Universiteit Twente

Twentse bestuurskundige: Integratiedebat steeds meer dialoog tussen doven

Twentse bestuurskundige: Integratiedebat steeds meer dialoog tussen doven

Onderzoekers, beleidsmakers en politici zitten verstrikt in een `dialoog tussen doven' over het integratiebeleid. Dit beleid kenmerkt zich al vier decennia door vallen en opstaan, zonder dat veel lessen zijn geleerd. Aldus de bestuurskundige P.W.A. (Peter) Scholten, die op vrijdag 18 januari 2008 promoveert aan de Universiteit Twente.

Hét Nederlandse integratiemodel bestaat niet, stelt Scholten. Een eenduidig oordeel over het succes of falen van het beleid is dan ook niet mogelijk. Het hangt er maar van af welke beleidsuitgangspunten men aanneemt. Die uitgangspunten veranderden zowat eens in de tien jaar. Lag in de jaren '70 het accent op behoud van identiteit met het oog op terugkeer van migranten, in de jaren '80 stond in het Minderhedenbeleid sociaal-culturele emancipatie van `Etnische Minderheden' centraal. In de jaren '90 concentreerde het Integratiebeleid zich op sociaal-economische participatie en actief burgerschap van allochtonen. En ten slotte verschoof in het Integratiebeleid `Nieuwe Stijl' van oud-minister Verdonk de focus naar sociaal-culturele aanpassing. Deze integratiemodellen keren nog voortdurend terug in het debat.

Toch zijn beleidsmakers en politici vaak op zoek naar dergelijke eenvoudige oordelen over het integratiebeleid. Zo was de Tijdelijke Parlementaire Onderzoekscommissie Integratiebeleid uit 2003 eigenlijk een `mission impossible.' De commissie kwam tot de omstreden conclusie dat de integratie `een geheel of gedeeltelijk succes' was. Maar waar deze conclusie gebaseerd was op de normatieve waardering van onderwijs als de sleutelsector voor integratie, werd in het politieke debat juist veel meer belang werd gehecht aan sociaal-culturele aanpassing en religie. In plaats van consensus over beleidsuitgangspunten te creëren, gaf de parlementaire commissie zo aanleiding tot een nieuwe controverse over de uitgangspunten.

Politiek cynisme

In het verleden had onderzoek een zeer prominente rol in beleidsontwikkelingen. Onderzoekers en beleidsmakers dachten dat het integratieprobleem maakbaar was, mits het rationeel werd benaderd. Maar de hechte relatie tussen een beperkte kring van gelijkgestemde onderzoekers en beleidsmakers verhinderde een serieuze overweging van alternatieve beleidsmodellen. Deze technocratische vervlechting van onderzoek en beleid lijkt in de voorbije tien jaar steeds meer te zijn omgeslagen in politiek cynisme over onderzoek en in selectief, vaak instrumenteel gebruik van wetenschappelijk onderzoek. Terwijl kritische geluiden van onder meer de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid genegeerd worden, neemt het gebruik toe van meer instrumenteel onderzoek van onder andere het Sociaal en Cultureel Planbureau.

Het huidige integratiedebat gaat niet eens zozeer over de integratie van migranten, maar over het `herverbeelden' van de Nederlandse gemeenschap. Het boek van Paul Scheffer `Het Land van Aankomst' illustreert dit, aldus Scholten. Er worden grote woorden gebruikt over `dé Nederlandse identiteit' en over gevoelens van onzekerheid bij autochtone Nederlanders. Die grote woorden worden echter vaak geprojecteerd op het integratievraagstuk, waarbij de noodzaak tot integratie van migranten de behoefte symboliseert aan sociale cohesie en identiteitsbehoud in de samenleving in zijn geheel.

Tegenover politiek cynisme en technocratisch denken over onderzoek bepleit Scholten een derde weg. Onderzoekers kunnen de oplossing van zulke weerbarstige beleidsthema's dichterbij brengen door kritisch te reflecteren op fundamentele beleidsveronderstellingen en beleidsalternatieven systematisch in kaart te brengen. Van onderzoekers vergt dit dat zij niet langer hun eigen model opleggen maar meerdere modellen onderzoeken, en van beleidsmakers dat zij zich ook openstellen voor kritische en soms onwelkome geluiden vanuit de wetenschap. Op die manier helpen onderzoekers de woorden van vier decennia integratiedebat omzetten in daden die kunnen leiden tot een beter integratiebeleid.

Noot voor de pers:

Peter Scholten is Universitair Docent Bestuurssociologie aan de Universiteit Twente.

Zijn proefschrift Constructing Immigrant Policies. Research-policy relations and immigrant integration in the Netherlands (1970-2004) is op aanvraag verkrijgbaar. Contactpersoon Universiteit Twente, afdeling Communicatie: drs. Berend Meijering, 053-489 4385, b.meijering@utwente.nl

Top
Laatst gewijzigd op 15-01-2008 12:32:15 door Webmaster