Schilderijen van Carla Klein, Antonietta Peeters en Esther Tielemans

15/01/2008 09:30



Stedelijk Museum Schiedam



Schiedam, 15 januari 2008

Skylines

Schilderijen van Carla Klein, Antonietta Peeters en Esther Tielemans

20 januari - 6 april 2008

Op de tentoonstelling Skylines in het Stedelijk Museum Schiedam halen drie Nederlandse schilders de horizon dichterbij. Carla Klein, Antonietta Peeters en Esther Tielemans maken landschappen van formaat. Skylines laat een royale keuze zien uit hun werk van de laatste jaren. Dit bestaat vooral uit panoramische vergezichten, met een opvallend on-Nederlands karakter. Verschillend van onze polders, verschijnt het landschap hier als een grillige, uitgestrekte en desolate vlakte. Of het wordt juist overwoekerd door een kleurrijke, overdadige en sensuele natuur. Toch komen deze landschappen niet altijd van ver. In een enkel geval is de kunstenaar er speciaal voor op reis geweest, zoals Carla Klein, die in Amerika het grootse en ondoorgrondelijke Salt Lake Desert doorkruiste. Maar voor elk doek geldt dat het is geschilderd thuis in het atelier, met gebruikmaking van handzame reproducties: variërend van foto's, computer- of filmbeelden tot vergezichten op ansichtkaarten of plaatjes uit tijdschriften. Al die verschillende beelden van de natuur beïnvloeden het geschilderde landschap in de 21ste eeuw net zo sterk als de buitenwereld zelf. Skylines verkent dan ook het territorium aan beide zijden van de horizon: het onberekenbare gebied waar het echte en artificiële in elkaar overgaan.

Esther Tielemans
De paradijselijke landschappen van Esther Tielemans (1976, Helmond) zijn onontkoombaar als billboardreclames. Ze verleiden de bezoeker en sluiten hem in. Met hoogglanzende epoxyhars schildert Tielemans monochrome vlakken tussen een weelde aan tropische planten. Die blinkende partijen lijken op waterspiegels: een zwarte vijver in giftig gekleurd gebied of een knalblauw zwembad in een achtertuin. Tielemans manipuleert de illusie. In het werk Mirroring in Water uit 2003 combineert zij voor het eerst geschilderde spiegelingen met echte. Het is een tweeluik waarvan één helft op de vloer ligt, horizontaal als een waterspiegel. Gestileerde rietstengels vormen elkaars geschilderde tegenbeeld, maar het water weerkaatst ook de museumzaal en de bezoeker.

Mirroring in Water markeert een ontwikkeling die op Skylines voor het eerst wordt getoond. Tussen 2003 en 2008 verandert het schilderij bij Tielemans in een scherm van bespiegelingen. De werken zijn geschilderd op panelen, die als decorstukken in de ruimte kunnen staan. Het publiek stapt in het kunstlandschap. Maar het kan ook andersom: in het nieuwste werk schuiven de schilderijen zelf uit het platte vlak naar voren, de museumzaal in, als een ruimtelijke reeks computervensters. Terwijl de natuur in Tielemans' versie bij uitstek een menselijke constructie is, even glamoureus als virtueel, en in die mix van natuur en cultuur zichtbaar onszelf weerspiegelt, zetten de vergezichten van Carla Klein het publiek juist op afstand.

Carla Klein
Bij Klein (1970, Zwolle) is het landschap groots en ondoorgrondelijk. Haar recente werk toont de neerslag van een reis door Amerika, naar Salt Lake Desert in Utah. De cadans van het reizen door een onafzienbaar gebied resoneert in de monumentale doeken die zij heeft geschilderd naar onderweg gemaakte foto's. Dominant is een beperkt palet van ingetogen kleuren. Grijs, blauw en wit strekken zich uit in vele nuances, soms voorzien van een hard zwart accent: de rand van een voorruit of zijspiegel, want de contouren van de auto en het bereik van de fotocamera zijn medebepalend voor dit uitzicht. Behalve de werkelijkheid en haar waarneming daarvan, verkent Klein de fotografische weergave van het landschap. Die drievoudige bezinning, op de werkelijkheid, de waarneming en de weergave ervan, komt samen op het doek: in een superieure schilderkunstige reflectie. Binnen het raamwerk ontvouwt het landschap zich als een verre vlakte. Het is één met de elementen, groter dan wij. De schaal van de schilderijen en hun dynamische compositie, met wolkenluchten die voort lijken te ijlen naar het verschiet, zorgen ervoor dat de toeschouwer wordt meegezogen in een geraffineerd spel met het perspectief.

Antonietta Peeters
Antonietta Peeters (1967, Goirle) onderzoekt eveneens fotografische en schilderkunstige aspecten van het landschap, maar de bergen, rivieren en meren die bij haar vaak door een nachtzwarte duisternis worden overvallen, verbeelden ook een innerlijke natuur. Over het kronkelende silhouet van de bergen waart een mist van romantische sensaties, zij het ingetoomd, en nauw geregisseerd. Peeters' landschappen zijn ontleend aan collages van geabstraheerde ansichtkaarten, waarop ze met zwarte stift de ruimtelijke suggestie heeft uitgevlakt. Hoge bergen verrijzen nu als zwarte massa boven een blauw meer. En dit beeld kan omklappen als een speelkaart, met de horizon als scharnier. Dan doemt eenzelfde zwarte massa ineens op ónder de blauwe hemel, als strand of rotskust. Bovendien heeft het landschap bij Peeters behalve een boven- en onderkant ook omlijnde zijkanten. Op één en hetzelfde doek vermenigvuldigt het landschap zich bij haar tot twee, vier, zes of acht doorzichten ineen: een ode aan de veranderlijkheid van de natuur en het onuitputtelijk vermogen van de schilderkunst.

Winkel
Bij de tentoonstelling verschijnt een vouwblad met uitgebreide informatie over het werk van de drie deelnemers. In de museumwinkel zijn eerder over hun werk gepubliceerde boeken verkrijgbaar.





http://www.stedelijkmuseumschiedam.nl