NOS, Met het oog op morgen, Radio 1
Radio / TV-interview | 18-01-2008
Minister-president Balkenende, na afloop van de wekelijkse
ministerraad, over de koranfilm van Tweede Kamerlid Wilders.
SLOTBOOM:
Is het niet raar om te praten over een film die er nog helemaal niet
is?
BALKENENDE:
Wat de film zelf zal brengen weten we dus niet. Dat is ook de grote
onbekende. Maar ik begrijp wel dat er veel over gesproken wordt. En de
discussie ging de afgelopen dagen vooral over de vraag: wat zien we
als signalen in binnen- en buitenland.
SLOTBOOM:
Heeft u signalen gekregen?
BALKENENDE:
Ja, bijvoorbeeld collega Verhagen was deze week in Madrid bij een
internationale conferentie. En dan merk je dat er toch intensief over
Nederland wordt gesproken. Maar ook in Nederland zelf.
SLOTBOOM:
Wat zijn dat dan voor signalen?
BALKENENDE:
Sowieso de zorg van: komt er een film en hoe wordt met ons geloof
omgesprongen. En dat ligt gewoon heel erg gevoelig. En dat wordt ook
zo naar voren gebracht. En daar is zorg over. Het heeft gewoon te
maken met respect voor een godsdienst.
SLOTBOOM:
U deed in uw persconferentie ook een oproep aan iedereen om
verantwoord om te gaan in deze kwestie. Is dat een oproep aan Wilders?
BALKENENDE:
Het is een oproep aan iedereen. Zowel diegene die uitlatingen doen,
maar net zo goed degene die reageren. Ik zie natuurlijk ook wel dat er
reacties zijn die soms doorschieten van de ene of de andere kant. En
ik heb veel liever een situatie dat wij elkaar zoeken in de dialoog.
Dat problemen gewoon keihard worden besproken. Maar dat we wel het
gesprek met elkaar zoeken, dat er argumenten worden gewisseld. In
plaats van dat we een situatie hebben dat alles verwijderd. En dat
lijkt het toch een beetje te gaan worden.
SLOTBOOM:
Moet je niet gewoon zeggen: luister eens, hoe kwetsend iets ook kan
zijn, in Nederland heb je nu eenmaal vrijheid van meningsuiting? En
het is heel vervelend dat mensen daardoor gekwetst worden, maar die
Wilders moet gewoon doen in die film wat hij wil.
BALKENENDE:
Dat zou betekenen, de ongelimiteerde vrijheid, op zich heeft ook de
heer Wilders het recht om een film te maken. Er is geen juridische
belemmering die dat in de weg staat. Dat is onze rechtsorde. En pas
wanneer er sprake is van een uitzending van productie dan kun je
kijken of de rechten dan nog relevant zijn. Dat moet dan worden
bekeken. Maar er speelt nog iets anders en dat is de vraag: juist
omdat je zoveel vrijheid hebt hoe ga je dan met die vrijheid om? En
wat betekent de uitlating die je zou doen in de richting van anderen?
En dat debat is natuurlijk niet nieuw. Afgelopen jaar heb ik
regelmatig dat soort debatten gehad en andere leden van het kabinet.
We hebben het toen ook gehad over een verbod op de koran. Om een
voorbeeld te noemen. Of om een grote groep in Nederland weg te zetten
als de moslims. En toen heb ik ook dat debat met hem gevoerd van wat
is nu eigenlijk het beeld dat je hebt van de toekomst van je land? En
om die vraag gaat het. En dat komt dan nu weer terug.
SLOTBOOM:
Je kan ook redeneren dat het heel erg is om gekwetst te worden, maar
ja dat hoort er nu eenmaal bij. Ik bedoel, het is niet leuk maar je
kan natuurlijk ook die andere kant bekijken. Want u zegt net: die
signalen die er komen vanuit het buitenland. We weten wat er is
gebeurd met die Deense cartoonrellen. Het is allemaal een hele
serieuze kwestie. Maar ja, dat hoort nu eenmaal bij democratie.
BALKENENDE:
Is het ook niet een voorbeeld van goed burgerschap om je bewust te
zijn van wat jouw woorden voor andere mensen kunnen betekenen? Dat je
soms dingen kunt zeggen die misschien wel eens nodeloos hard kunnen
zijn voor een geloof, voor een bevolkingsgroep? En de vraag is of je
er met elkaar zo veel mee op schiet. Het is mijn vaste overtuiging dat
je problemen met elkaar gewoon moet bespreken, dat er stevig kritiek
geuit mag worden. Dat past ook, maar dan wel volgens onze spelregels.
En dan kun je nog zoveel dingen zeggen, maar hou toch een beetje
rekening met anderen. Ik vind dat helemaal geen schande.
SLOTBOOM:
Als ik u vraag: is het een oproep aan Wilders, dan zegt u: nee, het is
een oproep aan iedereen. Maar die woorden die u net sprak, zijn
eigenlijk rechtstreeks gericht aan Wilders.
BALKENENDE:
Dat heb ik nu al zo lang ik premier ben en ook al daarvoor heb ik
altijd aangegeven dat vrijheid en verantwoordelijkheid samen gaan. Dat
is mijn vaste overtuiging. En waarom zeg ik dat? We hebben in
Nederland een historie waarin we juist ook weten wat het belang is van
tolerantie, van respect, van verdraagzaamheid, van begrip over en
weer, van wederzijdse verantwoordelijkheid. Ik vind dat dat Nederland
ook sterk maakt. En wanneer je een toestand krijgt in een land waarin
groepen tegenover elkaar komen te staan, waarin de dialoog niet wordt
gezocht maar alleen maar praten over anderen en niet met elkaar, dan
vind ik dat een onwenselijke ontwikkeling. Dan zeg ik dat. En of dat
nu de heer Wilders is of iemand anders. Dat doet niet ter zake.
SLOTBOOM:
We hebben het over een film die er nog niet eens is. Roepen we niet de
Deense cartoonrellen over onszelf af? Want het kabinet reageert, u
gaat er nu uitgebreid op in.
BALKENENDE:
Nee, dat is ook zo. Maar u stelt me natuurlijk ook de vraag. En ik heb
ook zelf in een persconferentie aangegeven dat, daar is ook aanleiding
voor ...
SLOTBOOM:
Maar u vond nu het moment om aan te geven wat u er van vindt?
BALKENENDE:
Ja, omdat als ik nu zie hoe discussie in binnen- en buitenland lopen,
dan is er alle aanleiding om aan te geven van waar staan we op het
ogenblik.
SLOTBOOM:
Het is een ernstige kwestie? U ziet dit als iets wat nog niet vaak is
voorgekomen.
BALKENENDE:
Dit is een hele forse. En dat zie je natuurlijk ook uit de signalen
die we krijgen, juist ook uit andere landen. En daar sluit ik mijn
ogen bepaald niet voor. Ik vind het noodzakelijk dat we dit onder ogen
moeten zien. En dat mag ook van ons worden verwacht.
SLOTBOOM:
Waarom belt u zo'n Wilders niet een keertje op en vraagt u: wat staat
er te gebeuren?
BALKENENDE:
Natuurlijk heet het kabinet wel contact gehad met de heer Wilders. Dat
is ook bekend.
SLOTBOOM:
Ja, het kabinet. Waarom doet u dat niet zelf?
BALKENENDE:
Omdat degene die dan een eerste verantwoordelijkheid hebben, die
zoeken ook een natuurlijk aanknopingspunt.
SLOTBOOM:
U bent de premier van het land.
BALKENENDE:
De heer Wilders weet heel goed hoe ik erover denk. We hebben genoeg
met elkaar gedebatteerd. En dan is het ook heel goed dat leden van het
kabinet dan ook spreken met de heer Wilders over de vraag: natuurlijk
het recht is onverlet om dingen te doen. Alleen mogen we u op een
aantal consequenties wijzen. Dat hoort ook bij een rol die een
bewindspersoon heeft. Vervolgens is het aan de heer Wilders zelf om
uit te maken wat hij wel of niet doet. De vrijheid heeft hij, maar hij
heeft wel te maken met mogelijke consequenties.
SLOTBOOM:
Heeft u of andere leden aan hem gevraagd om van tevoren te melden
wanneer die film wordt uitgezonden?
BALKENENDE:
Nee, die vraag is natuurlijk niet gesteld.
SLOTBOOM:
Is dat niet handig om te weten? Zo voorkomt u dat u overvallen wordt
en dat het ineens te zien is.
BALKENENDE:
Dat is zijn recht.
SLOTBOOM:
Maar u kunt het toch vragen. Dat is ook handig voor de beveiliging van
hem zelf.
BALKENENDE:
Ja, maar voor zover het beveiligingsaspecten zijn, kan ik daar sowieso
geen mededelingen over doen. Want dat hoort niet ineens.
SLOTBOOM:
Nee, dat snap ik.
BALKENENDE:
Kijk, het is natuurlijk zo dat wanneer personen worden beveiligd, dan
wordt met alles rekening gehouden. Dat leent zich helemaal niet om
daar in het publiek over te spreken.
SLOTBOOM:
Maar kunnen we rekening houden dat op het moment dat die film wordt
uitgezonden dat het kabinet onmiddellijk bij wijze van spreken overleg
heeft en met een reactie komt? Niet alleen naar het binnenland, maar
ook bijvoorbeeld richting die ambassades?
BALKENENDE:
Dat is ook weer even afhankelijk van wat daar uit zal gaan komen. Met
ander woorden, de boodschap zal bepalend zijn hoe het kabinet gaat
reageren. Dat zul je toch moeten afwachten.
SLOTBOOM:
Ja, wie weet is het een hele rustige film.
BALKENENDE:
Dat moeten we afwachten.
SLOTBOOM:
Of het is gewoon een film waarin zijn bekende standpunten komen en is
er een heleboel gedoe om niets.
BALKENENDE:
Liever dat we de zaken goed voorbereiden dan wanneer we te laat worden
verrast.
SLOTBOOM:
We gaan het zien. Bedankt voor het gesprek.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, MT)
Ministerie van Algemene Zaken