>
Onderdeel: Alterra
Prof. Joop Schaminée van de leerstoelgroep Natuurbeheer en plantenecologie van Wageningen Universiteit wilde een boek maken over de geschiedenis van de plantensociologie. Het werd een naslagwerk over de ontwikkeling van natuurbescherming als geheel. Met dank aan de onderwijzers Eli Heimans en Jac. P. Thijsse die de mens als bondgenoot van de natuur zagen.
Halverwege de negentiende eeuw dacht nog niemand aan het beschermen van natuur. Ruim een kwart van Nederland was woeste grond, dus hier was ook geen noodzaak toe. Dieren en planten hadden vrij spel in de uitgestrekte bossen en op heidevelden waar weinig mensen kwamen. Met de stijgende welvaart veranderde dit snel. Als natuurgronden ruimte maken voor de groeiende bevolking, neemt de aandacht voor de natuur beetje bij beetje toe.
Het boek De natuur als bondgenoot vertelt over de eerste ontwikkelingen vanaf 1845. Schaminée brengt, samen met de biologen Marga Coesèl en Lodewijk van Duuren, per jaar de natuurkenners en organisaties naar voren die vanaf dat moment een rol spelen in de ontwikkeling van natuurbescherming. Hoewel de aandacht voor natuur groeit, laat de echte zorg voor het behoud ervan nog even op zich wachten. Als in 1869 het 180 hectare grote Beekbergerwoud wordt gekapt, treurt slechts een handvol mensen om dit verlies. Pas rond 1900 komt voor het eerst een beweging op gang om de natuur te beschermen. De onderwijzers Eli Heimans en Jac. P. Thijsse speelden daarin een grote rol, zo laten de auteurs zien. De heren pleiten ervoor om de mens als bondgenoot van de natuur te zien in plaats van als slaaf van of heerser over de natuur.
Met deze omslag in het denken worden Heimans en Thijsse gezien als de grondleggers van de huidige natuurbescherming. âMede door het werk van E. Heimans en Jac. P. Thijsse neemt het aantal biologiestudenten schrikbarend toeâ, meldt de professor plantkunde Hugo de Vries in 1900 in het toen al bestaande blad De levende natuur. Er zijn dan 44 biologiestudenten aan alle universiteiten samen.
Verder bevat het boek verhalen over belangrijke botanisten, vogelaars en andere natuurspecialisten. Die worden afgewisseld met leuke weetjes zoals het ontstaan van prikkeldraad en de bijzondere belangstelling van koekfabrikant Verkade voor natuurplaatjes.
Het boek is geïllustreerd met oude biologieprenten, eerste oplages van natuurbladen, omslagen van oude boeken, en fotoâs van natuurorganisaties als Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Stichting Natuur en Milieu. Ditt maakt het natuurgeschiedenisboek tot meer dan alleen een encyclopedie voor natuurbeschermers. Het naslagwerk is een toegankelijk bladerwerk voor iedere natuurliefhebber. / Laurien Holtjer
Marga Coesèl, Joop Schaminée, Lodewijk van Duuren, De natuur als bondgenoot â de wereld van Heimans en Thijsse in historisch perspectief. KNNV Uitgeverij, isbn 9789050112246, 29,95 euro.
Bestellen:
De natuur als bondgenoot / druk 1
J.H.J. Schaminée, J.H.J. Schaminee & L. van Duuren