20-06-2008
antwoorden op Kamervragen over de negende jaarrapportage project 'Vervanging Pantservoertuigen M577 en YPR'
Vraagsteller: Vaste commissie voor Defensie
Ministerie van Defensie
Postbus 20701
2500 ES Den Haag
Telefoon (070) 318 81 88
Fax (070) 318 78 88
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Plein 2
2511 CR Den Haag
Datum 20 juni 2008
Ons kenmerk DMO/DB/2008015557
Onderwerp Reactie op verzoek VCD 08-DEF-B-076
Hierbij bied ik u aan, de antwoorden op de schriftelijke vragen van de vaste commissie voor
Defensie (kenmerk 08-DEF-B-076) over de negende jaarrapportage project `Vervanging
Pantservoertuigen M577 en YPR' (Kamerstuk 26 396, nr. 69).
DE STAATSSECRETARIS VAN DEFENSIE
drs. J.G. de Vries
Pagina 1/12
Ministerie van Defensie
Antwoorden op vragen van de vaste commissie voor Defensie over de negende
jaarrapportage project `Vervanging Pantservoertuigen M577 en YPR'
1.
Kan in een tabel worden aangegeven wat de thans geregistreerde risico's zijn, wanneer
men die verwacht opgelost te hebben, en wat daar de eventueel bijbehorende
budgetconsequenties zijn?
Ja, zie de bijlage bij deze brief.
2.
Kan aangegeven worden wat de "lessons learned" zijn die rondom dergelijke
voertuigen thans in uitzendgebieden worden opgedaan en welke hebben geleid tot
specificatieaanpassingen? Zo neen, zijn er zaken waarvan thans geoordeeld wordt dat
de nieuwe voertuigen wellicht een aanpassing behoeven?
Van de voertuigtypen die het onderwerp zijn van deze rapportage is alleen de Fennek
ingezet. De ervaringen met dit voertuig hebben niet geleid tot aanpassingen van de
specificaties. De mobiliteit en de waarnemingsmogelijkheden van dit voertuig voldoen.
Improvised Explosive Devices (IED's) vormen een belangrijke dreiging in Uruzgan. De IED-
dreiging heeft zoals bekend mede geleid tot de verwerving van de Bushmaster-
patrouillevoertuigen en het aanbrengen van extra bescherming op reeds in gebruik zijnde
voertuigen van verschillende typen. In de verwerving van extra beschermingspakketten voor
de CV-90 was al voorzien.
Pagina 2/12
Ministerie van Defensie
3.
Op welke criteria zijn de aan te schaffen volumes voertuigen gebaseerd? In hoeverre
lijken deze getallen een aanpassing te behoeven, anticiperend op hogere slijtage door
meer operationele inzet?
De aantallen voertuigen zijn gebaseerd op de benodigde capaciteiten om de defensietaken,
voortvloeiend uit het ambitieniveau, te kunnen uitvoeren, de behoefte aan voertuigen voor
opleiding en training, en de beschikbare financiële middelen.
De toekomstige slijtage is moeilijk te schatten vanwege het uiteenlopende karakter van
militaire operaties. Aspecten als opponenten, het geweldsniveau, de intensiteit van het
gebruik en de invloed van weer en terrein verschillen per missie. Voor de vervanging van
materieel dat wordt ingezet in Afghanistan zijn naar aanleiding van de motie-Van Geel, die is
aangenomen bij de Algemene Politieke Beschouwingen, voor de jaren 2008 en 2009
middelen toegevoegd aan de defensiebegroting. Bovendien zijn de Bos-gelden die eind 2007
bij het verlengingsbesluit van de Afghanistan-missie zijn toegevoegd voor de jaren 2010 en
2011, mede voor dit doel bestemd.
4.
Kunt u aangeven wat de operationele en financiële gevolgen zijn van het
vooruitschuiven van de levering van de Fennek van 2008 naar 2009? Zo neen, waarom
niet en wanneer kan dit wel aangegeven worden?
5.
Waarom is levering van de twintig Fennek-voertuigen in 2009 niet eerder voorzien,
wanneer dat uitsluitend voordelen heeft? In welke mate veroorzaakt de levering in 2009
spanning in het investeringsbudget van dat jaar? Heeft deze verschuiving gevolgen
voor huidige operaties?
Deze verschuivingen hebben geen operationele gevolgen. Het was reeds voorzien dat in
2008 nog geen opgeleid personeel beschikbaar zou zijn voor de Fennek-voertuigen die
oorspronkelijk in dit jaar zouden worden geleverd. Voor de huidige missies zijn er geen
gevolgen omdat de combinatie van voertuigen in de missiegebieden grotendeels voldoet,
Pagina 3/12
Ministerie van Defensie
afgezien van een extra behoefte aan Bushmaster-voertuigen in Uruzgan waarover de Kamer
afzonderlijk is geïnformeerd (Kamerstuk 27 925 nr. 313). De financiële gevolgen zijn
eveneens nihil, omdat is vastgelegd dat er geen prijspeilbijstelling van 2008 naar 2009
plaatsheeft. Ook de meerkosten door het verhoogde BTW-tarief zijn voor rekening van de
leverancier.
De planning berustte op de oorspronkelijke beschikbaarheid van het budget en het verwachte
productieschema van de leverancier. Het initiatief voor de verschuiving komt van de
leverancier. Defensie heeft enkele geringe voordelen bij de verschuiving. Het verlicht de
spanning op de defensiebegroting 2008, al zullen de uitgestelde betalingen nog wel moeten
worden ingepast in de begroting 2009. Dit zal naar verwachting geen problemen opleveren.
Verder draagt de verschuiving in de levering bij tot een betere benutting van de
garantieperiode omdat de voertuigen in 2009 direct met opgeleid personeel in gebruik
kunnen worden genomen. Deze voordelen waren overigens op zich onvoldoende om zelf de
verschuiving te bepleiten.
6.
Wat betekent de vertraging door gebrekkige modificaties voor het oplossen van eerder
geconstateerde problemen bij software en vuurkracht voor de kosten? Hoe wordt deze
tegenvaller verwerkt in het contract?
10.
Wat wordt bedoeld met een verificatie die tot een onvoldoende resultaat heeft geleid?
Hoe wordt `onvoldoende' gedefinieerd?
11.
Waarom heeft de verificatie tot onvoldoende resultaat geleid? Wat was onvoldoende?
Is deze uitkomst verwijtbaar aan de leverancier? Zo ja, welke gevolgen zal dit hebben
voor het bestaande contract?
Pagina 4/12
Ministerie van Defensie
12.
Komt door de onvoldoende verificatie van de eerste voertuigen de beoogde einddatum
van de instroom van deze voertuigen (2011) in gevaar? Zo ja, wat zijn daarvan de
consequenties?
De problemen met de software en de vuurkracht bij het Infanteriegevechtsvoertuig CV-90
hebben de levering van de voertuigen vertraagd maar hebben geen gevolgen voor de kosten.
De vertraging is verwerkt in het leveringsschema en het daaraan gekoppelde
betalingsschema. Het betalingsschema is verwerkt in de defensiebegroting.
Bij alle verificaties worden de prestaties van het voertuigsysteem afgezet tegen het
overeengekomen programma van eisen en de specificaties van de leverancier. Wanneer
afwijkingen worden vastgesteld, is de leverancier verplicht oplossingen aan te dragen die
vervolgens door Defensie worden geverifieerd. Geaccepteerde wijzigingen worden door de
en op kosten van de leverancier bij alle voertuigen uitgevoerd.
Gedurende dit proces zijn bij de CV-90 vertragingen opgetreden. Daardoor hebben de
kwalificatie van het voertuigsysteem en ook de invoering bij de operationele eenheden
vertraging opgelopen. In juni 2008 wordt de levering hervat met gedeeltelijk gekwalificeerde
voertuigen op basis van een gedeeltelijke betaling. Vanaf november 2008 zullen naar
verwachting volledig gekwalifceerde voertuigen worden geleverd. De vanaf juni geleverde
voertuigen zullen nog worden aangepast. Als dit schema wordt gehaald, is invoering bij de
operationele eenheden vanaf begin 2009 mogelijk. Naar verwachting zal de invoering in 2012
worden voltooid. Eind derde kwartaal 2008 zal deze planning op basis van de dan geboekte
voortgang worden getoetst.
Pagina 5/12
Ministerie van Defensie
7.
Kunt u aangeven welke typen 35 mm munitie aangeschaft zijn voor het
infanteriegevechtsvoertuig en door welk bedrijf worden deze geproduceerd? Kunt u
ook aangeven welk bedrijf de thans nog in ontwikkeling zijnde munitie ontwikkelt?
Voor welke inzet zijn de drie verschillende typen munitie bedoeld?
8.
Voor welke type operationele inzet zijn de drie verschillende typen 35 mm munitie voor
het infanteriegevechtsvoertuig bedoeld?
13.
Waaruit zal de beproeving en acceptatie voor de derde munitiesoort bestaan? Welke
criteria worden hierbij gehanteerd? Bestaan er kostenverschillen tussen het
hergebruik van de bestaande 35 mm PRTL-munitie en de verwerving van nieuwe
munitie? Zo ja, in hoeverre worden deze meegewogen bij de vergelijking?
Bij de aanvang van de realisatiefase van het deelproject Infanteriegevechtsvoertuig CV-90
werd rekening gehouden met de verwerving van Target Practice Frangible Discarding Sabot
Tracer (TPFDS-T) oefenmunitie voor opleiding en training, en Kinetic Energy Time Fused
(KETF) munitie tegen vooral helikopters en uitgestegen personeel. Beide munitietypen
worden thans geleverd door de firma Rheinmetall Waffen und Munition Schweiz (RWMS).
Voor de bestrijding van gepantserde voertuigen is een derde munitiesoort nodig. De
komende jaren kan daarvoor gebruik worden gemaakt van de nog beschikbare Frangible
Armour Piercing Discarding Sabot (FAPDS) munitie van de buiten gebruik gestelde Cheetah
Pantserrups tegen Luchtdoelen (PRTL). Door de beschikbaarheid van deze munitie is de
behoefte aan nieuwe Armour Piercing Discarding Sabot Tracer (APDS-T) munitie
verminderd en hoeft deze behoefte bovendien pas over enige tijd te worden vervuld. De
leverancier van de voertuigen heeft zich verplicht op eigen kosten vervangende APDS-T
munitie te leveren wanneer de betrouwbaarheid van het wapensysteem in combinatie met de
FAPDS-munitie niet gegarandeerd zou blijken. Met het oog op dit risico wordt de APDS-T
munitie al door RWMS ontwikkeld en volgens de gebruikelijke procedures gekwalificeerd.
Pagina 6/12
Ministerie van Defensie
9.
Door wie wordt de tactische indoor simulator geleverd?
De modules voor de uitbreiding van de Tactische Indoor Simulator (TACTIS) met de CV-90
worden geleverd door de firma Thales. Bij deze firma zijn ook de TACTIS-kern en eerdere
modules verworven.
14.
Is heden al duidelijk wat de consequenties zijn van het niet voorzien dat voertuigen
en/of simulatoren nodig zijn voor rijopleidingen?
15.
Waarom zijn eerder geen duidelijke afspraken gemaakt met Duitsland over
rijopleidingen met de Boxer? Kan inmiddels al meer worden gemeld over de
consequenties (ook de financiële consequenties) voor het Boxerproject van de
onmogelijkheid om samen met Duitsland rijopleidingen te realiseren?
18.
Zal het gegeven dat het niet mogelijk blijkt gezamenlijk met Duitsland rijopleidingen te
organiseren vertraging opleveren in de inzetbaarheid van het Groot
Pantserwielvoertuig? Zal dit additionele kosten met zich meebrengen? Zal de Kamer
hierover worden geïnformeerd? Zo neen, waarom niet?
20.
Hoe groot wordt het financieel risico ingeschat, aangezien de analyse naar de behoefte
aan specifieke rijlesvoertuigen en of een rijsimulator nog niet is afgerond? Wanneer
zal deze studie wel afgerond zijn?
Eind 2006, toen het seriecontract voor het Boxer-voertuig werd gesloten, werd ervan
uitgegaan dat Nederland voor de Boxer kon aansluiten bij de reeds bestaande afspraken met
Duitsland over de gezamenlijke uitvoering van rijopleidingen voor verschillende voertuigen.
Aan deze bilaterale samenwerking met Duitsland is echter begin 2008 een einde gekomen
waardoor voor het Boxer-systeem een nieuwe situatie is ontstaan. Er wordt thans gezocht
Pagina 7/12
Ministerie van Defensie
naar efficiënte oplossingen, zoals plaatsing op Nederlandse Boxer-onderstellen van nog aan
te schaffen rijlesmodules die al voor Duitsland zijn ontwikkeld. Naar verwachting worden de
financiële gevolgen in het derde kwartaal van 2008 duidelijk. De Kamer zal hierover worden
geïnformeerd.
16.
Welke zaken, die niet in het seriecontract waren opgenomen, heeft de industrie
besloten alsnog te realiseren? Brengt dit additionele kosten met zich mee?
Het betreft aanpassingen van de belading en de inrichting van de Nederlandse
missiemodules van de Boxer. Dit heeft financiële gevolgen die binnen het projectbudget
kunnen worden opgevangen. Het gaat om aanpassingen van het voertuig aan de mee te
voeren persoonlijke uitrusting van de bemanning, van het navigatiesysteem en van eerder
gestelde eisen op technisch en operationeel gebied.
17.
Welk deel van de resterende 64 procent (indirecte) compensatieopdrachten is al
ingevuld? Kunt u specifiek aangeven hoe?
BAE Systems Hägglunds heeft zoals gebruikelijk een overeenkomst gesloten met het
ministerie van Economische Zaken waarbij 100 procent van de opdrachtwaarde zal worden
gecompenseerd. De invulling daarvan ligt op schema. Bij de eerstvolgende jaarrapportage
compensatiebeleid van de minister van Economische Zaken zal in de vertrouwelijke bijlage
op de directe en indirecte invulling van de compensatieovereenkomst worden ingegaan.
19.
Op welke manier wordt het Midden- en Kleinbedrijf betrokken bij het verlenen van
(indirecte) compensatieopdrachten? Is hierbij sprake van een geformaliseerd overleg?
Het consortium ARTEC is primair verantwoordelijk voor het tot stand brengen van het
Nederlandse werkaandeel in het Boxerproject. Daarbinnen is Stork Pantser Wiel Voertuig BV
(SPWV) verantwoordelijk voor de inschakeling van Nederlandse bedrijven met inbegrip van
Pagina 8/12
Ministerie van Defensie
het MKB. Voor de invulling van compensatieopdrachten is overleg gaande met het ministerie
van Economische Zaken.
21.
Worden de opdrachten die in dit project worden verleend aan Stork Pantser Wiel
Voertuig BV, ook na overname van dit bedrijf door Rheinmetall Landsysteme GmbH
(RLG), nog steeds gerekend tot opbrengsten voor de Nederlandse industrie? In
hoeverre kan RLG nog worden gehouden aan gemaakte afspraken met Stork?
29.
In hoeverre kan de overname van Stork Pantser WielVoertuig BV door het Duitse
Rheinmetall Landsysteme GmbH gevolgen hebben voor de (organisatie van de)
instandhouding van de pantserwielvoertuigen?
De overname door Rheinmetall Landsysteme GmbH (RLS) van SPWV betreft een
aandelentransactie. Ook na de overname worden de activiteiten van SPWV in Nederland
onverkort uitgevoerd. De overname heeft geen gevolgen voor de contractuele afspraken.
RLS wil met de overname zijn aanwezigheid op de Nederlandse defensiemarkt uitbreiden. De
overname is mede gericht op de nakoming van compensatieverplichtingen van RLS die
voortvloeien uit Nederlandse defensieopdrachten. Zoals de Kamer is gemeld (Kamerstuk 26
396 nr. 68) kan SPWV een rol vervullen bij de instandhouding van de Boxer.
22.
Wordt het advies om een risicoregister in te voeren als deel van het
risicomanagementproces bij de aanschaf van het klein pantservoertuig en
infanteriegevechtsvoertuig opgevolgd? Zo neen, waarom niet? Zo ja, met ingang van
wanneer?
Het deelproject Klein Pantserwielvoertuig loopt ten einde en ook het deelproject
Infanteriegevechtsvoertuig verkeert in een relatief vergevorderd stadium. Hoewel de
resterende risico's nauwkeurig worden bewaakt, wordt in deze stadia geen volledig
risicomanagementsysteem, waarvan het register een onderdeel is, meer ingericht. Zoals
Pagina 9/12
Ministerie van Defensie
gemeld in het antwoord op vraag 1 is bij deze brief een bijlage gevoegd met een tabel van de
huidige, nog resterende risico's.
23.
Kunt u nader specificeren wat u bedoelt met "meerdere, ook buitenlandse, indices" die
ertoe leiden dat het budget van het infanteriegevechtsvoertuig met 63 miljoen is
verhoogd?
In het IGV-contract is een prijsherzieningsformule opgenomen om de overeengekomen
prijzen vanuit het basisjaar te kunnen herberekenen naar het actuele prijspeil. De
overeengekomen formule bestaat uit een aantal specifieke indexcijfers die een vastgelegde
betekenis hebben. De in het IGV-contract opgenomen formule bevat indexcijfers voor
Zweedse loon- en materiaalkosten. Omdat Nederlandse leveranciers als onderleverancier
betrokken zijn, bevat de formule onder meer ook CBS-indexcijfers voor loon- en
materiaalkosten.
24.
In hoeverre worden risico's op budgetoverschrijdingen binnen het project Groot
pantserwielvoertuig vergroot nu de projectreserve wordt aangewend voor
prijsstijgingen?
Het budget voor het seriecontract van de Boxer-voertuigen is vastgesteld tegen een bepaald
prijspeil. Door de overeengekomen jaarlijkse prijsherziening zal de contractwaarde ieder jaar
toenemen. Een dergelijke correctie verhoogt weliswaar het projectbudget maar geldt niet als
budgetoverschrijding. De financiering van de prijsbijstelling geschiedt door een verhoging van
het oorspronkelijke budget of door een aanvulling vanuit de projectreserve. Bij de Boxer-
voertuigen is de prijscompensatie 2007 niet toegevoegd aan het budget, maar gefinancierd
vanuit de projectreserve van het seriecontract. De oorspronkelijke projectreserve van het
seriecontract is daarmee voor bijna een derde deel verbruikt.
25.
Kan een overzicht/vergelijking gegeven worden van de prijsstijgingen in 2007 (in
percentages en in euro's) van zowel de aanschaf van pantervoertuigen als van alle
Pagina 10/12
Ministerie van Defensie
overige grote lopende materieelprojecten en de wijze waarop de prijsstijgingen bij de
verschillende projecten budgettair zijn gedekt? Zo neen, waarom niet?
De prijsstijgingen in 2007 van de drie deelprojecten zijn vermeld in de commercieel
vertrouwelijke brief bij de negende jaarrapportage. Ook bij andere grote materieelprojecten
gebeurt dat op die manier.
26.
Kunt u ons op de hoogte stellen van de ontwikkelingen rond de
werkaandeelverplichtingen? Welke verplichtingen moeten nog onder contract worden
gebracht?
Sinds de verzending aan de Kamer van de negende jaarrapportage in april 2008 is de situatie
ongewijzigd. De opdracht voor het lassen van alle basismodules is begin 2008 gegund aan
Dutch Defense Vehicle Systems (DDVS) in Helmond. Voorts zijn RLS en Krauss-Maffei
Wegmann in onderhandeling met verschillende Nederlandse bedrijven over de invulling van
het overige deel van hun werkaandeelverplichting.
27.
Wat wordt bedoeld met een `gemiddeld risico' dat de realisatie van de nodige
aanpassingen op het gebied van C4I slecht inpasbaar is in de huidige projectplanning?
Het bedoelde gemiddelde risico met het Boxer-project is berust op de kans dat de huidige
projectplanning met betrekking tot de ontwikkeling van de Nederlandse prototypen aangepast
moet worden. Indien dit risico werkelijkheid zou worden, zijn de gevolgen beheersbaar omdat
alsnog tot kwalificatie kan worden overgegaan vóórdat de serieproductie van start gaat.
28.
Waarvoor is de projectreserve primair bedoeld? Kan een overzicht gegeven worden
waarin duidelijk wordt hoe groot de projectreserve bij aanvang van het project was en
wanneer en waarvoor deze sindsdien is aangewend?
Pagina 11/12
Ministerie van Defensie
De projectreserve is in de eerste plaats bedoeld om maatregelen te kunnen nemen wanneer
risico's zich verwezenlijken of wanneer zich onvoorziene gebeurtenissen voordoen. De
projectreserve wordt tevens gebruikt om de financiële consequenties van wijzigingen in het
project op te vangen, zoals verschuivingen in de tijd of aanpassingen van de eisen. Indien er
geen andere mogelijkheid is, kan de projectreserve, afhankelijk van het stadium van het
project, worden aangewend om prijsstijgingen te financieren. Met het vorderen van het
project nemen de risico's af en kan de projectreserve worden afgebouwd of gedeeltelijk
worden vrijgegeven. In de commercieel vertrouwelijke brieven bij de jaarrapportages wordt de
Kamer geïnformeerd over de aanwending van de projectreserve.
Ministerie van Defensie
Bijlage
Da tum
Ons kenmerk
DMO\DB\2008015557
Bijlage bij het antwoord op vraag 1 van de vaste commissie voor Defensie over de negende jaarrapportage project
`Vervanging Pantservoertuigen M577 en YPR' (VCD 08-DEF-B-076 (26 396, nr. 69)).
1. Kan in een tabel worden aangegeven wat de thans geregistreerde risico's zijn, wanneer men die verwacht
opgelost te hebben, en wat daar de eventueel bijbehorende budgetconsequenties zijn?
In de onderstaande tabel zijn per deelproject de belangrijkste risico's weergegeven, alsmede de datum waarop de mitigerende
maatregel effect moet hebben dan wel waarop het risico zich door de voortgang van het project niet meer voor kan doen, en
de budgetconsequenties van het risico zoals die nu worden voorzien.
Deelproject Risico Datum Risicomitigatie Budgetconsequenties
Klein Pantserwielvoertuig De resterende projectreserve blijkt Naar verwachting zijn eind Geen.
Fennek ontoereikend om de kosten van 2009 alle modificaties en de
noodzakelijke modificaties te bijbehorende vervolgacties
dekken. volledig voltooid.
Pagina 1/2
Ministerie van Defensie
Groot Pantserwielvoertuig Onvolledige kwalificatie van het Eind 2008 is de kwalificatie Geen, deze komen ten laste
Boxer gemeenschappelijk basisvoertuig voltooid. van de leverancier.
vóórdat de serieproductie voor
Duitsland aanvangt.
Beproevingen op aspect April 2009 zijn deze Geen.
betrouwbaarheid lopen uit. beproevingen voltooid.
Beproevingen op aspect April 2009 zijn deze Geen.
duurzaamheid lopen uit. beproevingen voltooid.
Beproevingen op aspect logistiek Eind 2008 zijn deze Geen.
lopen uit. beproevingen voltooid.
Voorzieningen voor de inbouw van Derde kwartaal 2008 is het Voorziening voor inbouw
de gewijzigde C4I-architectuur zijn plan van aanpak gereed. prototypen ten laste van
niet tijdig gereed. ontwikkelbudget.
Implementatie C4I-architectuur
vereist additioneel budget.
Infanteriegevechtsvoertuig Kwalificatie van de eindconfiguratie Kwalificatie heeft september Geen, deze komen ten laste
CV-90 heeft niet tijdig plaats. 2008 plaats. van de leverancier.
Pagina 2/2
---- --
Ministerie van Defensie