Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer

'Rotterdam Mooier Dan!'

14-03-2008

Spreekpunten minister Vogelaar bij prijsuitreiking ontwerpwedstrijd Rotterdam mooier dan!

Nai, 13 maart 2008

Dames en heren, beste Rotterdammers,

Ik heb net de inzendingen van de ontwerpwedstrijd bekeken. En ik moet zeggen: ik was onder de indruk. Van de creativiteit, maar ook van de betrokkenheid en het plezier die van de ontwerpen afstralen. Mijn complimenten.

Rotterdam mooier dan! Is wat mij betreft een sympathiek initiatief om jongeren te laten nadenken over de verhouding tussen architectuur en maatschappij. Om ze aan de slag te laten gaan met de inrichting van de eigen buurt of wijk. Met als enige beperking de grenzen van de eigen fantasie.

Het is goed om op zon speelse manier kennis te maken met een beetje een onalledaags vak. Want hoe vaak maak je op school nou echt kennis met planologie? Met ruimtelijke ordening? Hoe vaak mag je een maquette bouwen? Hoe vaak mag je met een architect op stap?

Ik denk dat iedereen veel heeft geleerd. Over architectuur en over de eigen wijk. Over het vak van architect en over het ambacht van ontwerpen. En natuurlijk over het samenwerken in teamverband.

Mijn waardering voor iedereen die aan dit project heeft meegedaan is groot. Voor het Nederlands Architectuurinstituut, de leerlingen en docenten, de buurtwerkers. En voor de partners die dit mogelijk hebben gemaakt.

Mijn waardering is des te groter omdat de ontwerpwedstrijd ging over meer dan architectuur alleen. Het ging over architectuur in relatie tot de stad of wijk. Het ging over leefbaarheid en een gevoel van eigenaarschap. Een gevoel dat jouw buurt ook echt van jou is.

Zoals u weet werk ik als minister aan de verbetering van wijken en buurten in ons land. Tijdens mijn werkbezoeken kom ik in Leeuwarden, maar ook in Maastricht, Deventer, Den Haag en heel vaak Rotterdam. En steeds weer ben ik diep onder de indruk van de veerkracht en de betrokkenheid van bewoners. Zij weten het beste wat er speelt in hun wijk. Zij hebben de beste ideeën over wat er moet worden gedaan.

Wat mij betreft moeten hun wensen dan ook het uitgangspunt zijn als het om het ontwerpen van een wijk gaat. Of van een gebouw, plein of straat. Zij zijn de meest waardevolle experts op het gebied van leefbaarheid. Als gebouwen zon grote invloed op mensen hebben, moeten mensen invloed kunnen hebben op de architectuur.

Toch wordt deze waarheid als een koe vaak over het hoofd gezien. Als er ergens een wijk wordt gebouwd is er aandacht voor tal van zaken. Voor materialen, bestemmingsplannen, carports, tuinen, gevelhoogtes en welstand.

Maar een goed ontwerp moet meer zijn dan dat. Een buurt moet meer zijn dan een mooie verzameling gestapelde stenen. Het moet meer zijn dan een plek waar je uitsluitend slaapt.

Een goede buurt moet ook uitnodigen tot sociaal gedrag. Tot onderlinge contacten en een gevoel van betrokkenheid.

Toen ik hierover nadacht, vroeg ik mij af wat ik zou doen als ik de kans had. Als ik een hele wijk zou mogen ontwerpen.

Voordat ik mijn fantasie de vrije loop zou laten, zou ik eerst met de toekomstige bewoners om tafel gaan. In wat voor wijk willen zij wonen? Hoe willen ze de openbare ruimte inrichten? Hebben ze speciale wensen voor de indeling van hun huis?

In een fijne buurt moet het ook op straat goed toeven zijn. Voor jong en voor oud. Daarom zou ik zorgen voor genoeg ontmoetingsplekken. Speelplaatsen voor kinderen, een jeugdhonk waar tieners kunnen streetdancen en rappen, bankjes voor de ouderen.

Daarnaast moet er ruimte zijn voor gezamenlijkheid. Voor plekken waar álle bewoners terecht kunnen. Denk aan een bibliotheek, aan digitale trapveldjes. Een cultureel buurtcentrum. Maar ook aan cafés, winkels of een kinderdagverblijf.

Zelf zou ik steeds uitgaan van de menselijke maat. En van de behoefte aan geborgenheid. Ook op straat. Dat draagt bij aan het gevoel van veiligheid, maar ook aan echte veiligheid door meer sociale controle en zichtbaarheid.

Een veilige wijk is dus niet alleen een kwestie van meer politie op straat en betere samenwerking met scholen en zorg. Het is ook een kwestie van een goed ontwerp. En van betrokkenheid bij de eigen buurt.

Een wijk waar je gelukkig kunt zijn. Een buurt waar je trots op kunt zijn. Een plek waar je je thuis voelt. Waar je met je buren een praatje maakt, maar je ook kunt terugtrekken in de privacy van de woning.

Maar ik zal u niet langer vermoeien met mijn fantasieën. Ik was het niet die een ontwerp mocht maken. Dat waren de deelnemers. Daar zijn we hier voor. Daarom is het dan nu eindelijk tijd om tot de prijsuitreiking over te gaan....

Ik zie dat de inzendingen allemaal te maken hebben met een veiliger en levendiger woonomgeving. Van het tegengaan van rommel op straat tot het ondertunnelen van een drukke weg. Heel diverse plannen voor stedebouw die bijdraagt aan sociale samenhang.

Naast de prijs is er een extraatje voor de winnaars. Zij mogen op bezoek komen op het ministerie van VROM; een heel bijzonder gebouw. En ze mogen een bezoek brengen aan de Rijksbouwmeester. Hij zal ze iets vertellen over zijn werk en een rondleiding geven.