Maak specialist eigenaar van ziekenhuis

24/01/2008 09:49



Roland Berger Strategy Consultants




- Persbericht -

Roland Berger: maatschapmodel belemmert ondernemerschap ziekenhuizen Maak specialist eigenaar van ziekenhuis

Amsterdam, donderdag 24 januari 2008 - Toenemende marktwerking in de zorg vraagt om nieuwe organisatiemodellen voor ziekenhuizen. Alleen dan kan de kwaliteit van zorg omhoog en kunnen de kosten worden verlaagd. Door specialisten mede-eigenaar te maken, wordt hun belang vergroot van het goed functioneren van de eigen maatschap naar het ziekenhuis als geheel. Dit zegt Roland Berger Strategy Consultants vandaag op basis van een vergelijking tussen mogelijke organisatievormen in de zorg.

Het gemiddelde Nederlandse ziekenhuis bestaat uit meerdere organisaties: maatschappen van specialisten en het ziekenhuis zelf. "De maatschappen zijn verantwoordelijk voor hun eigen specialisme, een eigen medische deelgebied, waardoor doelstellingen niet altijd gelijk zijn aan die van andere maatschappen of van het totale ziekenhuis," vertelt Robin Alma, mede-oprichter van het Amsterdamse Healthcare Competence Center van Roland Berger. "Hierdoor komt het regelmatig voor dat beslissingen worden genomen die voor het ziekenhuis niet optimaal zijn."

Investeringen stranden
"Stel bijvoorbeeld dat door vergrijzing de vraag naar orthopedie stijgt. Het ziekenhuis wil aan deze toenemende vraag tegemoet komen en wil hierin meer investeren. Voor de andere specialisten kan dit ongunstig zijn, omdat dit ten koste kan gaan van de investeringsruimte van hun specialisme. De investering heeft weliswaar significante meerwaarde voor het ziekenhuis als geheel, maar omdat deze voor de specialistische maatschappen niet belangrijk is, wordt een dergelijke investering vaak afgeblazen," vervolgt Alma.

Daarnaast is het volgens Roland Berger niet goed mogelijk om de beloning van de specialist in verhouding te stellen tot zijn of haar waarde voor het ziekenhuis. "De 'maten' zijn niet in loondienst van het ziekenhuis. Ziekenhuizen kunnen hierdoor vrijwel geen kwaliteit- of efficiëntieprikkels loslaten op de medici. Dit is geen onwil van de betrokkenen, maar een logisch gevolg van de huidige structuur binnen Nederlandse ziekenhuizen," verklaart Alma.

Andere organisatiemodellen
Ervaringen in andere industrieën leveren inzicht in alternatieve organisatievormen die de kwaliteit en efficiency van ziekenhuizen kunnen vergroten. Roland Berger vergeleek vier alternatieve organisatiemodellen voor ziekenhuizen met het maatschapmodel: het model van de werknemer, de mede-eigenaar, de freelancer en de zelfstandige.

In het loondienstmodel levert de specialist als werknemer van een ziekenhuis zeggenschap in en bepaalt het ziekenhuis de werkzaamheden en beloningsstructuur van de specialisten. Alma: "Echter, in de praktijk blijven de specialisten een belangrijk machtsblok en hun agenda hoeft niet op één lijn te liggen met die van het management van het ziekenhuis; de impact van het ziekenhuis op de werkwijze van de specialisten zal daarom beperkt blijven."

Een tweede model is dat van de specialist als mede-eigenaar, waarbij hij een pakket aandelen in het totale ziekenhuis bezit. "Binnen dienstverleners - en dat is een ziekenhuis ook - is het gebruikelijk dat de professionals mede-eigenaar zijn van het bedrijf," aldus Alma. "Omdat je mede-eigenaar bent, ben je medeverantwoordelijk voor de totale bedrijfsvoering. Je moet dus wel samenwerken in het ontwikkelen van een eenduidige visie en strategie. Bij investeringsbeslissingen weegt het grote plaatje vervolgens zwaarder dan alleen het belang van jouw subafdeling."

Daarnaast wijst Roland Berger op het feit dat de mede-eigenaar geprikkeld wordt om goed te presteren. "Zijn inkomen is immers medeafhankelijk van de winst van het gehele bedrijf."

Binnen het model van de specialist als freelancer kunnen ziekenhuizen capaciteit inkopen bij een pool van specialisten. Ziekenhuizen selecteren vervolgens het aanbod van medici op de verhouding tussen prijs en kwaliteit. Alma: "Dit model doet denken aan het huidige maatschapmodel zonder toelatingsovereenkomst, alleen zijn er aanmerkelijk meer prikkels om te excelleren als specialist."

Het omgekeerde model is dat van de zelfstandig specialist. Hierbij kiest de patiënt bij een behandeling voor een specifieke arts. De arts koopt vervolgens capaciteit in bij het ziekenhuis. Bij beide modellen worden zowel de (individuele) specialist als het ziekenhuis gedwongen om efficiëntie en kwaliteit te verhogen. De leidende partij wordt namelijk door de markt (patiënten en zorgverzekeraars) gestimuleerd om effectief te werken, waarna deze de 'ondersteunende' partij scherp houdt.

Hoge impact en praktische uitvoerbaarheid
In theorie is de impact het hoogst bij zowel het freelancers-model als het zelfstandige-model, zo blijkt uit de analyse van Roland Berger. In een concurrerende markt hebben alle partijen een drijfveer om de kwaliteit te verhogen en de kosten te verlagen. "Tegelijkertijd zijn dit ook de meest complexe modellen qua uitvoering. Om deze modellen tot werkelijkheid te maken, moeten immers zowel ziekenhuizen, als specialisten en patiënten op een andere manier omgaan met het verlenen van en vragen naar zorg," aldus Alma. Het risico van fluctuaties in de ziekenhuisproductie neemt bijvoorbeeld sterk toe, hetgeen complexe aanpassingen in de kostenstructuur van ziekenhuizen vereist.

Alma: "Het model met de specialist als mede-eigenaar blijkt de beste combinatie van de juiste prikkels en complexiteit van implementatie. Om het model te kunnen implementeren, zal van het ziekenhuis een financiële waardering moeten worden vastgesteld, zodat specialisten zich tegen een realistisch bedrag kunnen inkopen. Tegelijkertijd is het nodig om een duidelijke bestuurs- en beloningsstructuur te ontwerpen. Hiervoor zijn verschillende modellen denkbaar."

Terugkerende elementen zijn dat de specialist zeggenschap heeft over de strategie van het ziekenhuis en dat in ieder geval een deel van zijn inkomen afhankelijk is van het financieel resultaat van het ziekenhuis. Het belangrijkste betreft volgens Alma de cultuuromslag die nodig is bij ziekenhuizen en specialisten. "Binnen de steeds verder gaande professionalisering van de zorg past het om ook zakelijk te kijken naar het belonen van prestaties."

Roland Berger Strategy Consultants
Roland Berger Strategy Consultants is een internationaal strategisch adviesbureau met circa 2.000 medewerkers in 34 kantoren verspreid over 23 landen. In Europa behoort de firma tot de top-3 van strategieadviseurs, wereldwijd tot de top-5. In het Nederlandse kantoor werken ruim 60 mensen. Zie ook www.rolandberger.nl.


- Einde bericht -





http://www.rolandberger.nl