GroenLinks

Kabinet moet onderzoek doen naar waardig sterven bij een 'voltooid leven'

19 maart 2008

Uit recent onderzoek blijkt dat 63% van de Nederlanders vindt dat mensen die 'klaar zijn' met leven op een humane wijze moeten kunnen sterven. Onder kerkelijken is dit percentage ook nog 50%. Het gaat hier om ouderen die niet lichamelijk ziek zijn maar worden geconfronteerd met een 'onomkeerbaar verlies van waardigheid'.

Zoals Professor Sutorius dit criterium omschreef: 'Het gaat om ouderen die voor zichzelf hebben vastgesteld dat de waarde van hun bestaan zodanig is afgenomen dat zij de dood boven het leven verkiezen. De terugkerende ervaring van leegte en neergang zijn, elke dag weer, een ondraaglijke opgave. De fysieke, sociale en emotionele ontluistering die geleidelijk hun persoonlijke waardigheid wegneemt, maakt het begrijpelijk en invoelbaar dat zij verlangen naar de dood'.

Door het kabinet moet onderzocht worden of de bestaande wet die euthanasie en hulp bij zelfdoding regelt moet worden uitgebreid met het criterium 'onomkeerbaar verlies van de persoonlijke waardigheid'. Nu staat de wet enkel euthanasie en hulp bij zelfdoding toe als er sprake is van uitzichtloos en ondraaglijk lijden. Dit betekent dat er sprake moet zijn van een ongeneeslijke ziekte die de dood tot gevolg heeft en waaraan de patiënt ondraaglijk lijdt. Toevoeging van het criterium 'onomkeerbaar verlies van persoonlijke waardigheid' betekent dat een beperkte groep mensen ook zonder een uitzichtloze ziekte een beroep kan doen op hulp. Voorwaarde is wel dat er altijd sprake zal moet zijn van een 'vrijwillig en weloverwogen' verzoek, aan alle andere wettelijke zorgvuldigheidsvereisten moet zijn voldaan en er een ruime bedenktijd geldt. Welke vorm de hulp aan moet nemen (via zelfmedicatie of hulp van een hulpverlener) zal ook voorwerp van onderzoek moeten zijn.

Halsema: 'voor mij is doorslaggevend dat als ouderen hun waardigheid onomkeerbaar verliezen, zij vrij moeten kunnen zijn om te kiezen voor een humane dood. Bovendien geeft de wetenschap dat er een eigen vrije keuze is ook rust en zekerheid aan ouderen die ontluistering, vernedering en eenzaamheid vrezen. Ook, als zij nooit van de gelegenheid gebruik willen maken'.

Morgen debatteert de Tweede Kamer over de euthanasiewet. GroenLinks fractieleider Femke Halsema zal voorstellen om te onderzoeken of de wet verruimd zou kunnen worden. Zij verzet zich ertegen dat de coalitie ook het ethische debat over euthanasie en hulp bij zelfdoding op slot heeft gedaan: 'in ethische keuzes over het levenseinde moet elke parlementariër zijn geweten kunnen volgen, zonder belast te zijn met coalitie-discipline'.

Een ander voorstel dat GroenLinks zal inbrengen betreft euthanasie voor mensen die lijden aan dementie. Er bestaat de mogelijkheid om in een wilsverklaring de wens tot euthanasie vast te leggen. Artsen beschouwen op dit moment deze wilsverklaring nauwelijks als een zelfstandig verzoek tot euthanasie. De wilsverklaring zou een sterkere status moeten krijgen, bijvoorbeeld door in de wet vast te leggen waaraan deze moet voldoen en deze uit te breiden voor het onderdeel dementie. Nu is de wilsverklaring globaal en beschrijft nauwelijks de condities waaronder iemand in aanmerking wil komen voor euthanasie. Een uitgebreidere wilsverklaring kan eerder als een zelfstandig verzoek worden beschouwd, wanneer iemand precies heeft aangegeven onder welke omstandigheden euthanasie gewenst wordt. Daarmee wordt zowel de arts als de patiënt meer zekerheid geboden.

Tot slot zal GroenLinks bij het debat aandacht vragen voor de positie van patiënten in religieuze verpleeginstellingen of bij dito artsen. Een deel van de instellingen maakt inmiddels zijn beleid inzake euthanasie bekend. Het kabinet wil dat alle instellingen dit gaan doen. In de praktijk wordt dit beleid echter weinig actief doorgegeven aan patiënten. Ook zijn er veel verhalen van mensen en hun familie die bot vangen en dan aan hun lot worden overgelaten. GroenLinks stelt een landelijke verwijslijn voor, waarvoor artsen, verpleegkundigen en instellingen zich opgeven, en waar patiënten te allen tijde naar toe kunnen bellen. Overeenkomstig de richtlijn van het KNMG, zou de regering actief moeten uitdragen dat er een morele plicht is om mensen door te verwijzen.