Universiteit van Tilburg

17 januari 2008

Kosten vergrijzing voor gezondheidszorg verkeerd ingeschat

Inaugurele rede hoogleraar gezondheidseconomie Johan Polder

De gezondheidseconomie, een relatief nieuwe discipline binnen de wetenschap, is essentieel voor het maken van nieuw beleid in de gezondheidszorg. De zorgkosten van de vergrijzing worden bijvoorbeeld verkeerd ingeschat, betoogt Johan Polder in zijn inaugurele rede op 25 januari. Hij aanvaardt het hoogleraarsambt aan de Universiteit van Tilburg met de rede Veelkleurig grijs. Economische aspecten van volksgezondheid en zorg.

De gevolgen van de vergrijzing voor kosten van de gezondheidszorg zijn nog verre van duidelijk, meent bijzonder hoogleraar Economische aspecten van gezondheid en zorg Johan Polder. In zijn inaugurele rede Veelkleurig grijs vult hij een deel van dit grijze gebied alvast in, en geeft hij overblijvende knelpunten aan.

Een van de aannames die inmiddels is ontkracht binnen de gezondheidseconomie, is bijvoorbeeld dat de zorgkosten explosief toenemen met de vergrijzing. Onderzoek van Polder wijst namelijk uit dat de kostenstijging niet veroorzaakt wordt door hogere leeftijden op zichzelf, maar door het feit dat steeds meer mensen op latere leeftijd overlijden, waarbij in het laatste levensjaar de meeste kosten worden gemaakt. Het gaat dus eigenlijk om uitstel van de zorgkosten. Rekening houdend met dit effect, berekende Polder dat de invloed van de vergrijzing op de gezondheidszorg 17% goedkoper uitvalt dan gedacht.

Maar daarmee zijn we er nog niet, betoogt de hoogleraar. Vervolgens zou onderzocht moeten worden aan welke ziekten mensen dan minder snel overlijden, aan welke ziekten ze uiteindelijk wel overlijden en wat de kosten daarvan zijn. Daarnaast is bijvoorbeeld meer inzicht gewenst in verschillen tussen generaties wat betreft hun beroep op de gezondheidszorg en het effect van de voortschrijdende medische technologie op epidemiologische veranderingen.

Preventie kost geld
Een ander grijs gebied is de opbrengst van preventieve gezondheidszorg. Anders dan in het regeerakkoord wordt aangenomen, drukt preventieve zorg de zorgkosten niet, aldus Polder. Preventie kost geld, omdat gewonnen levensjaren extra zorgkosten met zich meebrengen. Aan de andere kant levert preventie ook weer maatschappelijk baten op: naast gezondheid gaat het om bijvoorbeeld een lager ziekteverzuim en hogere arbeidsproductiviteit. Ook die effecten zijn van belang voor het maken van goede beleidsbeslissingen over de gezondheidszorg.

Polder pleit verder voor een andere waardering van tijd. 'Tijd is geld' gaat in de zorg maar tot op zekere hoogte op: te veel tijdsbesparing leidt ertoe dat de ziel uit de zorg verdwijnt, zowel voor de zorgvrager als voor de zorgverlener.

Prof. dr. J.J. (Johan) Polder (1966, Dirksland) studeerde economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en promoveerde in 2001 op een studie naar de kosten van ziekte in Nederland. Sinds 2002 werkt hij bij het RIVM te Bilthoven als projectleider bij het Centrum Volksgezondheid Toekomst Verkenningen. Sinds 1 januari 2007 is hij voor één dag per week verbonden aan de Universiteit van Tilburg als hoogleraar Economische aspecten van gezondheid en zorg. Zijn leerstoel is een initiatief van het RIVM en Tranzo, het wetenschappelijk centrum voor transformatie in zorg en welzijn van de UvT. Samen met dr. Fons van der Lucht leidt Polder de vijfde Volksgezondheid Toekomst Verkenning van het RIVM, die in 2010 zal verschijnen.