29-01-2008
Rondetafelconferentie over adviesrol van academies van wetenschappen
Versterking adviesfunctie KNAW internationaal onderschreven
De rol van academies van wetenschappen als adviseur van de overheid
stond centraal op een internationale rondetafelconferentie die
gisteren plaatsvond in het Trippenhuis van de Koninklijke Nederlandse
Akademie van Wetenschappen. De presidenten van de Amerikaanse, Britse
en Chinese wetenschapsacademies deelden hier hun ervaringen met
overheidsadvisering met een select gezelschap van beleidsmakers en
wetenschappers.
Belangrijke conclusie uit de discussiebijeenkomst was dat academies
van wetenschappen voor de overheid van grote waarde zijn als bron van
onafhankelijke, wetenschappelijk onderbouwde adviezen. Omdat veel
wetenschappelijke en maatschappelijke vraagstukken ook wereldwijd
spelen is internationale samenwerking tussen academies onontbeerlijk.
In een slotreactie onderschreef minister Plasterk van OCW de inzet van
de KNAW om haar functie als wetenschappelijk adviseur van de overheid
te intensiveren.
De meeste academies van wetenschappen hechten, zoals de KNAW, grote
waarde aan hun adviesfunctie voor de regering. Hun adviezen hebben
betrekking op ontwikkelingen in de wetenschap - zoals de opkomst van
nieuwe gebieden -, over ethische kwesties of over maatschappelijke
vraagstukken zoals stamcelonderzoek of energievoorziening. De invloed
als adviseur verschilt echter per land, net als de wijze waarop
adviezen tot stand komen. Een cruciale vraag is hoe academies hun rol
als adviesorgaan kunnen waarmaken zonder concessies te doen aan hun
onafhankelijkheid en wetenschappelijke kwaliteit.
Om over overheidadvisering van gedachten te wisselen en van elkaars
ervaringen te leren organiseerde de KNAW op 28 januari jl. een
besloten, internationale rondetafelconferentie over dit onderwerp. De
bijeenkomst kwam tot stand in samenwerking met de InterAcademy Council
(IAC), het internationale adviesorgaan van wetenschapsacademies.
Hoofdgasten op de rondetafelconferentie waren invloedrijke
wetenschappers uit de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en China die
het gespreksthema inleidden vanuit hun ervaring als academiepresident.
Ralph Cicerone, president van de Amerikaanse Academy of Sciences
benadrukte het belang van politieke onafhankelijkheid van academies
van wetenschappen, waar Yongxiang Lu, president van de Chinese
wetenschapsacademie, een lans brak voor het vergroten van de politieke
invloed van academies. Martin Rees, president van de Britse Royal
Society, hield zijn gehoor voor dat academies financieel onafhankelijk
moeten zijn om hun taak goed te kunnen vervullen. Bruce Alberts,
president van de International Academy Council (IAC) en vanaf 1 maart
hoofdredacteur van Science, ging in op de waarde van 'wetenschap
zonder grenzen' voor de internationale gemeenschap.
Onder leiding van de Wageningse hoogleraar duurzame ontwikkeling Rudy
Rabbinge, zelf onder meer adviseur van de VN, ging vervolgens een
dertigtal deelnemers uit wetenschap en beleid met elkaar in debat over
voetangels en klemmen op het gebied van advisering. Rode draad in de
discussie was dat academies van wetenschappen bij uitstek geschikt
zijn om overheden vanuit een neutrale, onafhankelijke positie van
advies te dienen, op basis van actuele wetenschappelijke inzichten.
Internationale samenwerking tussen wetenschapsacademies is van groot
belang omdat vraagstukken zoals voedselvoorraden of klimaatverandering
overal ter wereld de aandacht eisen. Om een breder publiek kennis te
laten nemen van uitgebrachte adviezen en daarmee mogelijk de impact
daarvan te vergroten, zou het regel moeten worden toegankelijke
samenvattingen van adviesrapporten via internet beschikbaar te
stellen.
In een slotreactie op het debat betuigde minister Plasterk van OCW
zijn instemming met de koers die de KNAW heeft ingezet om haar rol als
adviseur van de overheid te versterken. Dit onder meer door snelheid
en samenhang van advisering en communicatie over adviezen te
verbeteren. De minister onderscheidde daarbij vier rollen voor de
Akademie: vanuit wetenschappelijke invalshoek adviseren over
maatschappelijke vraagstukken, fungeren als 'de stem van de
wetenschap', adviseren over het wetenschappelijk bestel - bijvoorbeeld
over de samenwerking tussen universiteiten, de opzet van
onderzoeksscholen, talentbeleid en de inzet van mensen en middelen -
en ten slotte het ook zelf uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek,
via de achttien KNAW-onderzoeksinstituten. De minister prees de KNAW
tot slot omdat de Akademie zich als geen ander inzet voor open access:
de vrije toegang tot wetenschappelijke informatie
De rondetafelconferentie over de adviesrol van wetenschapsacademies is
een van de activiteiten in het kader van het tweede eeuwfeest van de
KNAW.
Meer over de viering van 200 jaar KNAW vindt u op
http://www.knaw200.nl/.
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen