Space Research Organization Netherlands (SRON)
____________
Minister Plasterk pays visit to SRON
31 Jan 2008
Minister Plasterk, van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, bracht
gisteren een bezoek aan de Utrechtse vestiging van SRON Netherlands
Institute for Space Research. De minister liet zich door middel van
een rondleiding door de betrokken wetenschappers persoonlijk op de
hoogte brengen van enkele veelbelovende ruimteonderzoeksprojecten.
Minister Plasterk wordt ontvangen door SRON-directeur Karel Wakker.
Minister Plasterk wordt ontvangen door SRON-directeur Karel Wakker.
Eén van die projecten is het ruimte-instrument Heterodyne Instrument
for the Far Infrared (HIFI), dat eind dit jaar gelanceerd wordt als
één van de drie wetenschappelijke instrumenten op de Europese
ruimtetelescoop Herschel. HIFI gaat ongekend gedetailleerde
moleculaire analyses uitvoeren van gebieden in het heelal waar sterren
en planeten gevormd worden. `Eén ding is zeker', aldus SRON-directeur
Karel Wakker. `Als HIFI straks eenmaal werkt op die verre plek op
anderhalf miljoen kilometer van de aarde, dan zal het een rijkdom aan
wetenschappelijke gegevens opleveren waar met name veel Nederlandse
astronomen internationaal mee zullen scoren.'
Die astronomen hebben over enkele jaren ook nog een aardse variant van
HIFI tot hun beschikking. Op de 5000 meter hoge Atacama hoogvlakte in
Chili wordt momenteel door Europa, Amerika en Japan gebouwd aan de
Atacama Large Millimeter Array (ALMA), 66 slim aan elkaar gekoppelde
schoteltelescopen, die samen een beeld van ongekende scherpte kunnen
maken. Een deel van de sensortechnologie van ALMA is afgeleid van
HIFI. Niet voor niets is SRON-ruimteonderzoeker en geestelijk vader
van HIFI, Thijs de Graauw, onlangs aangesteld als interim-directeur
van het ALMA-project.
Herschel in het test centrum van ESTEC in Noordwijk (beeld: ESA).
Herschel in het test centrum van ESTEC in Noordwijk (beeld: ESA).
ruimteomstandigheden
HIFI zelf is afgelopen zomer officieel opgeleverd aan de Europese
ruimtevaartorganisatie ESA. Toch zal een aantal ingenieurs van SRON
nog vele uren doorbrengen in de assemblagehal van het technologisch
centrum van ESA, ESTEC. Daar wordt op dit moment HIFI samen met de
andere instrumenten ingebouwd in de satelliet, om daarna in de
vluchtconfiguratie een aantal tests te ondergaan in gesimuleerde
ruimteomstandigheden. Intussen worden in het speciaal bij SRON
ingerichte HIFI-datacentrum koortsachtig voorbereidingen getroffen
voor het waarneemprogramma.
Een ander project dat de revue passeerde tijdens het bezoek van de
minister was het aardobservatie-instrument TROPOMI. Samen met een
aantal andere gerenommeerde Nederlandse partijen, zoals het KNMI, TNO
en Dutch Space, bereidt SRON dit instrument voor als opvolger van de
nu vliegende Nederlandse ruimte-instrumenten SCIAMACHY op Envisat en
OMI op de NASA-satelliet EOS-AURA. Door de veel gevoeliger en scherper
te kijken zal TROPOMI bijdragen aan nieuwe wetenschappelijke inzichten
op het gebied van klimaat en luchtkwaliteit. Bovendien zal TROPOMI
voor continuïteit van de atmosfeerwaarnemingen vanuit de ruimte
zorgen.
Samen met TNO is SRON er in geslaagd voor TROPOMI een tralie te
ontwikkelen dat infraroodstraling op een compacte manier uiteenrafelt
tot een spectrum. (beeld: TNO)
Samen met TNO is SRON er in geslaagd voor TROPOMI een tralie te
ontwikkelen dat infraroodstraling op een compacte manier uiteenrafelt
tot een spectrum. (beeld: TNO)
Minister Plasterk kreeg uitleg over TROPOMI in de R&D-ruimte van SRON,
bij het prototype van de door SRON samen met TNO voor TROPOMI
ontwikkelde infraroodmodule voor detectie van methaan en koolmonoxide.
In een testopstelling wordt zonlicht uiteengerafeld in een spectrum,
waar het signaal voor methaan in de atmosfeer al duidelijk in te zien
is. Methaan is een 26 keer zo sterk broeikasgas als kooldioxide,
terwijl nog steeds niet bekend is wat precies de herkomst van het
methaan in de atmosfeer is.
In het cryogeen laboratorium van SRON vernam minister Plasterk hoe het
instituut werkt aan nieuwe röntgensensoren voor toekomstige
ruimtetelescopen. Het universum verraadt veel van zijn geheimen door
het uitzenden van röntgenstraling. SRON-onderzoekers hebben wereldnaam
in het astronomisch röntgenonderzoek naar bijvoorbeeld
supernovaresten, neutronensterren, zwarte gaten en de grote bouwstenen
van het heelal, de clusters van melkwegstelsels. De sensoren die SRON
op dit moment ontwikkelt kunnen als speciale CCD's extreem gevoelige
plaatjes maken van de röntgenhemel.
Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap draagt 42% van het
Nederlands ruimtevaartbudget, evenveel als het ministerie van
Economische Zaken. Daarnaast draagt het ministerie fors bij aan het
wetenschappelijk gebruik van ruimtevaart door financiering van SRON,
via de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk onderzoek (NWO)
en de ondersteuning van universitaire groepen.