P E R S B E R I C H T
Middeleeuwse tekeningen in de Sint Pietersberg
'ZOTHEID' IN DE DUISTERNIS
Van 12 januari tot en met 16 maart 2008 is in het Limburgs Museum in Venlo een expositie te zien over de middeleeuwse tekeningen in de onderaardse mergelgroeven van de Sint Pietersberg. Deze tekens en tekeningen zijn de laatste jaren onderwerp geweest van kunsthistorisch onderzoek aan de Radboud Universiteit Nijmegen. In de kleine tentoonstelling worden de voorlopige resultaten van het onderzoek getoond.
De oudste tekens op de plafonds van de onderaardse gangenstelsels dateren uit de veertiende eeuw. Het zijn met roet van olielampjes gemaakte stippen en strepen. Ze dienden als huismerktekens en gaven aan wie eigenaar was van een bepaald deel van de groeve. Concessietekens laten zien wie het recht had om op bepaalde plaatsen mergel te winnen.
Naast deze markeringen komt in de gangenstelsels ook een groot aantal tekeningen voor, vaak met houtskool of rood krijt gemaakt. Op verschillende plaatsen zijn galgen en raderen afgebeeld, die mogelijk verwijzen naar de galg en het rad die in de veertiende eeuw niet ver van de ingang van de groeven stonden opgesteld om daar executies uit te voeren. Vaak ook vonden de tekenaars hun inspiratie in het middeleeuwse volksvermaak. De veel afgebeelde narren waren toen onmisbare personages bij zottenfeesten en carnaval en in het middeleeuwse toneel. De titel van de expositie is ontleend aan een tekening van een blokbreker in narrenkleding. Deze afbeelding kunnen we misschien zien als een parodie op het leven van een middeleeuwse blokbreker: wie is er nou zo zot om blokbreker te worden?
Eén van de grootste afbeeldingen is die van Sint Joris en de draak. Maar ook echt religieuze thema's zijn veel getekend. Eén van de afgebeelde heiligen is Sint Franciscus. Het maakt aannemeleijk dat een deel van de tekeningen is gemaakt door kloosterlingen van de franciscaner orde. Het klooster van Slavante van de Observanten, een kleine tak binnen de franciscanen, lag destijds dicht bij de ingang van de groeven.
Voor het onderzoek werden enkele jaren geleden 47 wandtekeningen en plafondtekens gefotografeerd. Deze collectie werd aangevuld met 20 foto's van religieuze houtskooltekeningen uit een in 1951 ingestort deel van het gangenstelsel. Kunsthistorische datering op basis van inhoudelijke en stilistische kenmerken wees uit dat de tekeningen zijn aangebracht in de veertiende en vijftiende eeuw. Datering volgens de C14-methode was hiermee in overeenstemming. In de tentoonstelling worden ook twee korte video's vertoond over het principe van de C14-datering en over de wijze waarop het gangenstelsel in het Sint Pietersplateau ruimtelijk gelegen is.
De doelstelling van de tentoonstelling is de aandacht te vestigen op deze unieke middeleeuwse tekeningen. Maar evenzeer wordt met deze tentoonstelling beoogd de betreffende groeve met de zich daarin bevindende tekeningen adequaat te beschermen door een geschikte afsluiting en een passende toegangsregeling te bevorderen. Zo'n afsluiting en regeling vragen om internationale samenwerking vanwege de ligging van de groeve op deels Waals, deels Vlaams en deels Nederlands gebied. De ingang ligt in Wallonië, de houtskooltekeningen liggen voornamelijk onder Nederlands gebied, terwijl het grootse deel van de groeve onder Vlaams gebied is gelegen.
In samenwerking met het Regionaal Historisch Centrum Limburg heeft Nijmegen University Press een begeleidende publicatie uitgegeven: Femke Speelberg en Jacoline Zilverschoon, 'Zotheid' in de duisternis. Middeleeuwse tekeningen in de Sint-Pietersberg. De publicatie (prijs ¤ 14,50) is te koop in de Museumwinkel.
Limburgs Museum
Keulsepoort 5
5911 BX Venlo
tel 077 3522112
web
open
dinsdag tot en met zondag 11-17 uur
op maandagen en van 2 tot 5 februari gesloten in verband met carnaval
inlichtingen
Jos Schatorjé/Sef Derkx
telefoon
077 352 21 12
Rechtenvrije persfoto's downloadable van: