Top Management Briefing Insurance
toespraak | 29-01-2008 | Rotterdam, Staatssecretaris
Bijna een jaar geleden besloot ik om de overstap te maken van het
bedrijfsleven naar het ministerie van Financiën. En nog steeds vragen
ze mij in interviews of ik wel aan die overstap kan wennen. Ik kan u
geruststellen: dat gaat prima. Het is wennen om ineens in de
publiciteit te staan. Maar ook valt me op hoe goed alles voor je
geregeld wordt. Er lag een dik introductiedossier voor me klaar, ik
ben flink bijgespijkerd in de fiscaliteit en als ik om een notitie
ergens over vraag ligt die er binnen een dag. Als ondernemer moest ik
meer mijn eigen zaakjes regelen.
Natuurlijk, de verschillen zijn er, maar ik wil ze ook niet
overdrijven. De overheid en het bedrijfsleven zijn niet elkaars
tegengestelde. Mij valt juist op dat overheid, burgers en
bedrijfsleven naar elkaar toe bewegen. Dat wij steeds meer bereidheid
laten zien om gezamenlijk maatschappelijke problemen aan te pakken.
Ieder vanuit een eigen verantwoordelijkheid. Maar wel steeds meer
samen als partners. De relatie die we onderhouden wordt zo platter,
horizontaler. Wat mij betreft is horizontalisering de bepalende trend
voor onze relatie in de komende jaren.
Hoe maakt de Belastingdienst die horizontalisering concreet? Daar wil
ik vanavond dieper op ingaan. En ik doe dat aan de hand van de
veranderingen rond de aangifte Inkomstenbelasting. Particuliere
belastingplichtigen krijgen straks van de Belastingdienst een
vooringevulde aangifte. Dat lijkt allemaal niet zo bijzonder. De
gegevens die we hebben gaan we in de aangifte zetten. Maar in
werkelijkheid zetten we daarmee het hele aangifteproces op zijn kop.
Het gaat om een principieel andere benadering. Nu moet de
belastingplichtige de aangifte zelf doen. De gegevens die de
belastingplichtige aanlevert, houdt de Belastingdienst aan tegen de
eigen informatie. Die manier van werken gaat in feite uit van
wantrouwen. Want de Belastingdienst haalt contrainformatie binnen
omdat hij bang is dat de belastingplichtige anders de feiten niet
juist opgeeft. En die aanpak is ook niet erg efficiënt. Vooral zinloze
handelingen in het aangifteproces staan belastingplichtigen enorm
tegen. Waarom moeten ze nou als burger gegevens aanleveren die de
Belastingdienst al heeft? Dat voedt irritatie en werkt afhaakgedrag in
de hand.
Daarom gaan we het nu omdraaien. In plaats van alle kaarten tegen de
borst te houden, gaan we open kaart spelen met belastingplichtigen. We
laten zien welke gegevens we hebben. We maken zo een echte omslag van
werken vanuit wantrouwen naar werken vanuit vertrouwen. De aangifte
doen we samen. We weten door de steekproeven die we uitvoeren dat
verreweg het grootste deel van de belastingplichtigen hun
verplichtingen goed nakomen. En nu gaan we daar ook naar handelen. We
geven de feiten en vertrouwen erop dat de belastingplichtige waar
nodig de gegevens aanvult en corrigeert.
En natuurlijk weten we ook dat er belastingplichtigen zijn die hun
verplichtingen niet serieus nemen. Die groep blijven we corrigeren.
Ook als we gaan voorinvullen blijft het klassieke repressief toezicht
bestaan. Met dat toezicht willen we vooral verborgen geldstromen boven
water krijgen. In de aangifte vind je daarvoor geen
aangrijpingspunten. Het is daarom deels een kwestie van heel goed
digitaal rechercheren. En deels een kwestie van letterlijk de straat
op gaan. En dan moet u bijvoorbeeld denken aan interventie- en
vrijplaatsenteams. In die teams pakt de Belastingdienst samen met
andere handhavers vrijplaatsen en illegale en criminele activiteiten
aan.
Het uitgangspunt is dat we burgers die niet aan hun verplichtingen
willen voldoen harder willen aanpakken. Maar voor de anderen willen we
het juist zo makkelijk mogelijk maken. De vooringevulde aangifte gaat
burgers op termijn veel tijd en dus geld besparen. Het gaat om een
lastenverlichting van meer dan 3,5 miljoen uur en 25 miljoen euro. Dat
is geld dat de burgers op adviseurskosten kunnen besparen. De
vooringevulde aangifte zal er ook voor zorgen dat je als
belastingplichtige sneller zekerheid krijgt. De voorlopige aanslag is
door deze werkwijze overbodig. Als mensen akkoord geven, kunnen we de
definitieve aanslag direct vaststellen. Op basis van de bij ons
bekende gegevens kunnen we bovendien echt actief en op maat gaan
attenderen. Niet alleen over plichten, maar vooral ook over rechten.
Er is ons veel aan gelegen dat burgers het geld waar ze recht op
hebben echt krijgen en dat ze geen mogelijkheden onbenut laten.
Met onze plannen rond voorinvullen zijn we niet uniek. Het is een
moderniseringsslag die door Belastingdiensten overal ter wereld wordt
geleverd. De vooringevulde aangifte hebben ze al in landen als Chili,
Spanje, Estland en België. Je zou kunnen zeggen dat we op dit gebied
achterlopen. Maar we zijn bezig met een inhaalslag. En met "we" bedoel
ik in dit geval niet zozeer de Belastingdienst als wel de hele
overheid. Een paar jaar geleden zijn we gestart met de inrichting van
het stelsel van basisregistraties. We gaan werken met authentieke
gegevens die door één bron beheerd worden Daardoor gaat de kwaliteit
van de gegevenshuishouding van de overheid over de gehele linie
omhoog. Bovendien krijgt de burger de beschikking over een
persoonlijke internetpagina. Dat is een persoonlijk domein waarin de
burger kan zien welke gegevens de overheid van hem heeft. Daarin kan
hij ook zelf transacties doen. De vooringevulde aangifte passen we in
dat persoonlijk domein in. En dat betekent voor u dat u op termijn de
gegevens over verzekeringen niet meer naar de klanten toe hoeft te
sturen. De gegevens kunnen direct in het persoonlijk domein worden
geplaatst en daar door de burgers worden gevalideerd.
De vooringevulde aangifte gaat alleen goed werken als de kwaliteit van
de gegevens hoog is. Anders is het geen gemak maar een extra last. Dat
stelt hoge eisen aan gegevensleveranciers. Hogere dan nu. We kunnen
nog niet met voorinvullen beginnen, omdat de kwaliteit van de
gegevensstromen die we nu ontvangen nog niet voldoende is. Bovendien
moeten we er straks vroeger in het jaar over gaan beschikken. Daardoor
lijkt er een paradoxale situatie te ontstaan. De lastenverlichting
voor de een kun je alleen maar via een lastenverzwaring voor de ander
bereiken. Maar ik zeg met opzet lijkt. Want het is ook in uw belang
dat klanten goed worden bediend en dat de gegevens die u heeft
kloppen. Voor de verzekeringsbranche is het belangrijk als de burger
precies weet hoe groot zijn ruimte is voor aanvullende
pensioenvoorzieningen. We zijn ons er goed van bewust dat we
lastenverzwaring zoveel mogelijk moeten zien te voorkomen. Dat
betekent dat we alleen die gegevens vragen die u zelf ook aan uw
klanten zou leveren. De fiscale duiding, bijvoorbeeld de vraag in
hoeverre een hypotheek fiscaal aftrekbaar is, zullen we dan ook niet
bij hypotheekverstrekkers leggen. Dat blijft in de toekomst de
verantwoordelijkheid van de belastingplichtige.
We willen het ook met de gegevensleveranciers vooral samen doen. Als
partners dus. En ook dat is wezenlijk anders. Vroeger zouden we
ongetwijfeld direct gezegd hebben: deze gegevens hebben we nodig. We
leggen u de wettelijke verplichting op die ook op het juiste
kwaliteitsniveau te leveren. Vervolgens zouden we een heel
toezichtsapparaat optuigen om dat daadwerkelijk te gaan controleren.
Maar nu doen we het anders. We gaan om tafel zitten en hebben als
uitgangspunt dat we er samen voor moeten zorgen dat we van de
vooringevulde aangifte een succes maken. We sturen aan op individuele
samenwerkingsconvenanten in de verzekeringsbranche. Dat wil zeggen dat
we per gegevensleverancier kijken wat we willen hebben en hoe het moet
worden aangeleverd. We gaan geen vaste formats voorschrijven, maar
ervoor zorgen dat wij alle mogelijke formats technisch aankunnen. Ook
bij de gegevensleveranciers is het uitgangspunt vertrouwen. Dat
betekent dat we de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de
gegevens bij de leverancier zelf leggen. We sluiten aan bij
kwaliteitscontroles die de gegevensleverancier zelf al heeft
ingericht.
Het is goed om te zien dat het overleg tussen Belastingdienst en de
verzekeringsbranche over de vooringevulde aangifte zo constructief
verloopt. Als die bereidheid er is om samen deze kwaliteitsslag te
leveren, dan volgen de oplossingen voor de technische problemen
vanzelf. Daar ben ik des te meer van overtuigd omdat we ons ook de
tijd gunnen om het goed te gaan doen. We hebben heel bewust gekozen
voor een geleidelijke invoering. Dat geeft de ruimte om een van de
belangrijkste hobbels te nemen, zoals de vervroeging van de
aanleverdatum. Dit jaar zijn we gestart met de vooringevulde aangifte.
Maar het is dit jaar een interne pilot waar Belastingdienstmedewerkers
en medewerkers van het UWV aan meedoen. Op die manier kunnen we de
kinderziektes eruit halen. Als het goed werkt, zetten we de volgende
stap. We zullen alleen maar een volgende stap zetten als we zeker zijn
dat de gegevens de juiste kwaliteit hebben. U weet dat we problemen
hebben met onze loongegevens. Daarom is extra zorgvuldigheid geboden.
We gaan ervan uit dat we nooit het stadium bereiken dat we alle
aangiften kunnen voorinvullen. We hanteren geen 100% filosofie. De
inspanning en het resultaat moeten wel in verhouding blijven. Als het
maar een heel kleine groep belastingplichtigen betreft of als het om
heel lastig aan te sturen buitenlandse leveranciers gaat, gaan we die
gegevens niet voorinvullen. Zoals het er nu voorstaat zullen we in
2012 voor een groot deel van de belastingplichtigen de gegevens kunnen
voorinvullen. Er zijn echter grenzen aan wat de Belastingdienst op dit
punt kan doen. Een echte slag ligt pas in het verschiet als de wet IB
wordt vereenvoudigd. Op zich is het voorinvullen geen reden om
wetgeving aan te passen, maar ik zal mij wel voor vereenvoudiging van
wetgeving sterk maken. Het is duidelijk dat we burgers pas echt goed
kunnen ondersteunen als de hele keten, inclusief de wetgever, zijn
verantwoordelijkheid hiervoor neemt.
Dames en heren,
De vooringevulde aangifte komt er. Dat is nodig want de
Belastingdienst moet aangesloten blijven op wat er in de samenleving
leeft. Hij moet iets doen aan het gevoel dat burgers hebben dat het
proces onnodig ingewikkeld wordt gemaakt. En de Belastingdienst heeft
de plicht de mogelijkheden die ict biedt te benutten. Doet hij dat
niet dan wordt de belastingmoraal aangetast en loopt de schatkist
inkomsten mis. De aanleverplicht voor bedrijven en instellingen weegt
zo op tegen de taak om de aangifteplicht van miljoenen
belastingplichtigen te verlichten. De Belastingdienst wil ook vanuit
vertrouwen de samenwerking met gegevensleveranciers vorm geven. We
gaan ervan uit dat we alle problemen kunnen oplossen als de bereidheid
om samen te werken er is. We gaan dit jaar klein beginnen en de
vooringevulde aangifte in de jaren daarna zorgvuldig uitbouwen. Het
lijkt misschien van dag tot dag of er niet veel verandert. Maar je
moet even wachten tot we wat verder zijn. Als je dan terugkijkt zie je
hoe fundamenteel de verhoudingen door deze horizontaliseringstrend
zijn veranderd. En hoe groot de impact van die vooringevulde aangifte
daarin is.
Ik reken op de verzekeringsbranche als partners in de vernieuwing.
* Laatst aangepast: 15-02-2008
Ministerie van Financiën