NOS, Met het oog op morgen, Radio 1
Radio / TV-interview | 13-06-2008
Minister-president Balkenende, na afloop van de wekelijkse
ministerraad, over orgaandonatie en het Iers referendum over het
Verdrag van Lissabon
SLOTBOOM:
Waarom voelt het kabinet niks voor: iedereen is donor, tenzij je
aangeeft dat niet willen?
BALKENENDE:
Omdat zo'n systeem erg ver gaat. Omdat het toch een behoorlijke
inbreuk maakt op de vrijheid die mensen hebben. En omdat het ook wel
een erg vergaande rol van de overheid betreft.
SLOTBOOM:
Nu gaat het ver. Tegelijkertijd, de commissie-Terlouw heeft het
onderzocht en die zegt: natuurlijk gaat het ver maar het gaat niet
goed. Al jaren wordt geprobeerd via voorlichting iets te bereiken maar
het gaat niet goed met die hoeveelheid organen.
BALKENENDE:
Het aantal mensen dat zich laat registreren en daarmee natuurlijk ook
het aantaal organen dat beschikbaar is dat stelt erg teleur. En ik
begrijp de zorgen van mensen heel erg goed. Want als je zit te wachten
op een orgaan en dat komt maar niet en dat gaat ook nog levens kosten,
dat doet in de eerste plaats bij de mensen zelf maar ook bij
familieleden en vrienden ontzettend veel pijn. Dat begrijp ik ook. De
vraag is alleen wat dan het beste systeem is. Het huidige systeem zet
amper zoden aan de dijk. Daarom hebben we vandaag als kabinet gezegd:
vul dat formulier in en maak ook een positieve keuze. Dat is nog niet
eerder gebeurd. Een heel duidelijk standpunt van de kant van het
kabinet. Daarbij komt ook nog een extra regel erbij waarbij je nog
extra wijst op de rol van nabestaanden. Een derde punt dat vandaag
naar voren kwam: maak zo veel mogelijk gebruik van mensen die ook heel
veel Nederlanders tegenkomen en dan met name mensen in medische
beroepen zoals de huisarts, de specialist. Wanneer daar op een goede
manier op een intensieve manier met mensen wordt gesproken over het
invullen van een formulier dan is dat heel wat anders dan wanneer je
thuis een formulier krijgt toegezonden. Die blijft dan ergens liggen
en die moet nog ingevuld worden.
SLOTBOOM:
Maar er zit geen enkel verplichtend karakter achter.
BALKENENDE:
De discussie die we vandaag nog wel hebben gehad is of je niet - maar
dat is juridisch een moeilijke - een zekere voorrang moet geven
wanneer mensen zich zouden laten registreren. Dat is een mogelijkheid.
Daarbij zouden mensen die geregistreerd staan prioriteit genieten.
Daar is over gesproken maar minister Klink heeft ons uitgelegd dat
daar weer een aantal juridische bezwaren aan zitten.
SLOTBOOM:
Eigenlijk zou u dat wel willen maar het is juridisch moeilijk?
BALKENENDE:
Je kunt wel de vraag stellen wanneer mensen zich nadrukkelijk melden
als donor en ook een positief besluit geven en ook zeggen: ik wil echt
donor zijn, en een ander zegt: ik wil dat nadrukkelijk niet of het
interesseert me niets en ik vul zo'n formulier niet in, dan weet ik
ook wel dat wanneer het lot iemand treft dan heb je wel misschien dat
mensen zeggen: ik wil nu een orgaan, dat we dan over en weer in
Nederland proberen de zaken goed onder ogen te zien over wat fair is.
SLOTBOOM:
Maar kun je dat niet juridisch gaan regelen? Want eigenlijk is dat
helemaal geen gekke gedachte die u nu vertelt.
BALKENENDE:
En dat je dan in ieder geval een duidelijke stimulans hebt. Maar daar
is over gesproken.
SLOTBOOM:
Wordt er ook werk van gemaakt?
BALKENENDE:
Minister Klink heeft aangeven dat er een aantal juridische problemen
aan een dergelijke aanpak zitten. Maar het is wel in ieder geval een
optie die in de ministerraad aan de orde werd gesteld. En u merkt ook
wel dat zoals ik er nu over praat dat het het kabinet echt menens is
omdat ook wij ons zorgen maken.
SLOTBOOM:
Je zou ook kunnen stellen: verplicht mensen om zich uit te spreken. Ze
moeten gewoon wat zeggen. Bij het ophalen van hun paspoort, bij het
ophalen van hun rijbewijs. Waarom dat niet?
BALKENENDE:
Wanneer een specialist of huisarts gewoon deze vraag aan mensen
voorlegt, dan gaat daar ook een zekere druk van uit.
SLOTBOOM:
Misschien moet er gewoon gezegd worden: u moet nu een antwoord geven?
BALKENENDE:
Wij hebben aangegeven van: laten we maximaal gebruik maken van die
instanties en instellingen waar deze mensen in contact zijn met
Nederlanders die een keuze kunnen maken en nadrukkelijk wijzen op het
belang van deze keuze. En ik ben wel ervan overtuigd dat het meer
zoden aan de dijk zal gaan zetten.
SLOTBOOM:
Kunt u zich voorstellen dat mensen die wachten op een donor of
familieleden dat die teleurgesteld zijn vandaag?
BALKENENDE:
De vraag is of het systeem waarin je zegt: 'iedereen is donor tenzij
je nee zegt' of dat nu werkelijk zo veel meer organen zal gaan
opleveren. Ik weet het niet helemaal. Ik heb minister Klink ook andere
analyses horen vertellen. Het gaat er mij om dat - en daar heeft u
gelijk in - degene die het lot treft, degene die zit te wachten op een
orgaan, daar is het natuurlijk vreselijk voor. Omdat men natuurlijk
het perspectief heeft van: hé, ik heb niet zo veel tijd meer en ik heb
die organen nodig. Nou, dat vind ik een verantwoordelijkheid van de
Nederlanders. En als je dus niet kiest voor een verplichting van je
wijst iedereen aan, dan moet er wel iets anders gebeuren. En ik
gekloof dat we dat ook tegen elkaar moeten zeggen in dit land. Want op
het ogenblik is het te vrijblijvend. Dat zie ik zelf ook wel.
SLOTBOOM:
Even nog een andere kwestie. Het ziet er naar uit dat de Ieren nee
zeggen tegen het Europees Verdrag. Gaat het verdrag in de prullenmand?
BALKENENDE:
Die conclusie is wat mij betreft veel en veel te vroeg. Het is zo dat
we moeten afwachten wat de precieze uitslag zal zijn. Maar goed, de
eerste indicaties gaan in de richting van een nee. Nu is dat een
situatie die we met Ierland eerder hebben meegemaakt. Dat alle landen
ja hadden gezegd tegen een wijzigingsverdrag en Ierland zei nee.
Uiteindelijk heeft dat geleid tot een tweede referendum en dat is toen
wel een ja geworden. Ik ben nu wat dat betreft toch wel een beetje
afhankelijk wat de Ierse premier zal zeggen hoe hij dit alles
interpreteert en hoe dit nee moet worden verstaan. En ten tweede is er
volgende week een Europese Raad. Dan zal worden stilgestaan bij deze
uitkomst. We hebben nu een Europa van 27 landen. En het is ook mijn
vaste overtuiging dat we een aantal spelregels moeten veranderen.
SLOTBOOM:
Maar de Ieren hebben daar waarschijnlijk anders over gedacht.
BALKENENDE:
Feit is wel dat denk ik heel Europa baat heeft met dit Verdrag van
Lissabon. We gaan dus volgende week in ieder geval bij de
regeringsleiders het verder bekijken. Maar de conclusie: het verdrag
is dood, dat is veel en veel te vroeg.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, GB)
Ministerie van Algemene Zaken