Ministerie van Algemene Zaken

NOS, Met het oog op morgen, Radio 1

Radio / TV-interview | 11-01-2008

Minister-president Balkenende, na afloop van de wekelijkse ministerraad, over de onrustige jaarwisseling en de Amerikaanse voorverkiezingen.

Onrust jaarwisseling

SLOTBOOM:

Heeft u eigenlijk zelf vuurwerk afgestoken met oud en nieuw?


BALKENENDE:

Nee, ik behoor niet tot de categorie mensen die vuurwerk afsteekt.

SLOTBOOM:

Ook niet een paar sterretjes?


BALKENENDE:

Ach, misschien wel een paar sterretjes, maar dat is geen echt vuurwerk.

SLOTBOOM:

Het was wel flink raak hè, met oud en nieuw?


BALKENENDE:

Ja. Als mensen plezier hebben hoort vuurwerk er een beetje bij, alleen zag je nu dat het wel de hele dag doorging. Dat viel mij ook op in de wijk waar ik zelf woon. Veel vuurwerk. Ook wel het geluid. Ik hoorde dat in de buurt van Rotterdam een heleboel ruiten zijn gesneuveld vanwege het enorme kabaal. Dat is wel fors. Maar nog even los van het vuurwerk - want daar zitten natuurlijk ook een heleboel leuke kanten aan- heb ik me over iets anders zorgen gemaakt. Dat was het geweld. Als ik nu zie dat - en dat is ook een vorm van vuurwerk, maar dan een heel bedenkelijke vorm- dat 22 scholen zijn afgebrand. Dat vind ik verschrikkelijk. Als we horen dat politieagenten, ambulancemedewerkers en mensen die actief zijn in de publieke diensten worden belaagd door mensen, als ik hoor over tientallen miljoenen schade, dan moeten we ons goed achter onze oren krabben of dit de normale vorm is van jaarwisseling.

SLOTBOOM:

Wat moeten we er aan doen dan?


BALKENENDE:

De zaken keihard aanpakken. Laat ik het voorbeeld noemen van Rotterdam. Ik was ik ingenomen dat men daar heeft gezegd dat ze snelrecht gaan toepassen. Als je reddraaiers hebt, dan keihard aanpakken.

SLOTBOOM:

Dat helpt denkt u?


BALKENENDE:

Natuurlijk, want het signaal moet heel duidelijk zijn dat sommige dingen wel of niet kunnen. Als iets niet kan dan behoort het te worden aangepakt.

SLOTBOOM:

Maar wat is hier nu eigenlijk nieuw aan? Het is toch al jaren zo dat het met oud en nieuw uit de hand loopt?


BALKENENDE:

Ik geloof dat er nu wel langzamerhand een besef gaat ontstaan van: is dit nu de jaarwisseling die we met elkaar zouden willen? Het is waar wat u zegt, het komt al een aantal jaren voor. Ik geloof wel- en dat merk je ook de laatste dagen- dat er veel meer aandacht is voor wat er eigenlijk gebeurt. Als je alles bij elkaar optelt dan krijg je toch een totaalbeeld van wat er nu eigenlijk is gebeurd. Dan moeten we vaststellen dat dit gewoon te ver gaat en dat het echt ingedamd moet worden.

SLOTBOOM:

Ik snap dat het niet leuk is, maar wat kan je eraan doen? U zegt snelrecht, dat kan. Je kan ook andere maatregelen nemen. Maar zijn er nieuwe maatregelen nodig?


BALKENENDE:

Het is wel zo dat bijvoorbeeld het strafrecht - laat ik daar mee beginnen- een heleboel mogelijkheden biedt. We hebben in 2006 de maatregel genomen dat mensen met een publieke functie, dat als zij worden lastiggevallen, dat daders dan hogere straffen kunnen krijgen.

SLOTBOOM:

U vindt dat dat vaker moet worden toegepast?


BALKENENDE:

Ja. Het is natuurlijk een verantwoordelijkheid van OM en rechter, daar ga ik zelf niet over. Maar ik ben verantwoordelijk voor het juridische kader, de regering en het parlement.

SLOTBOOM:

Maar eigenlijk zegt u dat die rechters dat sneller moeten uitspreken?


BALKENENDE:

In de eerste plaats de pakkans moet worden vergroot. Dat is één. Twee, snel voor een rechter brengen. Dan is het aan de rechter om ook te komen tot een adequate straf. Dat is één deel van de discussie. Tweede deel is dat je natuurlijk moet zorgen dat de politie adequaat werkt, je moet zaken in de gaten houden. Ik vind ook dat we elkaar moeten aanspreken in dit land. Dat is ook een kwestie van normale omgang en fatsoen met elkaar.

SLOTBOOM:

Dat zegt u wel vaker- 'we moeten elkaar aanspreken' - maar daar los je toch geen problemen mee op?


BALKENENDE:

Uiteindelijk is het wel zo dat een samenleving ook te maken heeft met een soort gemeenschappelijke cultuur. Je kunt ook op een andere manier met elkaar plezier beleven. Wat er nu gebeurt, en dat zien we de laatste jaren, is dat sommige het fenomeen van de jaarwisseling gebruiken om die dingen te doen die je normaal gesproken misschien niet doet. Dat is dan een vorm van behoeftebevrediging die helemaal fout is. Ik ben wel blij dat er nu steeds meer signalen komen dat dit zo niet kan. U heef ook geluiden gehoord vanuit de Tweede Kamer, in de media was de nodige kritiek hierop. Daar ben ik blij mee want we moeten met elkaar onder ogen zien dat het zo niet kan.

SLOTBOOM:

Laten we de geluiden uit de Tweede Kamer erbij pakken. Dat vuurwerk zou je kunnen aanpakken door te zorgen dat er centrale punten zijn waar je dat mag afsteken.


BALKENENDE:

Wat je in ieder geval kunt doen is zorgen dat er mogelijkheden zijn om daar een vuur te hebben. U weet dat op sommige plekken- Amsterdam bijvoorbeeld- wordt gezegd: daar worden spullen verbrand en niet op andere plekken. Dat vind ik verstandig dan bundel je een bepaalde activiteit. Dat kun je ook doen met vuurwerk. Ik ben overigens helemaal geen tegenstander van vuurwerk, want ik geloof dat er alweer peilingen waren waarin de meerderheid van de bevolking zegt dat je de verkoop moet verbieden. Dat gaat mij echt te ver.

SLOTBOOM:

Je zou ook het aantal dagen dat je vuurwerk kan kopen kunnen beperken.


BALKENENDE:

We hebben in het verleden een vuurwerkbesluit genomen. Dat wordt geëvalueerd en daar vindt nu een debat over plaats. Er vindt nu bijvoorbeeld ook een discussie plaats over de vraag of je al vanaf tien uur 's ochtends vuurwerk moet kunnen afsteken.

SLOTBOOM:

Dat zijn allemaal mogelijkheden. Zou u het gek vinden om het wat strenger te maken?


BALKENENDE:

Ik kan me dat goed voorstellen, laten we daar maar eens een goed debat over hebben. Ik heb het net gehad over vernielingen. Je moet eerst eens heel goed weten wat het probleem is. Ik merk dat er in ieder geval in de Tweede Kamer flink over wordt gesproken. In het kabinet zullen we hier ook verder met elkaar over van gedachten wisselen. Dan zullen we gewoon kijken naar de mogelijkheden die er zijn. We hebben er vandaag een eerste gesprek over gehad in de ministerraad, we zullen dat debat continueren.

Amerikaanse voorverkiezingen

SLOTBOOM:

Iets anders. Iedereen in Nederland kijkt vol enthousiasme naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Hoe kijkt u daar tegenaan?


BALKENENDE:

Het is natuurlijk buitengewoon boeiend. Het begint al zo vroeg. Ik weet nog de allereerste verkiezingen in Iowa, een betrekkelijk kleine staat. Dat heeft mondiale aandacht getrokken. En dan New Hampshire, waar de peilingen toch weer niet de realiteit zijn.

SLOTBOOM:

Veel aandacht voor Obama en Hillary Clinton. Heeft u ze wel eens ontmoet?


BALKENENDE:

Nee. ik ben Bill Clinton wel regelmatig tegengekomen de laatste jaren, maar Hillary nog niet.

SLOTBOOM:

Voelt u ook iets van dat charisma van bijvoorbeeld Obama?


BALKENENDE:

Het is natuurlijk een hele bijzondere man. De maner waarop hij spreekt is buitengewoon boeiend. Maar ik moet zeggen dat er meerdere goed van de tongriem zijn gesneden. Ik moet ook zeggen dat de Amerikaanse verkiezingen altijd een fenomeen zijn. Ik weet nog goed dat ik op de middelbare school zat, dat we toen - en dat was geen eens een verplichting- die verkiezingen zelf volgden. Ik maakte er plakboeken van en schreef er commentaren bij. Het hield me toen ook al bezig.

SLOTBOOM:

Dus u heeft er nog wat van geleerd toen ook?


BALKENENDE:

Ach, een verkiezing is altijd interessant om te volgen.

SLOTBOOM:

Dus bij de volgende verkiezingen misschien nog wel een snik van Balkenende?


BALKENENDE:

Ik hoop niet dat het nodig zal zijn.

(letterlijke tekst, ongecorrigeerd)