4 maart 2008
HIV-besmette Afrikanen sparen meer
Promotie economie Lammers over HIV/AIDS-preventie
De AIDS-epidemie is een van de grootste sociaalmaatschappelijke uitdagingen van deze tijd; wereldwijd zijn er tot dusver naar schatting 39,5 miljoen besmette mensen geteld en 25 miljoen doden. De micro-econome Judith Lammers onderzocht hoe mensen in een ontwikkelingsland als Zuid-Afrika hun spaargedrag op deze epidemie aanpassen. Anticiperen ze op de kosten? En wat is de relatie hiermee tot hun seksuele gedrag? Lammers promoveert op 14 maart aan de Universiteit van Tilburg.
Naast de fysieke en psychische gevolgen heeft AIDS enorme economische consequenties. In een land waar armoede heerst, en weinigen medisch verzekerd zijn, betekent het een daling van de schamele inkomsten. Sparen vergroot de toegang tot een medische behandeling. En dat verkleint de impact van AIDS weer op de economie. Lammers laat zien dat mensen meer sparen als ze zich bewust zijn van de besmettingskans en de bijbehorende kosten. Het totale effect op de besparingen in een land is echter afhankelijk van de fase waarin de epidemie zich bevindt. Is deze net uitgebroken, dan wordt er weinig op geanticipeerd. Maar in een vergevorderd stadium moet de grote groep zieken de financiele klappen opvangen, en dat doet de extra besparingen teniet.
Een opmerkelijke bevinding in het proefschrift is dat mensen die geïnfecteerd zijn, zich meer met de toekomst gaan bezighouden door te sparen. Terwijl juist van deze groep verwacht kan worden dat ze meer op het heden zijn gericht. Ook laat Lammers zien dat risicovol seksueel gedrag deels een economisch verklaarbare keuze is. Uit de data die de promovenda onder Zuid-Afrikaanse studenten verzamelde, blijkt dat mensen met seksuele ervaringen meer risicozoekend gedrag vertonen, dan mensen die het risico van besmetting door onthouding mijden. Omdat HIV-testen op vrijwillige basis risicomijders aantrekt, beveelt Lammers aan om in campagnes vooral op risicozoekend gedrag in te spelen. Want dit is de groep die op een besmetting moet anticiperen.
In de HIV/AIDS preventiecampagnes moet niet alleen duidelijk worden gemaakt hoe een besmetting kan worden voorkomen, schrijft Lammers. Aandacht voor de grootte van de werkelijke besmettingskans is ook belangrijk. In Zuid-Afrika draagt twintig procent van de bevolking het virus. Mensen moeten ook bewust worden gemaakt van de gevolgen voor de gezondheid en hun financiele situatie. Besmette huishoudens verliezen gemiddeld een derde van hun besteedbaar inkomen. Kennis van deze feiten kan risicovol seksueel gedrag verder beperken. Tevens beveelt Lammers aan om door vrije distributie van condooms onveilige seks 'duurder' te maken. Een controversiële methode, stelt de promovenda, is het risicogedrag van mensen en hun houding ten opzichte van de toekomst te veranderen. Psychologen kunnen de mogelijkheden van deze mentaliteitsverandering onderzoeken.
Judith Lammers (1976, Helmond) studeerde econometrie aan de Universiteit van Tilburg. Ze specialiseerde zich in de mathematische en strategische economie en schreef haar scriptie over National Account Compilation in Mozambique. In 2005/ 2006 deed ze voor haar proefschrift veldwerk in Zuid-Afrika. Sinds 2007 is zij onderzoekster bij het Amsterdam Institute for International Development (AIID), aan de Universiteit van Amsterdam. Ze meet de impact van gesubsidieerde ziektekosten verzekeringen voor arme gezinnen in verscheidene Afrikaanse landen, die betere zorg en medicijnen voor HIV-geïnfecteerde mensen mogelijk maken. Haar promotieonderzoek werd mede gefinancierd door NWO en CentER.
Universiteit van Tilburg