wat
strenger te maken?
BALKENENDE:
Ik kan me dat goed voorstellen, laten we daar maar eens een goed debat
over hebben. Ik heb het net gehad over vernielingen. Je moet eerst
eens heel goed weten wat het probleem is. Ik merk dat er in ieder
geval in de Tweede Kamer flink over wordt gesproken. In het kabinet
zullen we hier ook verder met elkaar over van gedachten wisselen. Dan
zullen we gewoon kijken naar de mogelijkheden die er zijn. We hebben
er vandaag een eerste gesprek over gehad in de ministerraad, we zullen
dat debat continueren.
Amerikaanse voorverkiezingen
SLOTBOOM:
Iets anders. Iedereen in Nederland kijkt vol enthousiasme naar de
Amerikaanse presidentsverkiezingen. Hoe kijkt u daar tegenaan?
BALKENENDE:
Het is natuurlijk buitengewoon boeiend. Het begint al zo vroeg. Ik
weet nog de allereerste verkiezingen in Iowa, een betrekkelijk kleine
staat. Dat heeft mondiale aandacht getrokken. En dan New Hampshire,
waar de peilingen toch weer niet de realiteit zijn.
SLOTBOOM:
Veel aandacht voor Obama en Hillary Clinton. Heeft u ze wel eens
ontmoet?
BALKENENDE:
Nee. ik ben Bill Clinton wel regelmatig tegengekomen de laatste jaren,
maar Hillary nog niet.
SLOTBOOM:
Voelt u ook iets van dat charisma van bijvoorbeeld Obama?
BALKENENDE:
Het is natuurlijk een hele bijzondere man. De maner waarop hij spreekt
is buitengewoon boeiend. Maar ik moet zeggen dat er meerdere goed van
de tongriem zijn gesneden. Ik moet ook zeggen dat de Amerikaanse
verkiezingen altijd een fenomeen zijn. Ik weet nog goed dat ik op de
middelbare school zat, dat we toen - en dat was geen eens een
verplichting- die verkiezingen zelf volgden. Ik maakte er plakboeken
van en schreef er commentaren bij. Het hield me toen ook al bezig.
SLOTBOOM:
Dus u heeft er nog wat van geleerd toen ook?
BALKENENDE:
Ach, een verkiezing is altijd interessant om te volgen.
SLOTBOOM:
Dus bij de volgende verkiezingen misschien nog wel een snik van
Balkenende?
BALKENENDE:
Ik hoop niet dat het nodig zal zijn.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd)
Ministerie van Algemene Zaken