Vereniging Reizigers Openbaar Vervoer (ROVER)
Jaarrede van voorzitter Michael van der Vlis
tijdens de ALV op 17 mei 2008 te Ermelo
Ruim een jaar worden we nu geregeerd door een coalitie van CDA, PvdA
en ChristenUnie. Ik had daar vrij hoge verwachtingen van. Die zijn
niet helemaal uitgekomen, maar het gaat wel beter. Dit is een
OV-vriendelijker kabinet en coalitie dan we in jaren hebben
meegemaakt. Nou was daar niet erg veel voor nodig, maar wij moeten ook
onze zegeningen tellen en doelen als 'jaarlijks 5% groei op het spoor'
zetten helemaal de goede toon.
Minister Eurlings is in dit kabinet misschien wel de beste van de
klas, ook qua PR. Dat is geen geringe prestatie want V&W is geen
portefeuille waarmee je makkelijk veel vrienden maakt. En het is meer
dan PR. Zijn beslissing om fors te investeren op de OV-as
Almere-Amsterdam-Schiphol vinden we een hele goede. Hèhè, eindelijk
wordt er weer eens geïnvesteerd in openbaar vervoer voor gewone mensen
en gaat niet al het geld op aan prestigeprojecten als de HSL en de
Betuweroute. Het afblazen van de Zuiderzeelijn zal sommigen pijn doen,
maar de afweging vinden wij begrijpelijk en hij heeft het Noorden ook
niet met lege handen achtergelaten. En hij zou nu toch extra gevoelig
moeten zijn voor het pleidooi van onze Friese afdeling voor een betere
bediening van de lijn Leeuwarden-Zwolle. Ik hoop dat de Noordelijke
provincies ook de hand in eigen boezem steken, door meer van hun
provinciale opcenten in het openbaar vervoer te steken. Vooral in
Friesland is de kaalslag in het OV op het platteland erger geweest dan
onvermijdelijk. Laten ze daar maar een voorbeeld nemen aan Gelderland.
Terug naar Eurlings. Zoals gezegd zijn wij blij met zijn investeringen
in de Noordvleugel. Maar hij zou wat meer op mogen schieten met de
maatregelen om de jaarlijkse 5% te halen. Meer geld daarvoor regelen
bijvoorbeeld en voortvarend zijn met betrekking tot ERTMS in plaats
van zijn ambtenaren na te roepen dat het 'moeilijk, moeilijk,
moeilijk' is. En goed luisteren naar de Tweede Kamer. Daar riep recent
een Kamermeerderheid dat er meer geld in het OV moest om van
rekeningrijden een succes te maken. Wij vinden dat ook al zonder het
argument van rekeningrijden, maar als dat argument helpt gaan wij het
niet tegenspreken.
Staatssecretaris Huizinga heeft het moeilijker dan ze verdient. Wij
zijn haar in ieder geval dankbaar voor haar beslissing over het
OV-loket. En we vinden het ook heel verstandig dat ze besloten heeft
de motie-Roefs uit te voeren. De tien jaar ellende die we op het spoor
hebben meegemaakt door de scheiding tussen exploitatie en infra wordt
ons bij het stedelijk railvervoer bespaard. Een deel van de Tweede
Kamer heeft haar dat niet in dank afgenomen en dat is mede oorzaak van
de problemen die ze nu heeft. Vooral de VVD blijkt heel slecht tegen
de bestuurlijke trendbreuk te kunnen die dit kabinet natuurlijk is,
maar ook voor het CDA is het duidelijk wennen.
Wij zijn Tineke Huizinga dankbaar rond OV-loket en motie-Roefs, maar
ze gaat niet handig om met de OV-chipkaart, het moeilijkste dossier
van V&W. Een klein jaar terug heb ik haar 'de schone lei' geadviseerd,
want toen liet zich al voorspellen dat dit dossier van ramp naar ramp
ging lopen, alleen al door de afwezigheid van heldere aansturing. En
toen hadden we rond gekraakte chips en EGI-statussen nog geen tumult
gezien. Zij heeft toen niet voor die schone lei gekozen en ploetert nu
dus voort van incident naar incident. Gelukkig houdt ze wel haar rug
recht rond het afschaffen van de strippenkaart: "Dat doe ik pas als ik
heel zeker weet dat het voor de reiziger goed geregeld is". Die rechte
rug heeft ze nodig omdat de Tweede Kamer, met uitzondering van
GroenLinks, nog helemaal vast zit in de tunnelvisie 'De chipkaart moet
alles kunnen, per gisteren, en de strippenkaart moeten we zo snel
mogelijk afschaffen'. Wij pleiten daarentegen voor een duaal systeem:
laat de reiziger maar kiezen!
De nieuwe Tweede Kamer is, bij de motie-Roefs, één keer dapper
geweest, maar rond de chipkaart zitten ze weer vast aan domme
besluiten uit het verleden. Het lijkt er op dat parlementair dualisme
hier niet staat voor 'onafhankelijk nadenken' maar voor politieke
spelletjes tussen coalitie- en oppositiepartijen met de
staatssecretaris als hakblok. Sommige mensen vinden dat leuke
spelletjes, maar de reiziger wordt daar in ieder geval niet beter van.
En voor wie onze kritiek op de OV-chipkaart verkeerd verstaan heeft:
wij zijn voor een duaal systeem en dat betekent dat we óók voor een
goede chipkaart zijn. Voor een chipkaart die zich bewijst doordat de
reiziger er voor kiest en niet doordat de reiziger die keuze ontnomen
wordt.
Tot zover de terugblik. Komend jaar staat onder andere de evaluatie
van de spoorwegwet op de agenda. Dat is voor ons een kapstok om te
pleiten voor drie dingen:
In de eerste plaats pleiten wij opnieuw voor een onafhankelijke
arbiter voor het openbaar vervoer, ook als 'hoger beroep' voor
consumentenorganisaties. Wij en anderen pleiten in Locov en Rocovs
voor reizigersbelangen. We praten met partijen die dat mooi gratis
advies vinden, zolang onze suggesties niets kosten en zij er hun
voordeel mee kunnen doen. Maar als reizigersbelangen en
bedrijfsbelangen strijdig zijn moeten zij betalen en dan hebben de
belangen van consumenten geen gewicht, want de betalers beslissen. Dat
is een 'sovjettische ordening' waar echt een einde aan moet komen.
In de tweede plaats stellen wij vast dat de regionale spoorlijnen,
door NS vroeger de 'onrendabele lijnen' genoemd, een groot succes
blijken. Reizigersgroei van tientallen procenten.
Frequentieverhogingen, samenhang tussen trein en lokaal vervoer,
aandacht van de betrokken overheden liggen ten grondslag aan wat een
succesformule is gebleken. Dat smaakt naar meer en dus naar
decentralisatie van de stoptreinen in de grote agglomeraties. Zoals
oorspronkelijk ook de bedoeling van de reorganisatie van de
spoorsector was. Wat overigens niet hoeft te betekenen dat de
exploitatie van die stoptreinen weg moet bij NS. Net als bij de
stedelijke rail denk ik eerder aan een scherpe vorm van onderhandse
gunning of management-aanbesteding. Wat misschien alleen effectief is
als je de dreiging van gewone openbare aanbesteding wel boven tafel
houdt.
In de derde plaats pleiten we voor lokale zeggenschap over de
infrastructuur die niet bij het hoofdrailnet hoort. Onderhoud van
regionale spoorbanen, discussies over opnieuw in gebruik nemen van
verlaten spoortrajecten, enz. We horen te vaak dat ProRail in de weg
zit en we hebben ProRail daar ook helemaal niet bij nodig.
Ik wil het ook nog even met u hebben over de NS. Jarenlang zijn wij
daar, met veel goede redenen, uiterst kritisch over geweest. En ik
beloof u dat wij ze ook in de toekomst onze kritiek niet zullen
sparen. Maar het gaat daar echt de betere kant uit en dat mag ook
gezegd worden. De twee nieuwe directeuren bij NS Reizigers lijken met
een opener oog naar reizigersbelangen te kijken, zie bijvoorbeeld het
feit dat ze rond de chipkaart klantacceptatie centraal stellen.
Maar het belangrijkste van alles is dat ze de stijgende lijn voor de
klanttevredenheid echt te pakken lijken te hebben. Het afgelopen jaar
mogen we qua kwaliteit en de tevredenheid van de klant best een jaar
van doorbraak voor de NS noemen. Zuurpruimen kunnen zeggen dat ze
eindelijk een beetje terug zijn bij het niveau van tien jaar terug en
dat er nog veel te verbeteren valt en dat is allebei waar. Maar de
prestatie die NS met die opgaande lijn geleverd heeft is er niet
minder om. Wij feliciteren NS, maar vooral de reizigers daarmee.
Tenslotte iets over het wel en wee van onze vereniging. Daar wil ik
twee dingen over kwijt.
In de eerste plaats het versterken van het decentrale karakter van
onze vereniging. Daar ben ik hoe dan ook voor, maar de decentralisatie
van OV-bevoegdheden levert een extra aansporing, daar sprak ik vorig
jaar al uitgebreid over. Het bestuur heeft het afgelopen jaar daar erg
zijn best voor gedaan, een speciale pluim verdienen de bestuursleden
Aldo Markus en Hans Dannis. Wij gaan op die koers verder en komen met
voorstellen voor wat nauwer contact tussen het landelijk bestuur en de
afdelingen. En wij willen u vragen om het goede voorbeeld van Kees
Braam te volgen en wat meer gebruik te maken van onze emailgroepen.
Maar de grootste uitdaging voor onze vereniging is nu natuurlijk de
bouw en het 'in de markt' zetten van het OV-loket. We hebben een
subsidie voor drie jaar en over drie jaar moet dat OV-loket zo'n
vanzelfsprekende waarde hebben (voor de reizigers, de bedrijven en de
overheden ) dat niemand het in zijn hoofd haalt om die subsidie niet
te verlengen. Wij hebben een kanjer van een projectmanager binnen
weten te halen, zij zal zich later vanmorgen aan u voorstellen, dus
daar heb ik alle vertrouwen in.
Beste Rovers. Het openbaar vervoer zit in de opgaande lijn. Het gaat
de betere kant op met de reizigersaantallen, met de tevredenheid van
de reizigers, met de investeringen van de overheid en er liggen kansen
voor meer: meer geld voor investeringen en exploitatie, een sterkere
positie voor de reiziger via OV-loket en OV-autoriteit, een beter
politiek klimaat. Laten we de zegeningen tellen, maar ons vooral
bewust zijn dat het allemaal niet vanzelf zal gaan en dat we dus veel
werk moeten verzetten om die kansen te grijpen.
Pagina geplaatst: 19 mei 2008