Universiteit Maastricht

Universiteit Maastricht
Persbericht
21 januari 2008

Eerste publicatie uniek wetenschappelijk experiment 'Speel je Rijk' Altruïstisch straffen blijkt goed doordacht proces, geen impuls

Een uniek wetenschappelijk experiment, dat in 2004 in samenwerking met VPRO's Noorderlicht werd gedraaid op het internet, levert nu de eerste wetenschappelijke publicatie op in het tijdschrift Proceedings of the Royal Society - B. De belangrijkste conclusie: mensen zijn alleen geneigd free-riders te straffen in het dagelijks leven als dat hen zelf niet te veel 'kost' en het tegelijkertijd veel effect heeft op de gestrafte. Factoren als leeftijd, opleidingsniveau, religie en politieke voorkeur spelen in dit gedrag geen rol. Wel blijkt dat studenten, of 'jonge mensen in opleiding' egoïstischer handelen dan anderen.

De publicatie 'The economics of altruistic punishment and the maintenance of cooperation' is van de hand van prof. dr. Arno Riedl, experimenteel econoom aan de Universiteit Maastricht, en dr. Martijn Egas, evolutiebioloog aan de Universiteit van Amsterdam. Samen bedachten ze het experiment 'Speel je rijk'. Bijna duizend deelnemers konden via internet deelnemen aan een experiment waarbij ze echt geld konden verdienen. Doel was te onderzoeken hoe coöperatief gedrag werkt en onder welke omstandigheden mensen geneigd zijn elkaar te 'straffen' of corrigeren. Om dit gedrag zo natuurgetrouw mogelijk te kunnen onderzoeken, was het nodig de deelnemers om keiharde euro's te laten spelen. Daarnaast was het experiment bijzonder door de grote groep deelnemers en de grote diversiteit in hun achtergronden. Veel wetenschappelijk experimenteel onderzoek wordt gedaan met studentenpopulaties. Riedl en Egas kunnen op basis van dit onderzoek zeggen dat er geen grote verschillen zijn met hoe studenten zich gedragen ten opzichte van niet-studenten: Goed nieuws voor alle wetenschappelijk onderzoekers die met studenten werken. Tot slot was ook bijzonder dat de strafvormen werden gevarieerd. De ene keer was het goedkoper en effectiever iemand te corrigeren dan de andere. Hieruit bleek dat mensen wel geneigd zijn een ander op een kostbare manier te corrigeren zelfs als het hun zelf geen voordeel oplevert (dit wordt 'altruistisch straffen' genoemd) maar dat het wel zo moet zijn dat het corrigeren niet te veel kost en het effect groot is. Arno Riedl: 'De economie is gebaat bij coöperatief gedrag tussen mensen. Wat brengt mensen, die in principe egoïstisch van aard zijn, ertoe om desondanks coöperatief gedrag te vertonen? En hoe houd je dat in stand en til je het naar een hoger niveau? In 2002 publiceerde Nature een artikel met de strekking dat altruïstisch straffen tussen individuen altijd werkt. Wij hebben aangetoond dat dat vooral afhangt van de omstandigheden. Straffen blijkt ook niet zozeer een emotionele impuls te zijn vanuit je moreel instinct, maar is meer een cognitief goed doordacht proces, waarbij kosten en baten worden afgewogen. Praktijksituaties waarin deze principes zichtbaar worden, zijn bijvoorbeeld gedrag van automobilisten in files, of wanneer iemand een medemens op straat aanspreekt op asociaal gedrag. Dit onderzoek is gebaseerd op de wetenschappelijke speltheorie; een analyse van de strategieën die spelers moeten volgen voor een optimaal resultaat. Denk aan tennissers of schakers, of handelspartners en naties in een conflict. Speltheorie is van oorsprong een economisch begrip, maar werd succesvol gebruikt bij het bepalen van militaire strategieën in bijvoorbeeld de Koude Oorlog. Evolutiebiologen gebruiken de speltheorie tegenwoordig ook voor de analyse van evolutie van gedrag, in dit geval onder welke omstandigheden altruïstisch gedrag bij mensen kan ontstaan.

Deze publicatie is sinds 16 januari on-line te raadplegen via http://journals.royalsociety.org/content/r046t07g67845j06/

Noot voor de pers:
Voor meer informatie over de inhoud van dit persbericht kunt u terecht bij prof. dr. Arno Riedl, tel. 043 3884982, e-mail a.riedl@algec.unimaas.nl De afdeling Communicatie & Relatiebeheer van de UM is bereikbaar via 043 388 5222, e-mail pers@bu.unimaas.nl. Voor urgente zaken buiten kantooruren: 06 4602 4992. De persberichten van de Universiteit Maastricht staan op internet: http://www.pers.unimaas.nl/ Zie ook het Research Magazine voor meer interessant onderzoek aan de UM: http://www.unimaas.nl/researchmagazine

Leading in Learning
Based in Europe, focused on the world. Maastricht University is a stimulating environment. Where research and teaching are complementary. Where innovation is our focus. Where talent can flourish. A truly student oriented research university.