ChristenUnie
Wetenschappelijk Instituut
Verslag mini-symposium: Duurzaamheid gewaardeerd
vrijdag 25 januari 2008 17:19 Graag een groter symposium! Die
conclusie trok dagvoorzitter Jan van der Stoep uit het druk bezochte
minisymposium Duurzaamheid gewaardeerd, vrijdagmiddag 18 januari jl.
in Amersfoort. In onderstaande bericht doet Rob Nijhoff uitgebreid
verslag van het succesvolle symposium. Ook kunt u hier de
powerpointpresentatie van Prof. Van Egmond downloaden, waarom veel
bezoekers hebben verzocht.
Welk waardenpatroon stimuleert duurzaam gedrag?
Een verslag door Rob Nijhoff
Dagvoorzitter Jan van der Stoep opende het symposium door aandacht te
vragen voor het `Noachitisch verbond' dat God heeft `met alle levende
wezens op aarde': blijkens Genesis 9 bekommert God zich niet alleen om
de mensheid. Namens het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie
presenteerden Rob Nijhoff en Cors Visser twee essays, `Een groene
Bijbel?' en `Reken je groen?' (download hier en hier) Esmé Wiegman met
milieuzaken in haar portefeuille als ChristenUnie Tweede Kamerlid,
bezocht eind 2007 `Bali'. Zij onderstreepte de onlosmakelijkheid van
duurzaamheid en gerechtigheid, en zocht naar daadkracht en keuzes bij
het kabinet. Prof. dr. Klaas van Egmond betoogde de noodzaak van een
gebalanceerd, niet eenzijdig waardenpakket voor een duurzame wereld.
Hoe groen is de Bijbel? Op die vraag gaf Rob Nijhoff een dubbel
antwoord. De bijbel gaat primair over verzoening, dat is de `rode
draad'; vergroening is dus hoogstens secundair, een mogelijk gevolg
van keuzes die christenen maken in hun eigen cirkel van
verantwoordelijkheden. Tegelijk laat zich de rol van de mens op aarde
nog altijd vanuit het `bouwen en bewaren' typeren als een pachter of
`rentmeester', verantwoordelijk voor het voorraadbeheer van het
eindige bestand aan grondstoffen, frisse lucht en drinkbaar water.
Sterker: wie zijn levenssfeer met dankzegging en gebed wil wijden aan
de Gever van alle goeds, kan moeilijk ondertussen verwoestend blijven
omgaan met Zijn flora en fauna.
Na dit vertrek vanuit `rentmeesterschap' en `wijding' introduceerde
Cors Visser een `waardeafwegingskader' dat helpt om in een
besluitvormingsproces de verschillende waarden, dimensies en
afwegingen te benoemen die een keuze tot duurzaam of minder duurzaam
maken. In zijn essay `Reken je groen' gaat het hem dus niet om het
rekenen, maar om het expliciet ter sprake brengen. Het gaat immers
niet eendimensionaal alleen om biodiversiteit of vervuiling
(`planet'), maar net zo goed om gezondheid en welzijn (`people') en
mondiale economische ontwikkeling, armoedevermindering (`prosperity').
Zeker de overheid moet in haar besluitvoming oog hebben voor zowel
korte als lange termijn, maar de gevolgen van ingrijpen ook afwegen
tegen de gevolgen van niet-ingrijpen.
Esmé Wiegman verwees in haar waarderende reactie op beide essays onder
meer naar prof. Rotmans (EUR) die onlangs signaleerde hoe weinig
verbonden burgers zich voelen met ruimte en landschap. Tegenover
dergelijke vervreemding en desintegratie kan bijbelse doordenking
voeding geven aan politieke inbreng die inzet bij `verbinden', in
allerlei opzichten. In het waardeafwegingskader van Cors Visser
herkende ze de zinvolle benadering die rond biotechnologie is ingezet
in Toetsen en begrenzen (2000). Vervolgens komt wel de politieke
vertaling: `Uitgangspunt zou moeten zijn: het gelijke recht van elke
wereldburger op het duurzaam gebruik van de atmosfeer.'
Rechtvaardigheid, evenredigheid - mondiaal, tot in het meebeslissen
door betrokkenen toe.
Al naderen kilometerheffing, vliegtaks en vergroening van belastingen,
de ChristenUnie wil scherpere keuzes, en dreigt daarom ook
bijvoorbeeld de `kolentaks' van GroenLinks te gaan steunen.
Anderzijds, het stellen van (kwantitatieve) doelen zonder criteria
leidt tot ontbossing en andere ongewenste neveneffecten. Dus: heilige
verontwaardiging is een goede prikkel, maar die moet wel leiden tot
een verstandig afwegen aan de hand van goed gekozen criteria, en
uiteindelijk tot expliciete keuzes. Niet alleen door de overheid, ook
bij de burger.
Flamboyant plaatste prof. Klaas van Egmond tenslotte de
waarde-oriëntaties die je nu zoal in Nederland tegenkomt (`zorgzamen',
`hedonisten', `geëngageerden', enz.) tegen het décor van een
cirkelende wereldgeschiedenis: cultuurfilosofisch spiralen de leidende
culturen in de wereld heen en weer tussen een meer geestelijke
gerichtheid (Homerus, Augustinus) en een meer materiële (Epicurus,
Thatcherisme), tussen diversiteit (het Romeinse Rijk na Julius Caesar)
en uniformiteit (de Middeleeuwen). Ideaal zou zijn om positie te
kiezen, niet extreem richting één van die vier polen (het geestelijke,
materiële, diverse en verbindende), maar juist in het midden, of
liever: door zoveel mogelijk van deze verschillende aspecten
evenwichtig recht te doen. Voor de overheid bepleitte hij daarom ook
een anticyclisch, Keynesiaans beleid: als de samenleving eenzijdig
economisch denkt, moet de overheid juist `planet' en `people' naar
voren halen, en andersom.
Zaalreacties op alle sprekers betroffen onder andere de herkomst van
het begrip `duurzaamheid'; de (nu nog ontbrekende) samenhang tussen
beide essays; de verfindustrie die zich uit Nederland weggepest voelt,
terwijl juist verf de levensduur van zaken verlengt; hoe het
hindelijke korte termijn-karaker van de politiek tegen te gaan, en het
grillige subsidiebeleid waarmee de overheid zich opstelt als
onbetrouwbare partner; een grotere focus op armoede; en het probleem
van nog niet al te duurzame vleugels in de ChristenUnie-achterban
zelf. Aan de bar werd nog lang na afsluiting van het slotpanel
doorgepraat - en dat onderstreepte de behoefte aan een breder opgezet
vervolg, die dagvoorzitter Jan van der Stoep in zijn slotwoorden
signaleerde.
KLIK HIER om de powerpointpresentatie van prof. Van Egmond te
downloaden.
Zie het origineel