Rechtbank Utrecht
Hervormde Gemeenten zijn gebonden aan fusiekerk PKN
12 maart - Hervormde Gemeenten kunnen niet kiezen of ze al dan niet
toetreden tot de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Door het
zogenaamde verenigingsbesluit dat de synode van de Nederlandse
Hervormde Kerk (NHK) in december 2003 nam, zijn alle gemeenten
opgegaan in de fusiekerk PKN.
Dat is de uitkomst van een civiele procedure die 53 hervormde
gemeenten tegen de PKN hadden aangespannen. Deze gemeenten konden zich
niet vinden in de leer en organisatie van de nieuwe kerk en wilden
daarom niet toetreden tot de PKN en hun naam, eigendom van de
kerkgebouwen en het kerkelijk vermogen behouden.
De synode van de NHK had echter eerder al besloten dat het niet
mogelijk is om als lokale hervormde gemeente buiten de PKN te blijven.
Tijdens de voorbereiding op de vorming van de nieuwe kerk werd er in
opdracht van de generale synode van de NHK een rapport uitgebracht
over de vraag of een hervormde gemeente zich kan afscheiden van de
NHK, dan wel als zodanig los van de NHK kan voortbestaan. In het
Rapport werd die vraag negatief beantwoord. De synode heeft dit
rapport overgenomen en tot de visie van de kerk gemaakt. De door
verschillende gemeenten en individuele leden hier tegenin gebrachte
bezwaren werden door een interne Generale Commissie voor de
behandeling van Bezwaren en Geschillen (GCBG) afgewezen.
Marginale toetsing
De rechtbank heeft de uitspraak van deze kerkelijke rechter - conform
het standpunt van de Hoge Raad - slechts marginaal getoetst. Dat wil
zeggen: De rechtbank heeft zich beperkt tot de vraag of de beslissing
van de GCBG van 12 december 2002 aangaande het Rapport zodanig
ernstige gebreken heeft dat de redelijkheid en billijkheid op
onaanvaardbare wijze in geding komen indien de Hervormde Gemeenten aan
die beslissing gebonden moeten worden geacht.
De rechtbank komt tot de conclusie dat dat niet het geval is. Volgens
de kerkelijke rechter blijkt uit de Hervomde Kerkorde - hoewel dit
niet expliciet genoemd wordt - dat de kerk een organisatiestructuur
(een presbyteriaal-synodaal stelsel) kent die erop neerkomt dat de
synode als hoogste orgaan bevoegd is om uitleg te geven aan de
Kerkorde. Uit de Kerkorde volgt volgens de synode dat het niet
mogelijk is om als individuele gemeenten uit de Hervomde Kerk te
stappen. De kerkelijke rechter heeft in haar oordeel het standpunt van
de synode bevestigd. Dit oordeel is volgens de rechtbank niet
onaanvaardbaar.
Procesbelang
De 53 hervormde gemeenten die deze procedure voeren, maken dus sinds 1
mei 2004 deel uit van de PKN en procederen als onderdeel van de PKN.
De rechtbank is daarom van oordeel dat de eiseressen geen procesbelang
hebben bij toewijzing van de vorderingen. De leden van de hervormde
gemeenten die de procedure in 2004 begonnen, maken nu immers deel uit
van Hersteld Hervormde Gemeenten. De Hervormde Gemeenten die nu
formeel in het proces zijn betrokken willen juist niet los van de PKN
verdergaan. ,,De constatering moet (..) zijn dat het niet de belangen
van de eiseressen zijn die in deze procedure aan de orde zijn'', aldus
de rechtbank. De vorderingen worden daarom afgewezen. De rechtbank
benadrukt dat daarmee niet gezegd is dat met dit geschil geen grote
conflicterende belangen zijn gemoeid.
Zorgplicht
Een groep van 29 Hersteld Hervormde Gemeenten hebben in dezelfde
procedure een vordering ingediend voor het geval de vorderingen van de
Hervormde Gemeenten niet zouden slagen. Deze vorderingen berusten op
de stelling dat de PKN een bijzondere zorgplicht heeft tegen diegenen
die de NHK niet in de PKN hebben willen volgen en dat de PKN deze
zorgplicht heeft geschonden.
De rechtbank verklaart de 29 Hersteld Hervomde Gemeenten
niet-ontvankelijk, omdat zij met deze kwestie niet eerst naar de
kerkelijke rechter zijn gestapt. De Hersteld Hervomde Gemeenten moeten
eerst bij de kerkelijke rechter aankloppen en kunnen daarna eventueel
bij de burgerlijke rechter terecht.
LJ Nummer
BC6352
Bron: Rechtbank Utrecht
Datum actualiteit: 12 maart 2008 Naar boven