Hangouderen vormen geen maatschappelijk probleem

13/02/2008 08:17



MOVISIE



Openluchtsociëteit biedt sociale controle en levendigheid

Hangouderen vormen geen maatschappelijk probleem. Zorgwekkende berichten in de media over hangouderen die overlast zouden bezorgen in de publieke ruimte vormden begin 2007 voor MOVISIE de aanleiding tot een onderzoek naar dit verschijnsel. Begin 2008 is het onderzoek afgerond en de conclusie luidt: hangouderen vormen geen maatschappelijk probleem in Nederland. De berichtgeving hierover in de media is sterk overtrokken. Volgens omwonenden en passanten bieden hangouderen een toegevoegde waarde aan het straatbeeld.

Hangouderen veroorzaken geen overlast in de publieke ruimte. Hun aanwezigheid zorgt juist voor sociale controle en levendigheid. Als kenners van hun stad, dorp of wijk wijzen ze menigeen de weg. De belangrijkste drijfveren voor de geregelde gang naar de hangplek is voor ouderen de gezelligheid, humor, afleiding, onderlinge support, het maken van een praatje en de structuur in hun dag. Een hangplek is een door hen zelf gecreëerde "openluchtsociëteit". Aan speciaal voor hen georganiseerde activiteiten van bijvoorbeeld het welzijnswerk hebben zij geen behoefte.

Fatsoenlijk
De meeste hangouderen zijn autochtone mannen in de leeftijd van 60 tot 80 jaar. Velen hebben een leven van hard werken in de buitenlucht achter de rug, bijvoorbeeld als vrachtwagenchauffeur, bouwvakker, groenwerker of glazenwasser. Dat is ook de reden dat zij na hun pensioen de buitenlucht blijven opzoeken. De ouderen zijn zich zeer bewust van de gangbare fatsoensnormen. Er blijken sterke interne groepscodes te zijn, zoals het 'niet naroepen van voorbijgangers' en 'geen bier drinken'. Overtredingen komen voor, maar de ouderen beschikken over voldoende zelfregulerend vermogen om hun omgeving niet tot last te zijn.

Groeiend fenomeen
Volgens een voorzichtige schatting zijn er in Nederland zo'n 70.000 à 90.000 hangouderen. Met de vergrijzing zal hun aantal de komende jaren toenemen. De groepen worden groter, op zonnige dagen is een groepsgrootte van tien tot twintig ouderen geen uitzondering meer. Mogelijk nemen spanningen en conflicten in de openbare ruimte in de toekomst toe, maar nu is daarvan nog weinig te bespeuren.

Openbare ruimte
Een aanzienlijk deel van de hangouderen verplaatst zich met een scootmobiel, rollator, wandelstok of rolstoel. Sommige van hen zijn niet te spreken over de gebrekkige toegankelijkheid van de openbare ruimte voor mensen met beperkingen. Genoemd werden obstakels hoge zoals stoepranden en drempels, losliggende stoeptegels en hindernissen zoals reclameuitingen van middenstanders. Opvallend is het grote aantal klachten over het ontwerp en het gebrekkige onderhoud van het straatmeubilair. Bankjes zijn scheef, te laag voor ouderen, ontoereikend in aantal, geplaatst op onveilige plekken of omgeven door zwerfvuil. De ouderen maken dagelijks gebruik van deze voorzieningen en zien daar graag verbeteringen in komen. Op grond van de resultaten uit het onderzoek is MOVISIE geen voorstander van het creëren van aparte hangplekken voor ouderen. Deze worden als stigmatiserend ervaren, leiden tot uitsluiting van andere groepen en zijn vandalismegevoelig. Wel is er reden om meer aandacht te besteden aan de verblijfskwaliteit van de openbare ruimte, niet alleen voor ouderen, maar voor iedereen. Veiligheid en toegankelijkheid van de openbare ruimte zijn belangrijke voorwaarden voor maatschappelijke participatie.

De openluchtsociëteit
In het onderzoek is voor het eerst op uitgebreide schaal geluisterd naar de groepen hangouderen zelf. Ook de meningen van omstanders zijn gepeild. Op verzoek van ouderenfondsen VSBfonds, RCOAK en de Stichting Sluyterman van Loo heeft MOVISIE het onderzoek uitgevoerd binnen het project Zilveren Kracht, om de beeldvorming rondom hangouderen te inventariseren. Op basis van deze resultaten, literatuuronderzoek en de reactie van een groep experts is de onderzoeksrapportage "De openluchtsociëteit" geschreven. Het onderzoeksrapport wordt afgesloten met diverse praktische aanbevelingen op het gebied van ontwerp en beheer, waarmee de verblijfskwaliteit en ontmoetingsfunctie van de (semi-)openbare ruimte kunnen worden verbeterd.





http://www.movisie.nl/smartsite.dws?id=108463